Samenvatting: sociaal juridische
bescherming
Inleiding
Rode draad in SJB = welzijn & sociale grondrechten. We spitsen ons toe op 3 w’s:
Werken
Wonen
Winkelen
3 W’s => telkens een partij die juridsiche bescherming verdient omwille van zwakkere positie
o Werken = werknemer
o Wonen = huurder
o Winkelen = consument
Telkens aandacht voor een bundeling van one-shotters:
o Arbeidsrecht: vakbond
o Huurrecht: huurdersbond
o Consumentenrecht: consumentenvereniging
Wij bestuderen dus:
arbeidsrecht
o Collectief
o Individueel (WAO)
woninghuurrecht
consumentenkrediet
oplossen van geschillen arbeidsrecht, huurgeschillen, geschillen consumentenkrediet
1. Collectieve arbeidsverhoudingen
Werknemers en werkgevers kunnen aansluiten bij een organisatie die tot doel heeft de
beroepsbelangen van de leden te verdedigen. De aansluiting is vrij, zowel voor werknemen
als voor werkgevers
1.1. Organisaties voor werknemers
a) Professionele en interprofessionele organisaties
De vakorganisaties voor werknemers kunnen zijn:
Professionele vakorganisaties ( vakcentrales of vakbonden)
Dit zijn organisaties waarbij de werknemers aansluiten per bedrijfstak
1
,Voorbeelden: ACV-CSC METEA: vakcentrale voor de metaal- en textielsectoren Belgische
Transportarbeidsersbond (BTB)
Interprofessionele organisaties (vakverbonden)
Dit zijn organisaties waarbij de professionele vakorganisaties zijn aangesloten
Voorbeelden: ABVV, ACLVB, ACV
b) Structuur van de organisaties voor werknemers
ABVV
ACLVB
ACV
1.2. Organisaties voor werkgevers
De organisaties voor werkgevers kunnen zijn:
Professionele werkgeversorganisaties
Dit zijn organisaties waarbij de werkgevers aansluiten per bedrijfstak
Voorbeelden: comeos voor handel en diensten, agoria voor de technologische industrie
Interprofessionele werkgeversorganisaties
Hierbij sluiten de professionele organisaties aan
Voorbeeld: Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
1.3. Rechtspersoonlijkheid van de organisaties voor werknemer
en werkgevers
De meeste organisaties van werkgevers en werknemers hebben geen rechtspersoonlijkheid.
De wet kent wel de ‘functionele rechtspersoonlijkheid’ toe. Hierdoor kunnen ze o.a.
collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO) sluiten, deelnemen aan de organisatie van de
arbeidsrechtbanken – en hoven en aan het beheer van een aantal instellingen.
De werknemersorganisaties kunnen hierdoor ook kandidaten voordragen voor de:
o Ondernemingsraden (OR)
o Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW)
2. Collectief overleg
2.1. Begrip bedrijfsorganisatie
Onder bedrijfsorganisatie verstaat men oprichting, bevoegdheid, samenstelling en werking
van de instellingen voor overleg tussen werkgevers en werknemers. Die overlegorganen
2
,kunnen bevoegd zijn voor economische of sociale materies, nationaal, regionaal of op het
niveau van de onderneming. Overzicht van de overlegorganen op federaal niveau:
Niveau Op economisch gebied Op sociaal gebied
Nationaal interprofessioneel
Centrale Raad voor het Nationale Arbeidsraad
Bedrijfsleven (NAR)
(CRB)
professioneel
Nationaal Paritair comité
Nationaal Paritair Subcomité
Regionaal professioneel Regionaal Paritair Comité
Regionaal Paritair
Subcomité
Ondernemingen Ondernemingsraad Ondernemingsraad
Comité voor Preventie en Comité voor Preventie en
Bescherming op het werk Bescherming op het werk
Naast de overlegorganen op federaal niveau werden ook regionale overlegstructuren
uitgebouwd. Voor het Vlaamse gewest zijn dat:
De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) voor het interprofessioneel
overlg;
Hert Vlaams Economisch-Sociaal Overlegcomité (VESOC) voor het overleg tussen de
sociale gesprekpartners en de Vlaamse regering;
De sectorale commissies in de schoot van de SERV voor het sectorale overleg
Gewestorganen niet de bevoegdheid om collectieve overeenkomsten te sluiten. Hun
adviezen kunnen wel de basis vormen voor beslissingen van het parlement of de regering
van het betrokken gewest.
2.2. Representativiteit van de organisaties voor werknemers en
voor werkgevers
De overleforganan bevoegd voor economische en sociale materies zijn samengesteld uit
vertegenwoordigers van de representatieve organisaties voor werkgevers en werknemens.
Volgende organisaties worden beschouwd als representatief:
Interprofessionele organisaties van WG’s en WN’s die opgericht zijn voor het hele
land en die vertegenwoordigd zijn in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en in
de Nationale Arbeidsraad; De werknemersorganisaties moeten minstens 50 000
leden tellen; -> voor heel België
De vakorganisaties die aangesloten zijn bij of deel uitmaken van een
interprofessionele organisatie, bedoel in 1
3
, 2.3. Nationale Arbeidsraad (NAR)
a) Samenstelling
De raad is paritair samengesteld -> bestaat dus uit een gelijk aantal
vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties en van de
werknemersorganisaties.
De vertegenwoordigers worden voorgesteld door de representatieve
werknemersorganisaties (ABVV, ACLVB, ACV),
De vertegenwoordigers werkgeversorganisaties, middenstand en landbouw
(VBO,UNIZO, BB)
De raad bestaat uit:
o Een voorzitter
o 26 werkende leden, die voor 4 jaar door de koning benoemd worden
b) Bevoegdheid
Adviserende bevoegdheid
De raad kan adviezen geven aan een minister of aan het parlement over vraagstukken van
sociale aard. Ook in verband met bevoegdheidsconflicten tussen paritaire comité kan de
raad adviezen uitbrengen
Voorbeeld: CAO (12/2/14) over motivering ontslag door werkgever
Bevoegdheid voor het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten
Deze CAO’s kunnen bindend zijn op nationaal en interprofessioneel vlak
2.4. Paritair comité (PC)
Wordt opgericht op het niveau van de bedrijfstak bij Koninklijk Besluit (KB) en is
paritair samengesteld uit vertegenwoordigers van de representatieve professionele
organisaties van de werkgevers en de werknemers. Op verzoek van een paritait
comité kan de koning één of meer paritaire subcomités oprichten
Aantal leden is afhankelijk van de belangrijkheid van de sector. De verdeling van het
aantal mandaten onder de verschillende organisaties kan gebeuren o.b.v. het aantal
aangesloten leden in die bedrijfstak of van de resultaten bij de sociale verkiezingen
Het heeft als opdracht:
o Cao’s tot stand doen komen
o Geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te leggen
o De regering, de Nationale Arbeidsraad en de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven te
adviseren
4
bescherming
Inleiding
Rode draad in SJB = welzijn & sociale grondrechten. We spitsen ons toe op 3 w’s:
Werken
Wonen
Winkelen
3 W’s => telkens een partij die juridsiche bescherming verdient omwille van zwakkere positie
o Werken = werknemer
o Wonen = huurder
o Winkelen = consument
Telkens aandacht voor een bundeling van one-shotters:
o Arbeidsrecht: vakbond
o Huurrecht: huurdersbond
o Consumentenrecht: consumentenvereniging
Wij bestuderen dus:
arbeidsrecht
o Collectief
o Individueel (WAO)
woninghuurrecht
consumentenkrediet
oplossen van geschillen arbeidsrecht, huurgeschillen, geschillen consumentenkrediet
1. Collectieve arbeidsverhoudingen
Werknemers en werkgevers kunnen aansluiten bij een organisatie die tot doel heeft de
beroepsbelangen van de leden te verdedigen. De aansluiting is vrij, zowel voor werknemen
als voor werkgevers
1.1. Organisaties voor werknemers
a) Professionele en interprofessionele organisaties
De vakorganisaties voor werknemers kunnen zijn:
Professionele vakorganisaties ( vakcentrales of vakbonden)
Dit zijn organisaties waarbij de werknemers aansluiten per bedrijfstak
1
,Voorbeelden: ACV-CSC METEA: vakcentrale voor de metaal- en textielsectoren Belgische
Transportarbeidsersbond (BTB)
Interprofessionele organisaties (vakverbonden)
Dit zijn organisaties waarbij de professionele vakorganisaties zijn aangesloten
Voorbeelden: ABVV, ACLVB, ACV
b) Structuur van de organisaties voor werknemers
ABVV
ACLVB
ACV
1.2. Organisaties voor werkgevers
De organisaties voor werkgevers kunnen zijn:
Professionele werkgeversorganisaties
Dit zijn organisaties waarbij de werkgevers aansluiten per bedrijfstak
Voorbeelden: comeos voor handel en diensten, agoria voor de technologische industrie
Interprofessionele werkgeversorganisaties
Hierbij sluiten de professionele organisaties aan
Voorbeeld: Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
1.3. Rechtspersoonlijkheid van de organisaties voor werknemer
en werkgevers
De meeste organisaties van werkgevers en werknemers hebben geen rechtspersoonlijkheid.
De wet kent wel de ‘functionele rechtspersoonlijkheid’ toe. Hierdoor kunnen ze o.a.
collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO) sluiten, deelnemen aan de organisatie van de
arbeidsrechtbanken – en hoven en aan het beheer van een aantal instellingen.
De werknemersorganisaties kunnen hierdoor ook kandidaten voordragen voor de:
o Ondernemingsraden (OR)
o Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW)
2. Collectief overleg
2.1. Begrip bedrijfsorganisatie
Onder bedrijfsorganisatie verstaat men oprichting, bevoegdheid, samenstelling en werking
van de instellingen voor overleg tussen werkgevers en werknemers. Die overlegorganen
2
,kunnen bevoegd zijn voor economische of sociale materies, nationaal, regionaal of op het
niveau van de onderneming. Overzicht van de overlegorganen op federaal niveau:
Niveau Op economisch gebied Op sociaal gebied
Nationaal interprofessioneel
Centrale Raad voor het Nationale Arbeidsraad
Bedrijfsleven (NAR)
(CRB)
professioneel
Nationaal Paritair comité
Nationaal Paritair Subcomité
Regionaal professioneel Regionaal Paritair Comité
Regionaal Paritair
Subcomité
Ondernemingen Ondernemingsraad Ondernemingsraad
Comité voor Preventie en Comité voor Preventie en
Bescherming op het werk Bescherming op het werk
Naast de overlegorganen op federaal niveau werden ook regionale overlegstructuren
uitgebouwd. Voor het Vlaamse gewest zijn dat:
De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) voor het interprofessioneel
overlg;
Hert Vlaams Economisch-Sociaal Overlegcomité (VESOC) voor het overleg tussen de
sociale gesprekpartners en de Vlaamse regering;
De sectorale commissies in de schoot van de SERV voor het sectorale overleg
Gewestorganen niet de bevoegdheid om collectieve overeenkomsten te sluiten. Hun
adviezen kunnen wel de basis vormen voor beslissingen van het parlement of de regering
van het betrokken gewest.
2.2. Representativiteit van de organisaties voor werknemers en
voor werkgevers
De overleforganan bevoegd voor economische en sociale materies zijn samengesteld uit
vertegenwoordigers van de representatieve organisaties voor werkgevers en werknemens.
Volgende organisaties worden beschouwd als representatief:
Interprofessionele organisaties van WG’s en WN’s die opgericht zijn voor het hele
land en die vertegenwoordigd zijn in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en in
de Nationale Arbeidsraad; De werknemersorganisaties moeten minstens 50 000
leden tellen; -> voor heel België
De vakorganisaties die aangesloten zijn bij of deel uitmaken van een
interprofessionele organisatie, bedoel in 1
3
, 2.3. Nationale Arbeidsraad (NAR)
a) Samenstelling
De raad is paritair samengesteld -> bestaat dus uit een gelijk aantal
vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties en van de
werknemersorganisaties.
De vertegenwoordigers worden voorgesteld door de representatieve
werknemersorganisaties (ABVV, ACLVB, ACV),
De vertegenwoordigers werkgeversorganisaties, middenstand en landbouw
(VBO,UNIZO, BB)
De raad bestaat uit:
o Een voorzitter
o 26 werkende leden, die voor 4 jaar door de koning benoemd worden
b) Bevoegdheid
Adviserende bevoegdheid
De raad kan adviezen geven aan een minister of aan het parlement over vraagstukken van
sociale aard. Ook in verband met bevoegdheidsconflicten tussen paritaire comité kan de
raad adviezen uitbrengen
Voorbeeld: CAO (12/2/14) over motivering ontslag door werkgever
Bevoegdheid voor het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten
Deze CAO’s kunnen bindend zijn op nationaal en interprofessioneel vlak
2.4. Paritair comité (PC)
Wordt opgericht op het niveau van de bedrijfstak bij Koninklijk Besluit (KB) en is
paritair samengesteld uit vertegenwoordigers van de representatieve professionele
organisaties van de werkgevers en de werknemers. Op verzoek van een paritait
comité kan de koning één of meer paritaire subcomités oprichten
Aantal leden is afhankelijk van de belangrijkheid van de sector. De verdeling van het
aantal mandaten onder de verschillende organisaties kan gebeuren o.b.v. het aantal
aangesloten leden in die bedrijfstak of van de resultaten bij de sociale verkiezingen
Het heeft als opdracht:
o Cao’s tot stand doen komen
o Geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te leggen
o De regering, de Nationale Arbeidsraad en de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven te
adviseren
4
