Samenvatting: PSV
Toets 6 december: hoofdstuk 3, 4, 6 & 7
Inhoud
H3: Waarnemen en interpreteren..........................................................................................................3
3.1 Inleiding........................................................................................................................................3
3.2 Zie ik wat ik denk te zien?.............................................................................................................3
3.3 Sociaal gedrag...............................................................................................................................3
3.4 Waarnemen..................................................................................................................................3
3.5 Beroepsmatig waarnemen............................................................................................................3
3.6 Het belang van zorgvuldig waarnemen.........................................................................................3
3.7 Factoren die de waarneming beïnvloeden...................................................................................4
3.7.1 Attributie...............................................................................................................................4
3.7.2 Labelen..................................................................................................................................4
3.7.3 Eerste indruk..........................................................................................................................4
3.7.4 Categorisering........................................................................................................................4
3.7.5 Stereotypen en vooroordelen................................................................................................4
3.7.6 Automatische processen........................................................................................................4
3.7.7 Plaats, groep, tijdsdruk en persoonlijke omstandigheden.....................................................5
3.7.8 Vakkennis en geheugenschema’s..........................................................................................5
3.7.9 Normen & waarden, cultuur en taal......................................................................................5
3.7.10 Veiligheid van de beroepsbeoefenaar.................................................................................5
3.8 Interpreteren................................................................................................................................5
3.9 Factoren die de interpretatie beïnvloeden...................................................................................5
Samenvatting......................................................................................................................................6
H4: Contact en communicatie................................................................................................................7
4.1 Inleiding........................................................................................................................................7
4.2 Contact.........................................................................................................................................7
4.2.1 Doelgericht contact...............................................................................................................7
4.2.2 Contact en relatie..................................................................................................................7
4.2.3 Contact leggen en negeren....................................................................................................7
4.2.4 Uitstoting en eenzaamheid....................................................................................................7
4.2.5 Formeel en informeel contact...............................................................................................7
4.2.6 Voortgang van het contact....................................................................................................7
4.2.7 Barrières in het contact.........................................................................................................7
, 4.3 Wat is communicatie?..................................................................................................................7
4.3.1 Zender en ontvanger.............................................................................................................8
4.3.2 Inhouds- en betrekkingsniveau..............................................................................................8
4.3.3 De vier aspecten van communicatie......................................................................................8
4.3.4 Verbale en non-verbale communicatie..................................................................................9
Samenvatting......................................................................................................................................9
H6: Sociale vaardigheden en gespreksvaardigheden............................................................................10
6.1 Inleiding......................................................................................................................................10
6.2 Sociale vaardigheden in de beroepscontext...............................................................................10
6.3 Het gesprek in de beroepscontext..............................................................................................10
6.4 Gespreksmodellen......................................................................................................................10
6.5 Gespreksvaardigheden...............................................................................................................11
6.6 Vragen stellen.............................................................................................................................11
6.6.1 De functie van vragen stellen...............................................................................................11
6.6.2 Soorten vragen....................................................................................................................11
6.7 Luisteren.....................................................................................................................................12
6.8 Samenvatten en concluderen.....................................................................................................12
6.9 Concretiseren.............................................................................................................................12
6.10 Nuanceren................................................................................................................................13
Samenvatting....................................................................................................................................13
H7: Assertiviteit en feedback................................................................................................................14
7.2 Wat is assertiviteit......................................................................................................................14
7.3 Subassertiviteit...........................................................................................................................14
7.4 Agressiviteit................................................................................................................................14
7.5 Wat is feedback?........................................................................................................................14
7.6 Verbale en non-verbale feedback...............................................................................................14
7.7 Positieve en negatieve feedback................................................................................................14
7.8 De functie van feedback.............................................................................................................15
7.9 Feedback, de relatie met jezelf en de ander...............................................................................15
7.10 Waarderende feedback............................................................................................................15
7.11 Feedback: doen en laten...........................................................................................................15
Samenvatting....................................................................................................................................16
, H3: WAARNEMEN EN INTERPRETEREN
3.1 INLEIDING
Waarnemen = het bewust of onbewust opvangen van alle prikkels uit de omgeving
Interpreteren = de betekenis die je geeft aan hetgeen je hebt waargenomen
3.2 ZIE IK WAT IK DENK TE ZIEN?
Waarnemen & interpreteren is vaak onbewust!!
waarnemen vd ander is GEEN eenrichtingsverkeer
Dialoog: de ander wil zich serieus genomen en gehoord voelen, jij wil de juiste interpretatie geven
aan en conclusies trekken uit datgene wat je waarneemt
3.3 SOCIAAL GEDRAG
Zenuwcellen: reageren op visuele prikkels, visueel geleid gedrag of visuele geheugenprocessen
!! Mens is enorm afhankelijk van zijn soortgenoten !!
het denken, doen en voelen van mensen wordt sterk beïnvloed door wat men ziet
Behaviorisme = gedrag, leerprocessen staan centraal bij het verklaren van gedrag
- moet door meerdere mensen kunnen worden waargenomen
- objectiviteit staat centraal
Cognitieve psychologie = denk- en hersenprocessen als emoties, motivaties en cognitieve schema’s
mensen doen kennis & ervaring op over de werkelijkheid, die kennis wordt opgeslagen in het
langetermijngeheugen en kan door bepaalde ervaringen of gebeurtenissen worden geactiveerd
Geheugenschema: innerlijke weergave van een object of situatie, wat je er zelf van maakt
- verschilt per persoon/per cultuur door individuele ervaringen & levensomstandigheden zoals
opvoeding, opleiding, vriendenkring…
3.4 WAARNEMEN
Waarnemen: kan bewust & onbewust gebeuren, soms heb je het niet eens door
actief proces, de binnenkomende informatie wordt actief verwerkt, je doet er wat mee
!! 2 mensen kunnen hetzelfde waarnemen, maar er een andere betekenis aan geven !!
Waarneming/interpreteren is altijd relatief, nooit absoluut of objectief
3.5 BEROEPSMATIG WAARNEMEN
Observeren ≠ Waarnemen
bij observeren ben je doelgericht aan het waarnemen, terwijl waarnemen ook onbewust kan zijn
Relatiegerichte beroepen: het contact & waarnemen tussen de professional en de cliënt is een
essentieel onderdeel van de professionele relatie
3.6 HET BELANG VAN ZORGVULDIG WAARNEMEN
Wie je bent als persoon zelf is belangrijk in relatiegerichte beroepen
Je moet in contact kunnen treden met de ander om tot handelen te komen
Toets 6 december: hoofdstuk 3, 4, 6 & 7
Inhoud
H3: Waarnemen en interpreteren..........................................................................................................3
3.1 Inleiding........................................................................................................................................3
3.2 Zie ik wat ik denk te zien?.............................................................................................................3
3.3 Sociaal gedrag...............................................................................................................................3
3.4 Waarnemen..................................................................................................................................3
3.5 Beroepsmatig waarnemen............................................................................................................3
3.6 Het belang van zorgvuldig waarnemen.........................................................................................3
3.7 Factoren die de waarneming beïnvloeden...................................................................................4
3.7.1 Attributie...............................................................................................................................4
3.7.2 Labelen..................................................................................................................................4
3.7.3 Eerste indruk..........................................................................................................................4
3.7.4 Categorisering........................................................................................................................4
3.7.5 Stereotypen en vooroordelen................................................................................................4
3.7.6 Automatische processen........................................................................................................4
3.7.7 Plaats, groep, tijdsdruk en persoonlijke omstandigheden.....................................................5
3.7.8 Vakkennis en geheugenschema’s..........................................................................................5
3.7.9 Normen & waarden, cultuur en taal......................................................................................5
3.7.10 Veiligheid van de beroepsbeoefenaar.................................................................................5
3.8 Interpreteren................................................................................................................................5
3.9 Factoren die de interpretatie beïnvloeden...................................................................................5
Samenvatting......................................................................................................................................6
H4: Contact en communicatie................................................................................................................7
4.1 Inleiding........................................................................................................................................7
4.2 Contact.........................................................................................................................................7
4.2.1 Doelgericht contact...............................................................................................................7
4.2.2 Contact en relatie..................................................................................................................7
4.2.3 Contact leggen en negeren....................................................................................................7
4.2.4 Uitstoting en eenzaamheid....................................................................................................7
4.2.5 Formeel en informeel contact...............................................................................................7
4.2.6 Voortgang van het contact....................................................................................................7
4.2.7 Barrières in het contact.........................................................................................................7
, 4.3 Wat is communicatie?..................................................................................................................7
4.3.1 Zender en ontvanger.............................................................................................................8
4.3.2 Inhouds- en betrekkingsniveau..............................................................................................8
4.3.3 De vier aspecten van communicatie......................................................................................8
4.3.4 Verbale en non-verbale communicatie..................................................................................9
Samenvatting......................................................................................................................................9
H6: Sociale vaardigheden en gespreksvaardigheden............................................................................10
6.1 Inleiding......................................................................................................................................10
6.2 Sociale vaardigheden in de beroepscontext...............................................................................10
6.3 Het gesprek in de beroepscontext..............................................................................................10
6.4 Gespreksmodellen......................................................................................................................10
6.5 Gespreksvaardigheden...............................................................................................................11
6.6 Vragen stellen.............................................................................................................................11
6.6.1 De functie van vragen stellen...............................................................................................11
6.6.2 Soorten vragen....................................................................................................................11
6.7 Luisteren.....................................................................................................................................12
6.8 Samenvatten en concluderen.....................................................................................................12
6.9 Concretiseren.............................................................................................................................12
6.10 Nuanceren................................................................................................................................13
Samenvatting....................................................................................................................................13
H7: Assertiviteit en feedback................................................................................................................14
7.2 Wat is assertiviteit......................................................................................................................14
7.3 Subassertiviteit...........................................................................................................................14
7.4 Agressiviteit................................................................................................................................14
7.5 Wat is feedback?........................................................................................................................14
7.6 Verbale en non-verbale feedback...............................................................................................14
7.7 Positieve en negatieve feedback................................................................................................14
7.8 De functie van feedback.............................................................................................................15
7.9 Feedback, de relatie met jezelf en de ander...............................................................................15
7.10 Waarderende feedback............................................................................................................15
7.11 Feedback: doen en laten...........................................................................................................15
Samenvatting....................................................................................................................................16
, H3: WAARNEMEN EN INTERPRETEREN
3.1 INLEIDING
Waarnemen = het bewust of onbewust opvangen van alle prikkels uit de omgeving
Interpreteren = de betekenis die je geeft aan hetgeen je hebt waargenomen
3.2 ZIE IK WAT IK DENK TE ZIEN?
Waarnemen & interpreteren is vaak onbewust!!
waarnemen vd ander is GEEN eenrichtingsverkeer
Dialoog: de ander wil zich serieus genomen en gehoord voelen, jij wil de juiste interpretatie geven
aan en conclusies trekken uit datgene wat je waarneemt
3.3 SOCIAAL GEDRAG
Zenuwcellen: reageren op visuele prikkels, visueel geleid gedrag of visuele geheugenprocessen
!! Mens is enorm afhankelijk van zijn soortgenoten !!
het denken, doen en voelen van mensen wordt sterk beïnvloed door wat men ziet
Behaviorisme = gedrag, leerprocessen staan centraal bij het verklaren van gedrag
- moet door meerdere mensen kunnen worden waargenomen
- objectiviteit staat centraal
Cognitieve psychologie = denk- en hersenprocessen als emoties, motivaties en cognitieve schema’s
mensen doen kennis & ervaring op over de werkelijkheid, die kennis wordt opgeslagen in het
langetermijngeheugen en kan door bepaalde ervaringen of gebeurtenissen worden geactiveerd
Geheugenschema: innerlijke weergave van een object of situatie, wat je er zelf van maakt
- verschilt per persoon/per cultuur door individuele ervaringen & levensomstandigheden zoals
opvoeding, opleiding, vriendenkring…
3.4 WAARNEMEN
Waarnemen: kan bewust & onbewust gebeuren, soms heb je het niet eens door
actief proces, de binnenkomende informatie wordt actief verwerkt, je doet er wat mee
!! 2 mensen kunnen hetzelfde waarnemen, maar er een andere betekenis aan geven !!
Waarneming/interpreteren is altijd relatief, nooit absoluut of objectief
3.5 BEROEPSMATIG WAARNEMEN
Observeren ≠ Waarnemen
bij observeren ben je doelgericht aan het waarnemen, terwijl waarnemen ook onbewust kan zijn
Relatiegerichte beroepen: het contact & waarnemen tussen de professional en de cliënt is een
essentieel onderdeel van de professionele relatie
3.6 HET BELANG VAN ZORGVULDIG WAARNEMEN
Wie je bent als persoon zelf is belangrijk in relatiegerichte beroepen
Je moet in contact kunnen treden met de ander om tot handelen te komen
