Orthopedagogisch werken 1
Thema 1: de Basis van het Orthopedagogisch Werken
1) Ondersteuning vs begeleiding
1.1) Ondersteuning
= alles wat zich afspeelt tsn 2 personen, waarbij de cliënt afhankelijk is van de begeleider maar
zich ook ontwikkelt tot een meer zelfstandig persoon.
➔ Ondersteuning in vorm van dialoog, er moet ook methodisch gewerkt worden: de
ondersteuning moet efficiënt verlopen zodat doelen kunnen bereikt worden. Dit wordt
vastgelegd in een ondersteuningsplan.
1.2) Begeleiding
= vorm van ondersteuning, gericht op het aanleren van iets of stimuleren van de ontwikkeling.
➔ De opdeling tussen ‘begeleiding’ en ‘ondersteuning’ kan niet strikt gemaakt worden,
aangezien begeleiding een specifieke vorm van ondersteuning is. Ook is dit vaak
situatiegebonden. Bv: “Iemand met een beperking wassen”, kan een vorm van begeleiding
zijn, wnr dit gericht is op het opnieuw aanleren v/h zich zelfstandig wassen. Wanneer de cliënt
met een beperking verlamd is waardoor hij zich nooit zelfstandig zal kunnen wassen, zal dit
eerder beschouwd worden als ondersteuning dan begeleiding.”
1.3) Het doel van ondersteuning (en dus ook v. begeleiding)
Doel: de levenskwaliteit zo groot mogelijk maken.
We willen streven naar een inclusieve samenleving: een samenleving die diversiteit aanvaardt
en mensen met verschillende eigenschappen (mensen met beperking, andere cultuur of niet)
gelijke kansen krijgen.
, 2) De rollen van een OB
“De O.B. is begeleider, verbinder en activator van personen met een nood aan ondersteuning
op maat op vlak van verschillende levensdomeinen.”
Bv: wonen, werken, leren, vrije tijd…
2.1) Begeleider
“De OB begeleidt personen in hun dagelijkse leven en bouwt mee aan een stimulerend leefklimaat op maat.
Hij past verschillende orthopedagogische werkvormen toe en stemt gepast af op het tempo, de
mogelijkheden en de context.”
= ze noemen ons als OB ook wel de expert v/h dagelijks leven. We gebruiken hiervoor ADL
(Activiteiten Dagelijks Leven).
= leefklimaat: omstandigheden en context waarin de cliënt leeft. We stimuleren de cliënt om
zich verder te ontplooien op verschillende levensdomeinen. We zetten in op zelfredzaamheid
door een begeleidingstaak.
= we vertalen onze kennis naar handelen. Werkvormen geven handvaten om te handelen als
OB. We gaan de werkvormen steeds afstemmen op het tempo, context en de mogelijkheden
v/d cliënt.
Vb begeleidingstaken als begeleider:
- Thomas wilt altijd koffie zetten. Soms deed Thomas dit al eens als de begeleiders niet in de buurt
waren. Hij kent alle stappen maar de koffie was meestal te slap of te sterk. Na het aanleren van
koffiezetten is Thomas bekroond als beste koffiezetter.
- Kristien en haar dochter bellen graag. De telefoon van de leefgroep is daardoor altijd bezet. De
begeleiders weten dat Kristien zelf een telefoon kan bedienen. Kristien kreeg een eigen telefoon met
grote toetsen. Begeleiders hebben aangeleerd hoe ze op de sneltoets kon bellen naar haar dochter.
Vb ondersteuningstaken als begeleider:
Sam houdt enorm van gezelligheid. Op vrijdagavond gaan vele cliënten naar huis voor het weekend. Ze
vraagt op vrijdag dan ook altijd dat de OB even bij haar in de zetel komt zitten voor het slapen. Zo voelt
ze de gezelligheid toch wanneer de leefgroep leeg is.
Vanuit de rol als begeleider is het ook belangrijk om er af en toe gewoon te “zijn” voor jouw
cliënt. In dat geval voer je ondersteuningstaken uit en geen begeleidingstaken.
,2.2) Verbinder
“De OB ondersteunt personen bij het benutten, versterken en creëren van hun netwerken.
Hij realiseert maximale maatschappelijke participatie.”
Alle personen waarmee de cliënt verbinding heeft
= als OB begeleiden we de cliënt om zijn netwerk te benutten (leren om cc te hebben met
mensen uit het netwerk), bv. zo kan een buurvrouw groeien van een goeiemorgen naar iem om
boodschappen te doen.
= doordat de cliënt zijn netwerk benut, versterken we ook het netwerk.
= we streven om een netwerk te creëren, zo kunnen we bv. stimuleren om naar de sportclub in
de buurt te gaan.
= als verbinder streven we naar maximale participatie: deelnemen aan de samenleving.
Bv begeleidingstaken als verbinder:
Een vb dat streeft naar een inclusieve samenleving is Konekt. Deze organisatie biedt een cursus ‘co-
begeleider in de kleuterklas’. Jongeren met een beperking krijgen zo de kans om te ondersteunen in een
kleuterklas.
Bv ondersteuningstaken als verbinder
Nick gaat op woensdag steeds fietsen met een vrijwilliger. Hij kan zich wel niet zelfstandig door het
verkeer verplaatsen. Vanaf volgende week start er een nieuwe vrijwilliger. Joris, de OB van Nick, gaat de
eerste keer mee om alles goed uit te leggen aan de nieuwe vrijwilliger.
, 2.3) Activator
“De O.B. streeft naar zelfregie, door oog te hebben voor de krachten van personen en
rekening te houden met de kwetsbaarheden”.
= we streven naar zelfregie dwz. Dat de client zelf
richting geeft aan zijn leven en zijn eigen keuzes
maakt.
= we doen dit door oog te hebben voor de krachten
van personen en rekening te houden met hun
kwetsbaarheden.
3) Hulpverleningsmodellen
= een visie van waaruit men tracht te begeleiden, gelinkt aan een bepaald mensbeeld.
3.1) Het medisch model (individueel model, defect model)
▪ We richten ons op het defect van de persoon (wat
afwijkt v/h ‘normale’), niet op de sterktes.
▪ De hulpverleners zijn centraal in dit model, ze zijn de
expert. Ze stellen een diagnose en geven
medicatie.
▪ Het doel v/d hulpverleners is om de persoon zo
‘normaal’ mogelijk te maken, zodat hij voldoet aan de
verwachtingen v/d maatschappij.
▪ Gevaar van dit model: de eenzijdigheid, ze zien
afwijkend gedrag als een medisch probleem. Dit model
is ook beschuldigend: het probleem ligt bij de persoon
dat afwijkt van het ‘normale’ en moet dus veranderen.
3.2) Het sociale model (sociologisch model)
▪ We richten ons op de maatschappij als schuldige voor het disfunctioneren van
personen.
▪ Vertegenwoordigers v/h model vinden dat er in de maatschappij veranderingen
moeten komen, zodat het mogelijk wordt voor iedrn om een plaats te vinden.
▪ Focus op fysieke en mentale drempels in de maatschappij; gelijke rechten.
Thema 1: de Basis van het Orthopedagogisch Werken
1) Ondersteuning vs begeleiding
1.1) Ondersteuning
= alles wat zich afspeelt tsn 2 personen, waarbij de cliënt afhankelijk is van de begeleider maar
zich ook ontwikkelt tot een meer zelfstandig persoon.
➔ Ondersteuning in vorm van dialoog, er moet ook methodisch gewerkt worden: de
ondersteuning moet efficiënt verlopen zodat doelen kunnen bereikt worden. Dit wordt
vastgelegd in een ondersteuningsplan.
1.2) Begeleiding
= vorm van ondersteuning, gericht op het aanleren van iets of stimuleren van de ontwikkeling.
➔ De opdeling tussen ‘begeleiding’ en ‘ondersteuning’ kan niet strikt gemaakt worden,
aangezien begeleiding een specifieke vorm van ondersteuning is. Ook is dit vaak
situatiegebonden. Bv: “Iemand met een beperking wassen”, kan een vorm van begeleiding
zijn, wnr dit gericht is op het opnieuw aanleren v/h zich zelfstandig wassen. Wanneer de cliënt
met een beperking verlamd is waardoor hij zich nooit zelfstandig zal kunnen wassen, zal dit
eerder beschouwd worden als ondersteuning dan begeleiding.”
1.3) Het doel van ondersteuning (en dus ook v. begeleiding)
Doel: de levenskwaliteit zo groot mogelijk maken.
We willen streven naar een inclusieve samenleving: een samenleving die diversiteit aanvaardt
en mensen met verschillende eigenschappen (mensen met beperking, andere cultuur of niet)
gelijke kansen krijgen.
, 2) De rollen van een OB
“De O.B. is begeleider, verbinder en activator van personen met een nood aan ondersteuning
op maat op vlak van verschillende levensdomeinen.”
Bv: wonen, werken, leren, vrije tijd…
2.1) Begeleider
“De OB begeleidt personen in hun dagelijkse leven en bouwt mee aan een stimulerend leefklimaat op maat.
Hij past verschillende orthopedagogische werkvormen toe en stemt gepast af op het tempo, de
mogelijkheden en de context.”
= ze noemen ons als OB ook wel de expert v/h dagelijks leven. We gebruiken hiervoor ADL
(Activiteiten Dagelijks Leven).
= leefklimaat: omstandigheden en context waarin de cliënt leeft. We stimuleren de cliënt om
zich verder te ontplooien op verschillende levensdomeinen. We zetten in op zelfredzaamheid
door een begeleidingstaak.
= we vertalen onze kennis naar handelen. Werkvormen geven handvaten om te handelen als
OB. We gaan de werkvormen steeds afstemmen op het tempo, context en de mogelijkheden
v/d cliënt.
Vb begeleidingstaken als begeleider:
- Thomas wilt altijd koffie zetten. Soms deed Thomas dit al eens als de begeleiders niet in de buurt
waren. Hij kent alle stappen maar de koffie was meestal te slap of te sterk. Na het aanleren van
koffiezetten is Thomas bekroond als beste koffiezetter.
- Kristien en haar dochter bellen graag. De telefoon van de leefgroep is daardoor altijd bezet. De
begeleiders weten dat Kristien zelf een telefoon kan bedienen. Kristien kreeg een eigen telefoon met
grote toetsen. Begeleiders hebben aangeleerd hoe ze op de sneltoets kon bellen naar haar dochter.
Vb ondersteuningstaken als begeleider:
Sam houdt enorm van gezelligheid. Op vrijdagavond gaan vele cliënten naar huis voor het weekend. Ze
vraagt op vrijdag dan ook altijd dat de OB even bij haar in de zetel komt zitten voor het slapen. Zo voelt
ze de gezelligheid toch wanneer de leefgroep leeg is.
Vanuit de rol als begeleider is het ook belangrijk om er af en toe gewoon te “zijn” voor jouw
cliënt. In dat geval voer je ondersteuningstaken uit en geen begeleidingstaken.
,2.2) Verbinder
“De OB ondersteunt personen bij het benutten, versterken en creëren van hun netwerken.
Hij realiseert maximale maatschappelijke participatie.”
Alle personen waarmee de cliënt verbinding heeft
= als OB begeleiden we de cliënt om zijn netwerk te benutten (leren om cc te hebben met
mensen uit het netwerk), bv. zo kan een buurvrouw groeien van een goeiemorgen naar iem om
boodschappen te doen.
= doordat de cliënt zijn netwerk benut, versterken we ook het netwerk.
= we streven om een netwerk te creëren, zo kunnen we bv. stimuleren om naar de sportclub in
de buurt te gaan.
= als verbinder streven we naar maximale participatie: deelnemen aan de samenleving.
Bv begeleidingstaken als verbinder:
Een vb dat streeft naar een inclusieve samenleving is Konekt. Deze organisatie biedt een cursus ‘co-
begeleider in de kleuterklas’. Jongeren met een beperking krijgen zo de kans om te ondersteunen in een
kleuterklas.
Bv ondersteuningstaken als verbinder
Nick gaat op woensdag steeds fietsen met een vrijwilliger. Hij kan zich wel niet zelfstandig door het
verkeer verplaatsen. Vanaf volgende week start er een nieuwe vrijwilliger. Joris, de OB van Nick, gaat de
eerste keer mee om alles goed uit te leggen aan de nieuwe vrijwilliger.
, 2.3) Activator
“De O.B. streeft naar zelfregie, door oog te hebben voor de krachten van personen en
rekening te houden met de kwetsbaarheden”.
= we streven naar zelfregie dwz. Dat de client zelf
richting geeft aan zijn leven en zijn eigen keuzes
maakt.
= we doen dit door oog te hebben voor de krachten
van personen en rekening te houden met hun
kwetsbaarheden.
3) Hulpverleningsmodellen
= een visie van waaruit men tracht te begeleiden, gelinkt aan een bepaald mensbeeld.
3.1) Het medisch model (individueel model, defect model)
▪ We richten ons op het defect van de persoon (wat
afwijkt v/h ‘normale’), niet op de sterktes.
▪ De hulpverleners zijn centraal in dit model, ze zijn de
expert. Ze stellen een diagnose en geven
medicatie.
▪ Het doel v/d hulpverleners is om de persoon zo
‘normaal’ mogelijk te maken, zodat hij voldoet aan de
verwachtingen v/d maatschappij.
▪ Gevaar van dit model: de eenzijdigheid, ze zien
afwijkend gedrag als een medisch probleem. Dit model
is ook beschuldigend: het probleem ligt bij de persoon
dat afwijkt van het ‘normale’ en moet dus veranderen.
3.2) Het sociale model (sociologisch model)
▪ We richten ons op de maatschappij als schuldige voor het disfunctioneren van
personen.
▪ Vertegenwoordigers v/h model vinden dat er in de maatschappij veranderingen
moeten komen, zodat het mogelijk wordt voor iedrn om een plaats te vinden.
▪ Focus op fysieke en mentale drempels in de maatschappij; gelijke rechten.
