Samenvatting psychodiagnostisch werken
Hoofdstuk 1 : Introductie psychodiagnostiek en psychologische testing
1. Wat is een psychodiagnostische test?
Psychodiagnostiek
- bijdrage aan het stellen van diagnoses bv. ADHD, ASS, dyslexie, …
- profielanalyse maken (sterkte-zwakteprofiel) Bepalen van oriëntatie/behandelingskeuze
Definitie
= de wetensch. die erop gericht is op een gefundeerde manier info v/e persoon en zijn omgeving te
verzamelen, met het oog o/h nemen van verantwoorde beslissingen
= systematisch proces met het doel gedrag te beschrijven, verklaren, classificeren en voorspellen.
Kenmerken :
1. Cyclisch proces
2. Kennis en gebruik van testmateriaal
3. Vertrek vanuit statistische kennis
4. Dtilstaan bij betrouwbaarheid en validiteit
Psychodiagnostische test
= een beoordelingsprocedure die ontworpen is o/e psychometrisch onderbouwde maat van 1/++
psychologische eig. te verschaffen
Wat wordt onderzocht?
- Interindividuele verschillen
= hoe mensen onderling van elkaar verschillen inzake psychologische eig.
- Intra-individuele verschillen
= in hoeverre eenzelfde individu met betrekking tot een psych. eig. evolueert i/e bep.
tijdsspan
1.1 Een beoordelingsprocedure
= een psychometrisch onderbouwde beoordelingsprocedure
→ zegt iets over het kunnen (prestaties, kunnen) en zijn (gedragswijze, zijn) van mensen
→ interindividuele en intra-individuele verschillen
1.2 Een registratie van psychologische eigenschappen
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen?
Wat mensen kunnen :
- Intelligentie
- Capaciteiten
- Geschiktheid tot uitoefenen v/e bep. functie
Hoe mensen zijn
- Persoonlijkheid
- Karakter
, - Motivatie
- Interesses
Psychologische trekken
= eigenschappen die min of meer vastliggen, soms vanaf heel vroege levensfase
Psychologische toestanden
= eigenschappen die fluctueren i/d tijd
bv. studiemotivatie hangt af van onderwerp, moment, invloed van leeftijdsgenoten
Persoonlijkheidsdimensies (Big Five)
= vastliggende, fundamentele trekken van persoonlijkheid van volwassenen (persoonlijkheid ligt vast)
1. Extraversie : gericht op buitenwereld spontaan, levendig, energiek
2. Vriendelijkheid : meevoelend + coöperatief ingesteld vertrouwend, begripvol
3. Nauwgezetheid : doelgericht + planmatig ordelijk, efficiënt
4. Emotionele stabiliteit : evenwichtig + beheerst rustig, zelfverzekerd
5. Openheid : interesse voor nieuwe ervaringen nieuwsgierigheid, creativiteit
Psychologische eigenschappen
= verondersteld hypothetisch construct
- niet rechtstreeks waarneembaar
- geen empirisch vaststelbare gegevens
Abstracte hypothetische constructen
Construct : een denkbeeld, constructie v/d geest waarmee we naar iets verwijzen dat niet zichtbaar is
Hypothetisch : verondersteld, vermoedelijk
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden
- Oordeel over innerlijke eig. van mensen : gebaseerd op empirische vaststellingen
= bep. patronen die we menen te ontdekken i/d wijze waarop ze zich plegen te gedragen in
uiteenlopende situaties
→ verschil met psychodiagnostiek :
1. Kwaliteit v/d empirische gegevens
→ psychodiagnostiek : wetenschappelijk gefundeerde eigenschappen
= volgens strikte regels afgeleid uit betrouwbare waarnemingen
2. Wijze waarop bep. afleidingen worden gemaakt met betrekking tot onderliggende
psychologische eig.
Operationaliseren
= het hele proces waardoor eigenschappen meetbaar worden gemaakt
= het meetbaar maken van abstracte hypothetische constructen
bv. psychologische eigenschappen in observeerbaar gedrag vertalen
, 1.3 Een voorziener van psychometrisch onderbouwde meetresultaten
1.3.1 Psychometrische kwaliteiten
Psychometrische kwaliteiten v/e instrument ; basisvoorwaarden voor een goed instrument
Betrouwbaarheid = standvastigheid van de meting. Een test mag op het ene moment geen
ander resultaat opleveren dan op het ander moment.
Bv. stel je voor, je zou vandaag een IQ bij je partner afnemen en morgen
opnieuw. Wanneer je test betrouw is zijn de resultaten van beide afnames
hetzelfde. Indien de resultaten variëren is je test niet betrouwbaar.
Validiteit = de test meet wat ze zegt te meten
→ in staat om soort gegevens op te leveren die je ervan verwacht
Bv. om iemands lengte te meten heb je een meter nodig, geen weegschaal.
Bv. een willekeurige online IQ test, peilt deze echt naar IQ?
Objectieve scoring = eenduidig kunnen interpreteren om verschillende interpretaties/resultaten te
vermijden.
Bv. richtlijnen in een handleiding die duiden wanneer een antwoord juist of
fout is.
Bv. gebruik van antwoordschalen en koppeling van gradaties hieraan (bv.
zeer ernstig, ernstig, …)
Standaardisatie = een test moet steeds in gelijkaardige situaties afgenomen worden
(bv. context, manier van testafname, …)
Bv. een IQ-test afnemen in een luidruchtige omgeving of in een stille
omgeving.
Bv. de vaardigheid van de testleider heeft zo weinig mogelijk impact op de
testresultaten (objectiviteit)
Normering = een groep waarmee je de bekomen resultaten kan vergelijken.
→ representativiteit en voldoende groot om geldige uitspraken te doen!!
Bv. wanneer je peilt naar het IQ van een Vlaamse leerling (16 jaar oud)
vergelijk je het IQ met andere Vlaamse leerlingen van dezelfde leeftijd.
Ijking
= gebruik van eenheden die voor iedereen dezelfde betekenis hebben
1.3.2 De psychometrische kwaliteiten worden beschreven i/e handleiding
Onderdelen tests :
- Testitems : reeks vragen of opdrachten
- Testmateriaal bv. puzzel
- Testformulier : bevat antwoorden van psychodiagnosticus/kandidaat
- Testhandleiding : bevat technische info die nodig is voor correct afnemen v/e test + voor scoren,
verwerken en interpreteren v/d testscores
, Belangrijkste verschillen tss psychologische test en gewone lijst met vragen obv onderdelen
psychologische test lijst met vragen
beschrijving v/d wetensch. achtergrond waarop geen wetenschappelijke achtergrond of wordt
test gebaseerd is niet gegeven
→ wetensch. literatuur
→ psychologische theorie
→ beperkter wetensch. model
toelichting testconstructie : hoe items werden weinig doordachte vragen of helemaal geen
geselecteerd/geconstrueerd beschrijving van hoe selectie tot stand kwam
duidelijke scoringsprocedure : toelichting hoe geen duidelijke link tussen vragen & eig. die
antwoorden op test omgezet worden in men eruit wil afleiden
score/cijfer
duidelijke richtlijnen standaardisatie : instructies weinig info over hoe afname moet gebeuren,
over condities waarin test moet worden geen standaardisatie richtlijnen
afgenomen
zinvolle interpretatie van testscore : vergelijking geen info over scores die door andere mensen
met normgroep werd behaald, geen duidelijke normgroep
beschrijving op welke manier betrouwbaarheid geen vermelding over betrouwbaarheid
v/d test werd onderzocht + welke resultaten dat
opleverde + beschrijving foutenmarge
beschrijving validiteit : vermelding op welke geen vermelding validiteit of beperking tot
manier werd berekend en wat daaruit naar indruksvaliditeit (= wat de test LIJKT te meten)
voren kwam
duidelijke instructies over interpretatie v/d puur intuïtief opgestelde richtlijnen voor
testscores, rekening houdend met grenzen v/d interpretatie van resultaten
betrouwbaarheid en validiteit v/d test
1.4 Andere kenmerken van een test
1.4.1 Reikwijdte
= het geheel van :
1. Psychologische eigenschappen die we meten met een test (het domein)
hoe meer subtests, hoe meer eigenschappen men kan meten
2. Soorten mensen die we meten met een test (de diversiteit)
→ hoe meer, hoe groter de reikwijdte
1.4.2 Aanvaardbaarheid
= mate van acceptatie t.o.v. een test.
= indruksvaliditeit (veel hangt af van wat test op eerst gezicht lijkt te meten/ welke indruk hij oproept)
→ soms : beter als mensen niet weten wat eigenlijke bedoeling is van test want
Hoofdstuk 1 : Introductie psychodiagnostiek en psychologische testing
1. Wat is een psychodiagnostische test?
Psychodiagnostiek
- bijdrage aan het stellen van diagnoses bv. ADHD, ASS, dyslexie, …
- profielanalyse maken (sterkte-zwakteprofiel) Bepalen van oriëntatie/behandelingskeuze
Definitie
= de wetensch. die erop gericht is op een gefundeerde manier info v/e persoon en zijn omgeving te
verzamelen, met het oog o/h nemen van verantwoorde beslissingen
= systematisch proces met het doel gedrag te beschrijven, verklaren, classificeren en voorspellen.
Kenmerken :
1. Cyclisch proces
2. Kennis en gebruik van testmateriaal
3. Vertrek vanuit statistische kennis
4. Dtilstaan bij betrouwbaarheid en validiteit
Psychodiagnostische test
= een beoordelingsprocedure die ontworpen is o/e psychometrisch onderbouwde maat van 1/++
psychologische eig. te verschaffen
Wat wordt onderzocht?
- Interindividuele verschillen
= hoe mensen onderling van elkaar verschillen inzake psychologische eig.
- Intra-individuele verschillen
= in hoeverre eenzelfde individu met betrekking tot een psych. eig. evolueert i/e bep.
tijdsspan
1.1 Een beoordelingsprocedure
= een psychometrisch onderbouwde beoordelingsprocedure
→ zegt iets over het kunnen (prestaties, kunnen) en zijn (gedragswijze, zijn) van mensen
→ interindividuele en intra-individuele verschillen
1.2 Een registratie van psychologische eigenschappen
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen?
Wat mensen kunnen :
- Intelligentie
- Capaciteiten
- Geschiktheid tot uitoefenen v/e bep. functie
Hoe mensen zijn
- Persoonlijkheid
- Karakter
, - Motivatie
- Interesses
Psychologische trekken
= eigenschappen die min of meer vastliggen, soms vanaf heel vroege levensfase
Psychologische toestanden
= eigenschappen die fluctueren i/d tijd
bv. studiemotivatie hangt af van onderwerp, moment, invloed van leeftijdsgenoten
Persoonlijkheidsdimensies (Big Five)
= vastliggende, fundamentele trekken van persoonlijkheid van volwassenen (persoonlijkheid ligt vast)
1. Extraversie : gericht op buitenwereld spontaan, levendig, energiek
2. Vriendelijkheid : meevoelend + coöperatief ingesteld vertrouwend, begripvol
3. Nauwgezetheid : doelgericht + planmatig ordelijk, efficiënt
4. Emotionele stabiliteit : evenwichtig + beheerst rustig, zelfverzekerd
5. Openheid : interesse voor nieuwe ervaringen nieuwsgierigheid, creativiteit
Psychologische eigenschappen
= verondersteld hypothetisch construct
- niet rechtstreeks waarneembaar
- geen empirisch vaststelbare gegevens
Abstracte hypothetische constructen
Construct : een denkbeeld, constructie v/d geest waarmee we naar iets verwijzen dat niet zichtbaar is
Hypothetisch : verondersteld, vermoedelijk
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden
- Oordeel over innerlijke eig. van mensen : gebaseerd op empirische vaststellingen
= bep. patronen die we menen te ontdekken i/d wijze waarop ze zich plegen te gedragen in
uiteenlopende situaties
→ verschil met psychodiagnostiek :
1. Kwaliteit v/d empirische gegevens
→ psychodiagnostiek : wetenschappelijk gefundeerde eigenschappen
= volgens strikte regels afgeleid uit betrouwbare waarnemingen
2. Wijze waarop bep. afleidingen worden gemaakt met betrekking tot onderliggende
psychologische eig.
Operationaliseren
= het hele proces waardoor eigenschappen meetbaar worden gemaakt
= het meetbaar maken van abstracte hypothetische constructen
bv. psychologische eigenschappen in observeerbaar gedrag vertalen
, 1.3 Een voorziener van psychometrisch onderbouwde meetresultaten
1.3.1 Psychometrische kwaliteiten
Psychometrische kwaliteiten v/e instrument ; basisvoorwaarden voor een goed instrument
Betrouwbaarheid = standvastigheid van de meting. Een test mag op het ene moment geen
ander resultaat opleveren dan op het ander moment.
Bv. stel je voor, je zou vandaag een IQ bij je partner afnemen en morgen
opnieuw. Wanneer je test betrouw is zijn de resultaten van beide afnames
hetzelfde. Indien de resultaten variëren is je test niet betrouwbaar.
Validiteit = de test meet wat ze zegt te meten
→ in staat om soort gegevens op te leveren die je ervan verwacht
Bv. om iemands lengte te meten heb je een meter nodig, geen weegschaal.
Bv. een willekeurige online IQ test, peilt deze echt naar IQ?
Objectieve scoring = eenduidig kunnen interpreteren om verschillende interpretaties/resultaten te
vermijden.
Bv. richtlijnen in een handleiding die duiden wanneer een antwoord juist of
fout is.
Bv. gebruik van antwoordschalen en koppeling van gradaties hieraan (bv.
zeer ernstig, ernstig, …)
Standaardisatie = een test moet steeds in gelijkaardige situaties afgenomen worden
(bv. context, manier van testafname, …)
Bv. een IQ-test afnemen in een luidruchtige omgeving of in een stille
omgeving.
Bv. de vaardigheid van de testleider heeft zo weinig mogelijk impact op de
testresultaten (objectiviteit)
Normering = een groep waarmee je de bekomen resultaten kan vergelijken.
→ representativiteit en voldoende groot om geldige uitspraken te doen!!
Bv. wanneer je peilt naar het IQ van een Vlaamse leerling (16 jaar oud)
vergelijk je het IQ met andere Vlaamse leerlingen van dezelfde leeftijd.
Ijking
= gebruik van eenheden die voor iedereen dezelfde betekenis hebben
1.3.2 De psychometrische kwaliteiten worden beschreven i/e handleiding
Onderdelen tests :
- Testitems : reeks vragen of opdrachten
- Testmateriaal bv. puzzel
- Testformulier : bevat antwoorden van psychodiagnosticus/kandidaat
- Testhandleiding : bevat technische info die nodig is voor correct afnemen v/e test + voor scoren,
verwerken en interpreteren v/d testscores
, Belangrijkste verschillen tss psychologische test en gewone lijst met vragen obv onderdelen
psychologische test lijst met vragen
beschrijving v/d wetensch. achtergrond waarop geen wetenschappelijke achtergrond of wordt
test gebaseerd is niet gegeven
→ wetensch. literatuur
→ psychologische theorie
→ beperkter wetensch. model
toelichting testconstructie : hoe items werden weinig doordachte vragen of helemaal geen
geselecteerd/geconstrueerd beschrijving van hoe selectie tot stand kwam
duidelijke scoringsprocedure : toelichting hoe geen duidelijke link tussen vragen & eig. die
antwoorden op test omgezet worden in men eruit wil afleiden
score/cijfer
duidelijke richtlijnen standaardisatie : instructies weinig info over hoe afname moet gebeuren,
over condities waarin test moet worden geen standaardisatie richtlijnen
afgenomen
zinvolle interpretatie van testscore : vergelijking geen info over scores die door andere mensen
met normgroep werd behaald, geen duidelijke normgroep
beschrijving op welke manier betrouwbaarheid geen vermelding over betrouwbaarheid
v/d test werd onderzocht + welke resultaten dat
opleverde + beschrijving foutenmarge
beschrijving validiteit : vermelding op welke geen vermelding validiteit of beperking tot
manier werd berekend en wat daaruit naar indruksvaliditeit (= wat de test LIJKT te meten)
voren kwam
duidelijke instructies over interpretatie v/d puur intuïtief opgestelde richtlijnen voor
testscores, rekening houdend met grenzen v/d interpretatie van resultaten
betrouwbaarheid en validiteit v/d test
1.4 Andere kenmerken van een test
1.4.1 Reikwijdte
= het geheel van :
1. Psychologische eigenschappen die we meten met een test (het domein)
hoe meer subtests, hoe meer eigenschappen men kan meten
2. Soorten mensen die we meten met een test (de diversiteit)
→ hoe meer, hoe groter de reikwijdte
1.4.2 Aanvaardbaarheid
= mate van acceptatie t.o.v. een test.
= indruksvaliditeit (veel hangt af van wat test op eerst gezicht lijkt te meten/ welke indruk hij oproept)
→ soms : beter als mensen niet weten wat eigenlijke bedoeling is van test want
