Rechtshandhaving en Politie
Samenvatting HC en WG
Otten, C.
3122336
,Week 1
Hoorcollege
Rechtshandhaving
- Het handhaven van de wetten/regels.
- Uitvoerende macht.
- Law enforcement: the activity of making certain that the laws of an area are obeyed.
- Twee paradigma’s: straffen versus doen naleven.
> straffen; consequenties voor acties.
> doen naleven; voordat acties plaatsvinden.
- Doen naleven is veel breeder dan straffen.
Politie
- Een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie.
- De armen der wet, heel divers en heel complex.
- De politie is niet de enige rechtshandhaver en de politie doet meer dan alleen
rechtshandhaving.
De Nationale Politie en lokaal veiligheidsbeleid
- Hoe is de Nationale Politie tot stand gekomen en georganiseerd?
- Wie is nu feitelijk de baas over politiewerk?
- Hoe komt nationaal, regionaal en lokaal beleid tot stand?
- Democratische inbedding: aan wie moet de baas zich verantwoorden?
- Leerdoel: De organisatie, positie en aansturing van het Nederlandse politiebestel begrijpen
en evalueren.
Totstandkoming en organisatie nationale politie
Geschiedenis van de politie
- Vanaf de jaren zestig was er een duaal stelsel. Regionaal en nationaal waren gesplitst. Dit
noemde men ook wel territoriale splitsing.
> meer dan 25.000 gemeentepolitie
> minder dan 25.000 rijkspolitie.
- Door de politiewet van 1993 kwam er een functionele splitsing. Er kwamen 25 autonome
korpsen en 1 landelijke korps (KLPD). De politie was in principe dus nog decentraal, tenzij
anders nodig was.
- Na de invoering van de nationale politie op basis van de politiewet in 2012 was er nog maar
één politiekorps. Dit korps was opgedeeld in 10 regionale eenheden, 1 landelijke eenheid en 1
politiedienstencentrum. De politie was dus centraal, tenzij anders nodig was.
Wat veranderde?
- ‘De politie gaat effectiever functioneren ten behoeve van de veiligheid van burgers en
dieren. Er komt een nationale politie onder verantwoordelijkheid van de minister die belast is
met de zorg voor veiligheid.
- De grootste veranderingen waren de centralisatie en de verschuiving van de
verantwoordelijkheid. De indeling van de organisatie werd anders en bestuurlijk werd de
verdeling van verantwoordelijkheden aangepast.
- Er zijn ook dingen gelijk gebleven; de taken (voornamelijk gericht op de burger) zijn gelijk
en ook hebben de burgemeester en de OvJ nog steeds gezag.
, > Burgemeester verantwoordelijkheid over openbare orde.
> OvJ verantwoordelijkheid over opsporing.
- Globalisering en digitalisering zorgden voor nieuwe vormen van criminaliteit en ook was er
meer angst onder burgers, onder andere door de dood van Pim Fortuyn en 9/11.
Waarom?
- Er waren verschillende problemen met het regionaal bestel:
> aansturing van landelijke prioriteiten moeizaam.
> grote kwaliteitsverschillen.
> te weinig samenwerking.
- Er vond een verschuiving plaats van het verzorgingsstaatparadigma (contact met de burger)
naar het normatief-repressief paradigma (een reactie laten zien op onrecht/criminaliteit).
Aansturing en verantwoordelijkheden
De aansturing van de politie
- Gezag (coach): de macht om te beslissen over de inzet en het optreden van de politie en te
bepalen welke prestaties de politie moet leveren en daarop te sturen (Naeyé, 2014).
> taakuitvoering / inzet / optreden: wat de politie doet.
> hoeveel agenten zetten we in bij de middelen?
- Beheer (directeur): zeggenschap over de organisatie en de instandhouding van het
politieapparaat, en de bevoegdheid tot het treffen van maatregelen opdat de politie zo
doeltreffend mogelijk functioneert.
> organisatie en bedrijfsvoering: wat de politie kan en hoe dit kan worden gerealiseerd
> hoeveel middelen kunnen worden ingezet?
Beheer volgt gezag
- De minister bepaalt wat de politie kan, het gezag wat de politie doet.
- Het beheer schept de randvoorwaarden waarbinnen de verschillende gezagen hun taken
kunnen uitvoeren. Zo stelt de minister onder andere de begroting en het beheersplan vast.
- Wie het beheer heeft, die heeft ook, ipso facto, gezag. Gezag gaat voor beheer, maar beheer
heeft een sterke vinger in de pap, veel invloed.
Het gezag: wie heeft het?
Taken van de politie
- De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming
met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde
en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
- Opsporing van strafbare feiten, handhaving openbare orde en veiligheid, hulpverlening. /
Bij wie ligt het gezag?
- Burgemeester heeft gezag over de openbare orde en hulpverlening. Dit is de bestuurlijke
politie.
- OvJ heeft gezag over de strafrechtelijke handhaving. Dit is de justitiële politie.
- Soms zijn de openbare orde en de opsporing ook met elkaar verbonden.
Een ongedeelde politie
- De reguliere politie is in functionele zin ongedeeld.
- De sturing van de politie is complex, omdat beide hoofdtaken soms tegengestelde eisen
Samenvatting HC en WG
Otten, C.
3122336
,Week 1
Hoorcollege
Rechtshandhaving
- Het handhaven van de wetten/regels.
- Uitvoerende macht.
- Law enforcement: the activity of making certain that the laws of an area are obeyed.
- Twee paradigma’s: straffen versus doen naleven.
> straffen; consequenties voor acties.
> doen naleven; voordat acties plaatsvinden.
- Doen naleven is veel breeder dan straffen.
Politie
- Een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie.
- De armen der wet, heel divers en heel complex.
- De politie is niet de enige rechtshandhaver en de politie doet meer dan alleen
rechtshandhaving.
De Nationale Politie en lokaal veiligheidsbeleid
- Hoe is de Nationale Politie tot stand gekomen en georganiseerd?
- Wie is nu feitelijk de baas over politiewerk?
- Hoe komt nationaal, regionaal en lokaal beleid tot stand?
- Democratische inbedding: aan wie moet de baas zich verantwoorden?
- Leerdoel: De organisatie, positie en aansturing van het Nederlandse politiebestel begrijpen
en evalueren.
Totstandkoming en organisatie nationale politie
Geschiedenis van de politie
- Vanaf de jaren zestig was er een duaal stelsel. Regionaal en nationaal waren gesplitst. Dit
noemde men ook wel territoriale splitsing.
> meer dan 25.000 gemeentepolitie
> minder dan 25.000 rijkspolitie.
- Door de politiewet van 1993 kwam er een functionele splitsing. Er kwamen 25 autonome
korpsen en 1 landelijke korps (KLPD). De politie was in principe dus nog decentraal, tenzij
anders nodig was.
- Na de invoering van de nationale politie op basis van de politiewet in 2012 was er nog maar
één politiekorps. Dit korps was opgedeeld in 10 regionale eenheden, 1 landelijke eenheid en 1
politiedienstencentrum. De politie was dus centraal, tenzij anders nodig was.
Wat veranderde?
- ‘De politie gaat effectiever functioneren ten behoeve van de veiligheid van burgers en
dieren. Er komt een nationale politie onder verantwoordelijkheid van de minister die belast is
met de zorg voor veiligheid.
- De grootste veranderingen waren de centralisatie en de verschuiving van de
verantwoordelijkheid. De indeling van de organisatie werd anders en bestuurlijk werd de
verdeling van verantwoordelijkheden aangepast.
- Er zijn ook dingen gelijk gebleven; de taken (voornamelijk gericht op de burger) zijn gelijk
en ook hebben de burgemeester en de OvJ nog steeds gezag.
, > Burgemeester verantwoordelijkheid over openbare orde.
> OvJ verantwoordelijkheid over opsporing.
- Globalisering en digitalisering zorgden voor nieuwe vormen van criminaliteit en ook was er
meer angst onder burgers, onder andere door de dood van Pim Fortuyn en 9/11.
Waarom?
- Er waren verschillende problemen met het regionaal bestel:
> aansturing van landelijke prioriteiten moeizaam.
> grote kwaliteitsverschillen.
> te weinig samenwerking.
- Er vond een verschuiving plaats van het verzorgingsstaatparadigma (contact met de burger)
naar het normatief-repressief paradigma (een reactie laten zien op onrecht/criminaliteit).
Aansturing en verantwoordelijkheden
De aansturing van de politie
- Gezag (coach): de macht om te beslissen over de inzet en het optreden van de politie en te
bepalen welke prestaties de politie moet leveren en daarop te sturen (Naeyé, 2014).
> taakuitvoering / inzet / optreden: wat de politie doet.
> hoeveel agenten zetten we in bij de middelen?
- Beheer (directeur): zeggenschap over de organisatie en de instandhouding van het
politieapparaat, en de bevoegdheid tot het treffen van maatregelen opdat de politie zo
doeltreffend mogelijk functioneert.
> organisatie en bedrijfsvoering: wat de politie kan en hoe dit kan worden gerealiseerd
> hoeveel middelen kunnen worden ingezet?
Beheer volgt gezag
- De minister bepaalt wat de politie kan, het gezag wat de politie doet.
- Het beheer schept de randvoorwaarden waarbinnen de verschillende gezagen hun taken
kunnen uitvoeren. Zo stelt de minister onder andere de begroting en het beheersplan vast.
- Wie het beheer heeft, die heeft ook, ipso facto, gezag. Gezag gaat voor beheer, maar beheer
heeft een sterke vinger in de pap, veel invloed.
Het gezag: wie heeft het?
Taken van de politie
- De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming
met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde
en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
- Opsporing van strafbare feiten, handhaving openbare orde en veiligheid, hulpverlening. /
Bij wie ligt het gezag?
- Burgemeester heeft gezag over de openbare orde en hulpverlening. Dit is de bestuurlijke
politie.
- OvJ heeft gezag over de strafrechtelijke handhaving. Dit is de justitiële politie.
- Soms zijn de openbare orde en de opsporing ook met elkaar verbonden.
Een ongedeelde politie
- De reguliere politie is in functionele zin ongedeeld.
- De sturing van de politie is complex, omdat beide hoofdtaken soms tegengestelde eisen
