2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Orthostudent
ONDERSTEUNINGSMODELLEN EN-
PRAKTIJK III
INHOUDSOPGAVE
1 Stoornissen bij kinderen en jongeren: kader (boek p3-p91) ........................................................................ 5
1.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 5
1.2 Psychiatrie & maatschappij.......................................................................................................................... 5
1.2.1 Gek of ziek? ........................................................................................................................................... 5
1.2.2 Werkterreinen....................................................................................................................................... 7
1.3 Verklaring (enkel psycho-educatie kennen) ................................................................................................. 8
2 Angststoornissen bij volwassenen (boek p185) ......................................................................................... 10
1.1 Angst en angststoornissen ......................................................................................................................... 10
1.2 Fobieën en sociale angsten ........................................................................................................................ 12
1.2.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 12
1.2.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 13
1.2.3 Handvaten bij het werken met personen met fobie ........................................................................... 16
1.3 Paniekstoornissen en agorafobie ............................................................................................................... 19
1.3.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 19
1.3.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 20
1.3.3 Handvaten bij het werken met personen met paniek ........................................................................ 20
1.4 Gegeneraliseerde angststoornis of GAS ..................................................................................................... 21
1.4.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 21
1.4.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 22
1.4.3 Behandeling ........................................................................................................................................ 22
3 Angststoornissen bij jongeren (H4 boek)................................................................................................... 22
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 22
1.2 De normale ontwikkeling van angst........................................................................................................... 23
1.3 Angststoornissen ........................................................................................................................................ 25
1.4 Oorzaken .................................................................................................................................................... 25
1.5Aanpak, preventie & behandeling............................................................................................................... 26
1.5.1 preventief werken ............................................................................................................................... 26
1.5.2 Behandeling ........................................................................................................................................ 27
4 Stoornissen bij kinderen & jongeren: kader (H1 boek) .............................................................................. 29
1.1 Bio ecologische systeemmodel ................................................................................................................... 29
,2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
1.2 Ontwikkelingsopgave ................................................................................................................................. 29
1.3 Risico en beschermende factoren............................................................................................................... 30
5 Behandeltaken van groepsleider (H2 boek) .............................................................................................. 32
6 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen...................................................................................... 34
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 34
1.2 Omschrijving .............................................................................................................................................. 34
1.2.1 Stoornissen van waarneming .............................................................................................................. 35
1.2.2 Stoornissen van het denken................................................................................................................ 35
1.2.3 Stoornissen van de gevoelens ............................................................................................................. 40
1.2.4 Handelen en gedrag ............................................................................................................................ 41
1.2.5 Moeilijkheden op het vlak van algemeen functioneren ..................................................................... 41
1.2.6 Impact van psychose op het dagelijks leven ....................................................................................... 42
1.3 Verklaring ................................................................................................................................................... 43
1.3.1 Erfelijkheid .......................................................................................................................................... 43
1.3.2 Structuur van de hersenen.................................................................................................................. 44
1.3.3 Gezin en omgevingsfactoren .............................................................................................................. 45
1.3.4 Ingrijpende, stressvolle gebeurtenissen ............................................................................................. 46
1.4 Behandeling ............................................................................................................................................... 47
1.4.1 Steunpunten ....................................................................................................................................... 47
1.4.2 Continuïteit van zorg ........................................................................................................................... 51
7 Kinderen & jongeren met hechtingsstoornissen (H3 boek)........................................................................ 52
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 52
1.2 Normale ontwikkeling van hechting .......................................................................................................... 52
1.3 Hoofdlijnen in gehechtheid en stoornissen ................................................................................................ 55
1.4 Handvaten in begeleiding .......................................................................................................................... 57
1.4.1 Fundament om vanuit basishouding “verzorgen” en “opvoeden” bewust op te nemen ................... 58
1.4.2 Genuanceerd denken aanbieden ........................................................................................................ 59
1.4.3 Gedoseerde behoeftebevrediging ...................................................................................................... 59
1.4.4 Afstand vanuit betrokkenheid ............................................................................................................ 59
1.4.5 “Wij” creëren ...................................................................................................................................... 60
1.4.6 Continuïteit in zorg ............................................................................................................................. 60
8 Dwangstoornissen (boek p203)................................................................................................................. 61
1.1 Dwang ........................................................................................................................................................ 61
1.2 Obsessieve-compulsieve stoornis (ocs) ...................................................................................................... 62
1.2.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 62
1.2.2 Verklaring ..................................................................................................................................... 62
1.2.3 Handvaten bij het werken met personen met dwanghandelingen en gedachten ............................. 63
1.3 Andere dwangstoornissen:................................................................................................................... 63
1.3.1 Behandelopties: ........................................................................................................................... 63
2
,2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
9 Alcohol & andere drugs (H6 + HB p337) .................................................................................................... 64
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 64
1.2 Drugs en afhankelijkheid............................................................................................................................ 65
1.3 Middelengebruik, een complexe problematiek .......................................................................................... 68
1.3.1 Risico en beschermende factoren....................................................................................................... 68
1.4 Betekenis van A- en druggebruik bij adolescenten .................................................................................... 72
1.4.1 Verklaring ............................................................................................................................................ 73
1.5 Handvaten in de begeleiding ..................................................................................................................... 74
1.5.1 Spirit .................................................................................................................................................... 74
1.5.2 Stijl in gesprek ..................................................................................................................................... 74
1.5.3 Basisprincipes van en fasen motivationeel gesprek............................................................................ 76
1.6 Werken met de omgeving .......................................................................................................................... 80
10 Voedings- en eetstoornissen + zie verdiepende samenvatting!!!! (HF 7 cursus + HF 14 boek) .................. 82
1.1 Eetgedrag van de jongere: gril of probleem? ............................................................................................. 83
1.2 Aandacht op leefgroepniveau .................................................................................................................... 83
1.3 Individuele coaching................................................................................................................................... 85
1.1 Lijnen .......................................................................................................................................................... 86
1.2 Voedingsstoornissen .................................................................................................................................. 87
1.4 Eetstoornissen: ..................................................................................................................................... 88
1.3.1 Kenmerken: ......................................................................................................................................... 88
1.4 Verklaring:............................................................................................................................................ 92
1.5 Behandelopties: ................................................................................................................................... 95
Hoofdstuk 11: Stemming en depressieve-stemmingsstoornissen bij volwassenen: (HF 8 boek).................... 97
11.1 Inleiding: .................................................................................................................................................. 97
11.2 Kenmerken depressieve-stemmingstoornis: ............................................................................................ 99
11.3 Verklaring:.............................................................................................................................................. 103
11.4 Behandelopties: ..................................................................................................................................... 106
Hoofdstuk 12: Stemming en depressieve-stemmingsstoornissen bij kinderen en jongeren: (HF 5 cursus) ...110
12.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 110
12.2 Beschrijving van symptomen: ............................................................................................................ 110
12.3 oorzaken: ........................................................................................................................................... 110
12.4 Begeleiding en behandeling: .............................................................................................................. 111
Hoofdstuk 13: The Big 5 + persoonlijkheidsstoornissen: .............................................................................113
13.1 Inleiding: normale en gestoorde persoonlijkheid: (hf 20 boek) .............................................................. 113
3
, 2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
13.2 Kenmerken persoonlijkheidsstoornis: .................................................................................................... 113
13.3 Behandeling: .......................................................................................................................................... 116
13.4 The big 5: (hf 10 cursus) ......................................................................................................................... 117
Hoofdstuk 14: Trauma- en stressgerelateerde stoornissen .........................................................................120
14.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 120
14.2 Aanpassingstoornissen: ..................................................................................................................... 125
14.3 Verklaring:.......................................................................................................................................... 129
14.4 Behandelopties: ................................................................................................................................. 129
14.5 Je eigen veerkracht als begeleider-begeleider: .................................................................................. 130
14.6 Projecten: ........................................................................................................................................... 132
14.6.1 Fit in je hoofd: ............................................................................................................................ 132
14.6.2 Het klopt in mijn hoofd (noknok) .................................................................................................... 132
Hoofdstuk 15: zelfdoding: (HF 9 cursus) ......................................................................................................133
15.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 133
15.2 Cijfers over suïcide en suïcidepogingen: ................................................................................................. 133
15.3 Oorzaken: ............................................................................................................................................... 134
15.4 Verklarend model/integratief bio-psycho-sociaal model: ...................................................................... 135
15.5 Suïcidaal proces: .................................................................................................................................... 137
15.6 Signalen herkennen en bespreken: ........................................................................................................ 138
15.7 Mythes: .................................................................................................................................................. 140
15.8 Online tools ‘help! mijn kind denkt aan zelfmoord’: .............................................................................. 141
Hoofdstuk 16: Psycho-educatie: (pg. 40-42 boek + zie verbredende samenvatting).....................................143
4
ONDERSTEUNINGSMODELLEN EN-
PRAKTIJK III
INHOUDSOPGAVE
1 Stoornissen bij kinderen en jongeren: kader (boek p3-p91) ........................................................................ 5
1.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 5
1.2 Psychiatrie & maatschappij.......................................................................................................................... 5
1.2.1 Gek of ziek? ........................................................................................................................................... 5
1.2.2 Werkterreinen....................................................................................................................................... 7
1.3 Verklaring (enkel psycho-educatie kennen) ................................................................................................. 8
2 Angststoornissen bij volwassenen (boek p185) ......................................................................................... 10
1.1 Angst en angststoornissen ......................................................................................................................... 10
1.2 Fobieën en sociale angsten ........................................................................................................................ 12
1.2.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 12
1.2.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 13
1.2.3 Handvaten bij het werken met personen met fobie ........................................................................... 16
1.3 Paniekstoornissen en agorafobie ............................................................................................................... 19
1.3.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 19
1.3.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 20
1.3.3 Handvaten bij het werken met personen met paniek ........................................................................ 20
1.4 Gegeneraliseerde angststoornis of GAS ..................................................................................................... 21
1.4.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 21
1.4.2 Verklaringen ........................................................................................................................................ 22
1.4.3 Behandeling ........................................................................................................................................ 22
3 Angststoornissen bij jongeren (H4 boek)................................................................................................... 22
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 22
1.2 De normale ontwikkeling van angst........................................................................................................... 23
1.3 Angststoornissen ........................................................................................................................................ 25
1.4 Oorzaken .................................................................................................................................................... 25
1.5Aanpak, preventie & behandeling............................................................................................................... 26
1.5.1 preventief werken ............................................................................................................................... 26
1.5.2 Behandeling ........................................................................................................................................ 27
4 Stoornissen bij kinderen & jongeren: kader (H1 boek) .............................................................................. 29
1.1 Bio ecologische systeemmodel ................................................................................................................... 29
,2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
1.2 Ontwikkelingsopgave ................................................................................................................................. 29
1.3 Risico en beschermende factoren............................................................................................................... 30
5 Behandeltaken van groepsleider (H2 boek) .............................................................................................. 32
6 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen...................................................................................... 34
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 34
1.2 Omschrijving .............................................................................................................................................. 34
1.2.1 Stoornissen van waarneming .............................................................................................................. 35
1.2.2 Stoornissen van het denken................................................................................................................ 35
1.2.3 Stoornissen van de gevoelens ............................................................................................................. 40
1.2.4 Handelen en gedrag ............................................................................................................................ 41
1.2.5 Moeilijkheden op het vlak van algemeen functioneren ..................................................................... 41
1.2.6 Impact van psychose op het dagelijks leven ....................................................................................... 42
1.3 Verklaring ................................................................................................................................................... 43
1.3.1 Erfelijkheid .......................................................................................................................................... 43
1.3.2 Structuur van de hersenen.................................................................................................................. 44
1.3.3 Gezin en omgevingsfactoren .............................................................................................................. 45
1.3.4 Ingrijpende, stressvolle gebeurtenissen ............................................................................................. 46
1.4 Behandeling ............................................................................................................................................... 47
1.4.1 Steunpunten ....................................................................................................................................... 47
1.4.2 Continuïteit van zorg ........................................................................................................................... 51
7 Kinderen & jongeren met hechtingsstoornissen (H3 boek)........................................................................ 52
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 52
1.2 Normale ontwikkeling van hechting .......................................................................................................... 52
1.3 Hoofdlijnen in gehechtheid en stoornissen ................................................................................................ 55
1.4 Handvaten in begeleiding .......................................................................................................................... 57
1.4.1 Fundament om vanuit basishouding “verzorgen” en “opvoeden” bewust op te nemen ................... 58
1.4.2 Genuanceerd denken aanbieden ........................................................................................................ 59
1.4.3 Gedoseerde behoeftebevrediging ...................................................................................................... 59
1.4.4 Afstand vanuit betrokkenheid ............................................................................................................ 59
1.4.5 “Wij” creëren ...................................................................................................................................... 60
1.4.6 Continuïteit in zorg ............................................................................................................................. 60
8 Dwangstoornissen (boek p203)................................................................................................................. 61
1.1 Dwang ........................................................................................................................................................ 61
1.2 Obsessieve-compulsieve stoornis (ocs) ...................................................................................................... 62
1.2.1 Kenmerken .......................................................................................................................................... 62
1.2.2 Verklaring ..................................................................................................................................... 62
1.2.3 Handvaten bij het werken met personen met dwanghandelingen en gedachten ............................. 63
1.3 Andere dwangstoornissen:................................................................................................................... 63
1.3.1 Behandelopties: ........................................................................................................................... 63
2
,2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
9 Alcohol & andere drugs (H6 + HB p337) .................................................................................................... 64
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 64
1.2 Drugs en afhankelijkheid............................................................................................................................ 65
1.3 Middelengebruik, een complexe problematiek .......................................................................................... 68
1.3.1 Risico en beschermende factoren....................................................................................................... 68
1.4 Betekenis van A- en druggebruik bij adolescenten .................................................................................... 72
1.4.1 Verklaring ............................................................................................................................................ 73
1.5 Handvaten in de begeleiding ..................................................................................................................... 74
1.5.1 Spirit .................................................................................................................................................... 74
1.5.2 Stijl in gesprek ..................................................................................................................................... 74
1.5.3 Basisprincipes van en fasen motivationeel gesprek............................................................................ 76
1.6 Werken met de omgeving .......................................................................................................................... 80
10 Voedings- en eetstoornissen + zie verdiepende samenvatting!!!! (HF 7 cursus + HF 14 boek) .................. 82
1.1 Eetgedrag van de jongere: gril of probleem? ............................................................................................. 83
1.2 Aandacht op leefgroepniveau .................................................................................................................... 83
1.3 Individuele coaching................................................................................................................................... 85
1.1 Lijnen .......................................................................................................................................................... 86
1.2 Voedingsstoornissen .................................................................................................................................. 87
1.4 Eetstoornissen: ..................................................................................................................................... 88
1.3.1 Kenmerken: ......................................................................................................................................... 88
1.4 Verklaring:............................................................................................................................................ 92
1.5 Behandelopties: ................................................................................................................................... 95
Hoofdstuk 11: Stemming en depressieve-stemmingsstoornissen bij volwassenen: (HF 8 boek).................... 97
11.1 Inleiding: .................................................................................................................................................. 97
11.2 Kenmerken depressieve-stemmingstoornis: ............................................................................................ 99
11.3 Verklaring:.............................................................................................................................................. 103
11.4 Behandelopties: ..................................................................................................................................... 106
Hoofdstuk 12: Stemming en depressieve-stemmingsstoornissen bij kinderen en jongeren: (HF 5 cursus) ...110
12.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 110
12.2 Beschrijving van symptomen: ............................................................................................................ 110
12.3 oorzaken: ........................................................................................................................................... 110
12.4 Begeleiding en behandeling: .............................................................................................................. 111
Hoofdstuk 13: The Big 5 + persoonlijkheidsstoornissen: .............................................................................113
13.1 Inleiding: normale en gestoorde persoonlijkheid: (hf 20 boek) .............................................................. 113
3
, 2021-2022 Ondersteuningsmodellen en praktijken III Peeters Britt
13.2 Kenmerken persoonlijkheidsstoornis: .................................................................................................... 113
13.3 Behandeling: .......................................................................................................................................... 116
13.4 The big 5: (hf 10 cursus) ......................................................................................................................... 117
Hoofdstuk 14: Trauma- en stressgerelateerde stoornissen .........................................................................120
14.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 120
14.2 Aanpassingstoornissen: ..................................................................................................................... 125
14.3 Verklaring:.......................................................................................................................................... 129
14.4 Behandelopties: ................................................................................................................................. 129
14.5 Je eigen veerkracht als begeleider-begeleider: .................................................................................. 130
14.6 Projecten: ........................................................................................................................................... 132
14.6.1 Fit in je hoofd: ............................................................................................................................ 132
14.6.2 Het klopt in mijn hoofd (noknok) .................................................................................................... 132
Hoofdstuk 15: zelfdoding: (HF 9 cursus) ......................................................................................................133
15.1 Inleiding: ................................................................................................................................................ 133
15.2 Cijfers over suïcide en suïcidepogingen: ................................................................................................. 133
15.3 Oorzaken: ............................................................................................................................................... 134
15.4 Verklarend model/integratief bio-psycho-sociaal model: ...................................................................... 135
15.5 Suïcidaal proces: .................................................................................................................................... 137
15.6 Signalen herkennen en bespreken: ........................................................................................................ 138
15.7 Mythes: .................................................................................................................................................. 140
15.8 Online tools ‘help! mijn kind denkt aan zelfmoord’: .............................................................................. 141
Hoofdstuk 16: Psycho-educatie: (pg. 40-42 boek + zie verbredende samenvatting).....................................143
4