Hoorcollege 2 Rechtsfilosofie B
Het college staat onder de noemer van het BVerfG. Dat is de afkorting in
het juridisch Duits voor het Bundesverfassungsgericht.
Bundesverfassungsgericht staat voor het hoogste constitutionele Hof/ de
hoogste rechter in Duitsland. En we gaan het hebben over de EG als
statenbond.
Het BVerfG: De EG als ‘statenbond’
Het is natuurlijk niet meer de EG (na het verdrag van Lissabon) maar de
Europese Unie. In dit college noemen we het gewoon de EU. We gaan het
hebben over wat het BVerfG denkt over de EU. De cursus beperkt zich tot
twee vragen; in welke zin in de Europese Unie een Unie en in welke zin is
de Europese Unie Europees. Dit zijn natuurlijk erg abstracte vragen. We
moeten ze dus zo concreet mogelijk maken. We gaan hiervoor een van de
grootste arresten van de EU ontleden vandaag.
Programma college vandaag
1. Samenvatting week 1. Dit doen we elke week om er weer in te
komen.
2. Inleiding op dit spraakmakend arrest.
3. De autonomie van het gemeenschapsrecht; BVerfG zegt niet
autonoom.
4. Van staatssoevereiniteit naar volkssoevereiniteit. De stap van
soevereiniteit van staten in het algemeen naar democratie.
5. De representatie van het volk. Is er iets van een Europese Parlement
in de democratische zin van het woord? We zeggen het wel, maar is
het EP eigenlijk wel een parlement?
6. Implicaties van het gemeenschapsrecht
Samenvatting week 1
a) In welke zin is de EU een gemeenschap/Unie?
- Doet zich voor naar aanleiding van de teleologische interpretatie
van de verdragen door het Europese Hof van Justitie. Teleologie is
afkomstig van het Griekse woord Telos. Telos betekent; doelinkt.
Wat het Europese hof van justitie heeft bedacht met
rechtstreekse werking, en met de voorrang van Europees recht
boven nationaal recht, en daarmee het bereiken van een
gemeenschappelijke markt, dan moet je de middelen inzetten die
daarvoor nodig zijn. Wil je een gemeenschappelijke markt op de
been brengen, zonder dat de staten mogen kleineren en
dergelijke, dan heb je zoiets als directe/rechtstreekse werking en
de voorrang van Europees recht. Rechtstreekse werking betekent
dat individuen/marktburgers van de Europese gemeenschap
onder bepaalde voorwaarden rechtstreeks aan het verdrag
rechten mogen ontlenen. Dat staat haaks op het algemene
principe van internationaal recht, dat alleen staten rechten en
plichten hebben onder verdragen. Het HvJ zegt; ook burgers
ontlenen rechten aan verdragen onder voorwaarden. Door middel
van een prejudiciële procedure kunnen ze deze rechten laten
, gelden. De gedachte van de voorrang van Europees recht over de
rechten van de lidstaten, betekent dat je als nationale regering
jouw grondrecht ooit moet laten wijken voor Europees recht. De
implicatie van deze twee leerstukken is dat in feite de EU iets in
de trant is (althans juridisch) van een federale staat/federatie. En
dat het HvJ iets is als een constitutionele rechter. Ik had het over
het arrest Les Verts waarin het HvJ meldt dat er een volwaardige
legaliteitscontrole is waarbij het HvJ in staat is om horizontaal te
toetsen als er tussen de instellingen op Europees niveau een
conflict is over de rechten, plichten en bevoegdheden.
Bijvoorbeeld bij wie die bevoegdheden liggen. Dit mag dus
horizontaal tussen instellingen en verticaal tussen de lidstaten
van de EU. Dat is precies hetzelfde wat het
Bundesverfassungsgericht doet in Duitsland, en wat het supreme
court doet in Amerika. Dit is waarom er over het verdrag wordt
gesproken als een constitutioneel handvest. De vraag is
natuurlijk; is het verdrag tot stand gebracht op de manier zoals
wij gewend zijn? Nee, dus vandaar dat ik de vraag stel. Het lijkt
erop dat de het een gemeenschap is, niet alleen in juridische zin,
ook niet alleen in economische zin, maar ook in politieke zin.
Maar kunnen we echt spreken van de EU als een politieke
gemeenschap. Gelet op het feit dat er niet zo iets is als een
Eruopees volk. Maar dan de tweede vraag;
b) In welke zin is de EU ‘Europees’?
- Grenzen van Europa. Als je kijkt naar de kaart van Europa, dan zie
je dat daar grenzen aan zijn gesteld. Europa gaat tot aan het
Oeral gebergte. Dit is een gebergte wat in Rusland van noord
naar zuid loopt. Het zuiden van Europa loopt tot aan de
Middellandse Zee, en aan de andere kant tot de Atlantische kust.
We hebben geleerd dat aan Europa dus grenzen zijn gesteld. Dit
klopt natuurlijk niet, want er is sprake van een conventionele
grens. Een groter deel van Rusland ligt aan deze kant van de
Oeral, dus maakt deel uit van Europa. Waarom zou Rusland niet
tot Europa kunnen toetreden? Hetzelfde als in Turkije. Vooral de
christelijke kant was erg tegen een toetreding van Turkije tot de
Europese Unie. Dit omdat Turkije overwegend een islamitisch
geloof heeft. Van deze staat moeten we het niet hebben zeiden
ze. De grenzen zijn niet alleen pijlers op de grond, maar maken
ook echt verschil. Letterlijk en politiek. Wat maakt ons tot
Europeanen? Wie hoort er bij en wie niet? Waarom leg je de
grenzen hier? En niet daar?
- Democratie. Als democratie volkssoevereiniteit betekent, wie
maakt er dan deel uit van het Europese volk?
Caroline de Gruyter, ‘Wat is er mis met Europa – en wat doen we eraan?
(NRC, zaterdag 13 februari 2016)
Probleem; technici zijn benoemd door ieder de lidstaat, elke lidstaat
stuurde twee technici. Uiteindelijk waren het de techneuten van Frankrijk,
Duitsland en Groot Brittannië saboteerden de doel. Dus geen wonder dat
Het college staat onder de noemer van het BVerfG. Dat is de afkorting in
het juridisch Duits voor het Bundesverfassungsgericht.
Bundesverfassungsgericht staat voor het hoogste constitutionele Hof/ de
hoogste rechter in Duitsland. En we gaan het hebben over de EG als
statenbond.
Het BVerfG: De EG als ‘statenbond’
Het is natuurlijk niet meer de EG (na het verdrag van Lissabon) maar de
Europese Unie. In dit college noemen we het gewoon de EU. We gaan het
hebben over wat het BVerfG denkt over de EU. De cursus beperkt zich tot
twee vragen; in welke zin in de Europese Unie een Unie en in welke zin is
de Europese Unie Europees. Dit zijn natuurlijk erg abstracte vragen. We
moeten ze dus zo concreet mogelijk maken. We gaan hiervoor een van de
grootste arresten van de EU ontleden vandaag.
Programma college vandaag
1. Samenvatting week 1. Dit doen we elke week om er weer in te
komen.
2. Inleiding op dit spraakmakend arrest.
3. De autonomie van het gemeenschapsrecht; BVerfG zegt niet
autonoom.
4. Van staatssoevereiniteit naar volkssoevereiniteit. De stap van
soevereiniteit van staten in het algemeen naar democratie.
5. De representatie van het volk. Is er iets van een Europese Parlement
in de democratische zin van het woord? We zeggen het wel, maar is
het EP eigenlijk wel een parlement?
6. Implicaties van het gemeenschapsrecht
Samenvatting week 1
a) In welke zin is de EU een gemeenschap/Unie?
- Doet zich voor naar aanleiding van de teleologische interpretatie
van de verdragen door het Europese Hof van Justitie. Teleologie is
afkomstig van het Griekse woord Telos. Telos betekent; doelinkt.
Wat het Europese hof van justitie heeft bedacht met
rechtstreekse werking, en met de voorrang van Europees recht
boven nationaal recht, en daarmee het bereiken van een
gemeenschappelijke markt, dan moet je de middelen inzetten die
daarvoor nodig zijn. Wil je een gemeenschappelijke markt op de
been brengen, zonder dat de staten mogen kleineren en
dergelijke, dan heb je zoiets als directe/rechtstreekse werking en
de voorrang van Europees recht. Rechtstreekse werking betekent
dat individuen/marktburgers van de Europese gemeenschap
onder bepaalde voorwaarden rechtstreeks aan het verdrag
rechten mogen ontlenen. Dat staat haaks op het algemene
principe van internationaal recht, dat alleen staten rechten en
plichten hebben onder verdragen. Het HvJ zegt; ook burgers
ontlenen rechten aan verdragen onder voorwaarden. Door middel
van een prejudiciële procedure kunnen ze deze rechten laten
, gelden. De gedachte van de voorrang van Europees recht over de
rechten van de lidstaten, betekent dat je als nationale regering
jouw grondrecht ooit moet laten wijken voor Europees recht. De
implicatie van deze twee leerstukken is dat in feite de EU iets in
de trant is (althans juridisch) van een federale staat/federatie. En
dat het HvJ iets is als een constitutionele rechter. Ik had het over
het arrest Les Verts waarin het HvJ meldt dat er een volwaardige
legaliteitscontrole is waarbij het HvJ in staat is om horizontaal te
toetsen als er tussen de instellingen op Europees niveau een
conflict is over de rechten, plichten en bevoegdheden.
Bijvoorbeeld bij wie die bevoegdheden liggen. Dit mag dus
horizontaal tussen instellingen en verticaal tussen de lidstaten
van de EU. Dat is precies hetzelfde wat het
Bundesverfassungsgericht doet in Duitsland, en wat het supreme
court doet in Amerika. Dit is waarom er over het verdrag wordt
gesproken als een constitutioneel handvest. De vraag is
natuurlijk; is het verdrag tot stand gebracht op de manier zoals
wij gewend zijn? Nee, dus vandaar dat ik de vraag stel. Het lijkt
erop dat de het een gemeenschap is, niet alleen in juridische zin,
ook niet alleen in economische zin, maar ook in politieke zin.
Maar kunnen we echt spreken van de EU als een politieke
gemeenschap. Gelet op het feit dat er niet zo iets is als een
Eruopees volk. Maar dan de tweede vraag;
b) In welke zin is de EU ‘Europees’?
- Grenzen van Europa. Als je kijkt naar de kaart van Europa, dan zie
je dat daar grenzen aan zijn gesteld. Europa gaat tot aan het
Oeral gebergte. Dit is een gebergte wat in Rusland van noord
naar zuid loopt. Het zuiden van Europa loopt tot aan de
Middellandse Zee, en aan de andere kant tot de Atlantische kust.
We hebben geleerd dat aan Europa dus grenzen zijn gesteld. Dit
klopt natuurlijk niet, want er is sprake van een conventionele
grens. Een groter deel van Rusland ligt aan deze kant van de
Oeral, dus maakt deel uit van Europa. Waarom zou Rusland niet
tot Europa kunnen toetreden? Hetzelfde als in Turkije. Vooral de
christelijke kant was erg tegen een toetreding van Turkije tot de
Europese Unie. Dit omdat Turkije overwegend een islamitisch
geloof heeft. Van deze staat moeten we het niet hebben zeiden
ze. De grenzen zijn niet alleen pijlers op de grond, maar maken
ook echt verschil. Letterlijk en politiek. Wat maakt ons tot
Europeanen? Wie hoort er bij en wie niet? Waarom leg je de
grenzen hier? En niet daar?
- Democratie. Als democratie volkssoevereiniteit betekent, wie
maakt er dan deel uit van het Europese volk?
Caroline de Gruyter, ‘Wat is er mis met Europa – en wat doen we eraan?
(NRC, zaterdag 13 februari 2016)
Probleem; technici zijn benoemd door ieder de lidstaat, elke lidstaat
stuurde twee technici. Uiteindelijk waren het de techneuten van Frankrijk,
Duitsland en Groot Brittannië saboteerden de doel. Dus geen wonder dat
