College aantekeningen Politiek En Samenleving (7301A1203Y)

Politiek en maatschappij

Hoorcollege 1 – Inleiding in de politicologie
Over het gehele systeem

Politicologie

Politicologie wordt niet gekenmerkt door een blikveld, maar door het terrein waar het naar kijkt

- = Verschillende blikvelden die zich op één terrein richten
- Fenomenen die te maken hebben met politiek zijn te begrijpen vanuit verschillende
disciplines

Wat is politiek?

Groep mensen die met elkaar samenleven op een bepaald terrein

 Regels opstellen en zorgen dat mensen zich daaraan houden

Definities:

- De gezaghebbende toedeling van waarden (Easton, 1965)
 Gaat over het bestaan van verschillende waarden van verschillende (groepen) mensen
- Who gets what, when, how = verdelingsvraagstuk (Lasswell, 1936)
- Mengvorm van conflict en samenwerking = sluiten van compromissen (Laver, 1983)
- Het verzoenen van verschillende belangen (Crick, 1962)
- De kunst van het besturen (Bismarck, 1884)
 Politics is a process whereby a group of people, whose opinions of interests are initially
different, reach collective decisions which are generally accepted as binding on the
group, and enforced as common policy. (Miller, 1991)
 Collectieve activiteit (gaat om groepen)
 Verschillende gezichtspunten (binnen de groep)
 Gezaghebbend beleid = mensen accepteren de beslissingen vrijwillig/afgedwongen

Enge definitie van politiek

- Traditionele visie = alles dat met instituties van de staat te maken heeft (gaat over
beslissingen van politici)

Ruime definitie

- Modernere visie = politiek bestaan ook buiten de grenzen van het politieke systeem in de
publieke ruimte
 Heel veel andere actoren buiten het politieke systeem hebben invloed op de politiek en
politieke beslissingen
- Of zelfs voorbij de publieke ruimte: ook buiten de overheid moeten er beslissingen in
groepen worden gemaakt

,Piramideopbouw




Piramidestructuur: grote groep burgers en kleine elite met meer macht

 Elite bemiddelt tussen het politieke systeem en de burgers

Daarboven zit het politiek systeem = de staat = regels, instituties etc. die beïnvloeden hoe
beslissingen tot stand komen

- Hoe komen elites tot stand?
- Hoe komt beleid tot stand?
- Hoe beïnvloeden beleid en gedrag van burgers elkaar?
 Gaat over de wisselwerking tussen lagen

Politicologie

Politicologen vergelijken politieke systemen, misschien wel meer dan andere sociale wetenschappen

- Waarin een land uitzonderlijk is kom je achter door te vergelijken met andere landen

Kernconcepten

Populistisch radicaal rechts

- Nationalistisch
 Waarom zo succesvol? Wat is de boodschap die ze uitdragen? Hoe communiceren ze?

Macht

Macht zit in de relatie tussen twee actoren

Weber

- Gezag is macht die als legitiem wordt ervaren
- Drie vormen van gezag
 Traditioneel gezag (uit respect voor traditie en gewoontes)
 Charismatisch gezag (uit hoe de persoonlijkheid van de machthebber wordt gezien door
de achterban)
 Rationeel legalistisch gezag (uit respect voor de regels; via de rol)
 Welke vorm belangrijk is, verschuift over de tijd heen
- Nadruk is komen te liggen op rationeel legalistisch gezag

Lukes’ drie dimensies van macht

1. Wie trekt aan het langste eind bij een conflict?
 Besluitvorming staat centraal

,  Van voorkeuren naar beslissingen: partij die de voorkeuren het best naar voren kunnen
drukken heeft de meeste macht
2. Wie heeft controle over de (politieke) agenda?
 Wie heeft er invloed op wat op de politieke agenda komt?
 Agenda setting staat centraal
3. Wie beïnvloedt voorkeuren?
 Thought control staat centraal
 Via structuren en machtsverhoudingen
 Vaak proberen partijen alle drie de vormen van macht uit te oefenen

Staat en natie

Belangrijkste groepen en dus belangrijkste politieke gemeenschappen

Waarom gaan mensen samenleven in die groepen?

Hobbes: In een natuurtoestand met alleen maar losse individuen zorgt voedselschaarste voor
geweld, wat leidt tot onzekerheid in de oorlog van allen tegen allen

 Oplossing ligt in het inleveren van een deel van onze veiligheid in ruil voor veiligheid
binnen een sociaal contract met een staat
 Deze staat kan het beste gerealiseerd worden met een koning die allen overheerst (als
instantie die regels kan afdwingen)
 = Ontwikkeling van politieke systemen

Vijf kerneigenschappen van een staat

- Legitiem bestuur = groep die bestuurd die erkend wordt door de populatie
 Maar: wat is een legitiem bestuur?
- Populatie = groep mensen
 Maar: wie hoort bij die populatie?
- Territorium = terrein waarop de populatie leeft
 Maar: waar ligt welk territorium?
- Soevereiniteit = staat is de hoogste soeverein
 Maar: andere instituten en organisaties maken ook beslissingen, wanneer moet de staat
hierin ingrijpen?
- Geweldsmonopolie (geweld gebruiken om ervoor te zorgen dat mensen zich aan regels
houden)
 Maar: er zijn ook instituties/organisatie/bedrijven die geweld beoefenen

Natie = imagined community = hele grote groep waar voor je gevoel toe behoort

 Maar: wat maakt een bepaalde groep tot natie (verbondenheid)?
 Spelen allerlei (etnische, culturele, etc.) kenmerken in mee
 Binnen een staat kun je verschillende naties hebben

Nationalisme = idee dat jij als natie jezelf moet besturen

 Speelt een belangrijke rol bij populistisch radicaal rechts, en dus in de hedendaagse
politiek
 Oorzaak: staten houden zich niet altijd aan de grenzen van naties