HOOFDSTUK 10: Natriumbeperkt dieet
= zoutarm, zoutloos, natriumloos
Begripsomschrijving
= Enkelvoudig kwantitatief dieet waarbij de inname van natrium beperkt wordt (vaak onderdeel van
combinatiedieet zoals bij nierpatiënten)
Natrium is het voornaamste extracellulaire kation
Het is van nature aanwezig in (bijna) alle VM, met uitzondering van geraffineerde olie en suiker
Een natrium vrij dieet is dus praktisch NIET realiseerbaar
Keukenzout is NaCl 1g zout bevat 400 mg natrium. Natriumgehalte omrekenen naar de
hoeveelheid zout betekend vermenigvuldigen met 2,6
Norm: 600-2000mg (zeer lage behoefte, kan gedekt worden met de Na die van nature aanwezig is in
de VM)
De huidige zoutinname is Westerse landen is VEEL te hoog 7x meer natrium dan nodig (10,5g zout
en 4-4,5g natrium)
HGR: zoutconsumptie terugbrengen naar <5g/dag
Een te veel aan Na wordt uitgescheiden via de urine/transpiratievocht
Een hoge inname vergroot de kans op een te hoge bloeddruk en daarmee dus ook het risico op HV-
ziekten en beroerte
Te veel aan natrium bevorderd ook de osteoporose
Hoeveelheid inname natrium via voeding:
- 3% via drinkwater
- 17% uit van nature aanwezig in VM
- 30% uit huishoudelijk gebruik (zelf toegevoegd aan voeding)
- 50% bedrijfsmatig toegevoegd
Indicaties
Vochtretentie: met als gevolg oedemen en/of secundaire hypertensie ondersteunen
bloeddrukregulatie en/of verminderen vochtretentie
Vochtretentie kan optreden bij:
Hartinsufficiëntie of decompensatio cordis
Nieraandoeningen zoals chronische nierinsufficiëntie, nerfrotisch syndroom, hemodialyse
Levercirrose met complicaties (ascites: eiwitrijke vochtopstapeling in de buik)
Syndroom van Cushing: door langdurig cortisonegebruik
Primaire essentiële hypertensie: uit epidemiologisch onderzoek is gebleken dat er op
groepsniveau een verband is tussen bloeddruk en natriuminname: hoe hoger de inname; hoe
hoger de bloeddruk + stijgt mee in de functie van de leeftijd
o Enkel bij zoutgevoelige personen is het verband tussen aantoonbaar genetische
component speelt een rol
, Efficiënte geneesmiddelen : De werking van sommige (bloeddrukverlagende farmaca
verminderd bij een te hoge natriuminname (>6g NaCl/dag)
o Behalve bij diuretica en calciumantagonisten
Zoutgevoeligheid = onvermogen om de balans tussen opname en uitscheiding van natrium te
herstellen na verandering van de hoeveelheid natrium in de voeding
Doelstelling
Bereiken van een optimale bloeddruk (130/80mmHg) en ondersteunen bloeddruk verlagende
medicatie
Opmerking: bij behandeling van hypertensie niet alleen een natriumbeperking. Andere VS zoals
calcium en kalium hebben ook een invloed op de BD
Contra-indicaties
Een (streng) natriumbeperkt dieet is niet aangewezen bij:
Sommige nierpatiënten en bejaarden: natriumbeperking kan leiden tot volledige uitputting
natriumvooraad door onvoldoende reabsorptie
o Hyponatriëmie spierkrampen, hypovolemia, hypotensie en verminderde
nierfunctie
Acuut ziekte patiënten die vele braken/ diarree: Verliezen veel vocht en elektrolyten
waaronder natrium
o geef Na-verrijkt vocht (ORS, bouillon)
o Vocht zonder natrium kan tot natriumtekort leiden
Zwaar lichamelijke inspanning/ warm milieu: bij hevig zweten gaat zowel vocht als NaCl
verloren
o Normaal gezien levert voeding voldoende om dit tekort aan te vullen maar soms zal
extra zout nodig zijn
Ziekte van Addison: zouthonger = ontsteking bijnierschors waardoor te weinig cortisol
diarree en braken
Mucoviscidose: Door de taaie slijmen is er veel verlies aan zout in zweet extra nodig
Obesitas: vroeger energiebeperkt dieet in combinatie met zoutbeperkt diee
o Natriumbeperkt: verminderd de eetlust waardoor energie-inname verlaagt, MAAR
geen invloed op de vermindering van de vetreserves!
o + minder smaakvol en dus extra belasting zonder meerwaarde, dus afgeraden
Zwangerschapshypertenie: vroeger werd de laatste 6 maand van de zwangerschap een
natriumbeperkt dieet aangewezen om de kans om zwangerschapshypertensie te verkleinen
o Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de natriuminname geen oorzakelijk rol
speelt bij zwangerschapshypertensie daarom is het dus preventief niet nodig
o WEL nodig wanneer er hypertensie is!
Groeivertraging bij de baby
Lever- en nierschade bij de moeder
Dieetkenmerken
Inname natrium moet worden beperkt, voor de andere VS en energieaanbreng worden de richtlijnen
van een gezonde voeding gevolg
Graad van beperking: afhankelijk aard en ernst van de ziekte, duur van het dieet en plaats van het
dieet
- Per pathologie verschillende graad van natriumbeperking.
= zoutarm, zoutloos, natriumloos
Begripsomschrijving
= Enkelvoudig kwantitatief dieet waarbij de inname van natrium beperkt wordt (vaak onderdeel van
combinatiedieet zoals bij nierpatiënten)
Natrium is het voornaamste extracellulaire kation
Het is van nature aanwezig in (bijna) alle VM, met uitzondering van geraffineerde olie en suiker
Een natrium vrij dieet is dus praktisch NIET realiseerbaar
Keukenzout is NaCl 1g zout bevat 400 mg natrium. Natriumgehalte omrekenen naar de
hoeveelheid zout betekend vermenigvuldigen met 2,6
Norm: 600-2000mg (zeer lage behoefte, kan gedekt worden met de Na die van nature aanwezig is in
de VM)
De huidige zoutinname is Westerse landen is VEEL te hoog 7x meer natrium dan nodig (10,5g zout
en 4-4,5g natrium)
HGR: zoutconsumptie terugbrengen naar <5g/dag
Een te veel aan Na wordt uitgescheiden via de urine/transpiratievocht
Een hoge inname vergroot de kans op een te hoge bloeddruk en daarmee dus ook het risico op HV-
ziekten en beroerte
Te veel aan natrium bevorderd ook de osteoporose
Hoeveelheid inname natrium via voeding:
- 3% via drinkwater
- 17% uit van nature aanwezig in VM
- 30% uit huishoudelijk gebruik (zelf toegevoegd aan voeding)
- 50% bedrijfsmatig toegevoegd
Indicaties
Vochtretentie: met als gevolg oedemen en/of secundaire hypertensie ondersteunen
bloeddrukregulatie en/of verminderen vochtretentie
Vochtretentie kan optreden bij:
Hartinsufficiëntie of decompensatio cordis
Nieraandoeningen zoals chronische nierinsufficiëntie, nerfrotisch syndroom, hemodialyse
Levercirrose met complicaties (ascites: eiwitrijke vochtopstapeling in de buik)
Syndroom van Cushing: door langdurig cortisonegebruik
Primaire essentiële hypertensie: uit epidemiologisch onderzoek is gebleken dat er op
groepsniveau een verband is tussen bloeddruk en natriuminname: hoe hoger de inname; hoe
hoger de bloeddruk + stijgt mee in de functie van de leeftijd
o Enkel bij zoutgevoelige personen is het verband tussen aantoonbaar genetische
component speelt een rol
, Efficiënte geneesmiddelen : De werking van sommige (bloeddrukverlagende farmaca
verminderd bij een te hoge natriuminname (>6g NaCl/dag)
o Behalve bij diuretica en calciumantagonisten
Zoutgevoeligheid = onvermogen om de balans tussen opname en uitscheiding van natrium te
herstellen na verandering van de hoeveelheid natrium in de voeding
Doelstelling
Bereiken van een optimale bloeddruk (130/80mmHg) en ondersteunen bloeddruk verlagende
medicatie
Opmerking: bij behandeling van hypertensie niet alleen een natriumbeperking. Andere VS zoals
calcium en kalium hebben ook een invloed op de BD
Contra-indicaties
Een (streng) natriumbeperkt dieet is niet aangewezen bij:
Sommige nierpatiënten en bejaarden: natriumbeperking kan leiden tot volledige uitputting
natriumvooraad door onvoldoende reabsorptie
o Hyponatriëmie spierkrampen, hypovolemia, hypotensie en verminderde
nierfunctie
Acuut ziekte patiënten die vele braken/ diarree: Verliezen veel vocht en elektrolyten
waaronder natrium
o geef Na-verrijkt vocht (ORS, bouillon)
o Vocht zonder natrium kan tot natriumtekort leiden
Zwaar lichamelijke inspanning/ warm milieu: bij hevig zweten gaat zowel vocht als NaCl
verloren
o Normaal gezien levert voeding voldoende om dit tekort aan te vullen maar soms zal
extra zout nodig zijn
Ziekte van Addison: zouthonger = ontsteking bijnierschors waardoor te weinig cortisol
diarree en braken
Mucoviscidose: Door de taaie slijmen is er veel verlies aan zout in zweet extra nodig
Obesitas: vroeger energiebeperkt dieet in combinatie met zoutbeperkt diee
o Natriumbeperkt: verminderd de eetlust waardoor energie-inname verlaagt, MAAR
geen invloed op de vermindering van de vetreserves!
o + minder smaakvol en dus extra belasting zonder meerwaarde, dus afgeraden
Zwangerschapshypertenie: vroeger werd de laatste 6 maand van de zwangerschap een
natriumbeperkt dieet aangewezen om de kans om zwangerschapshypertensie te verkleinen
o Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de natriuminname geen oorzakelijk rol
speelt bij zwangerschapshypertensie daarom is het dus preventief niet nodig
o WEL nodig wanneer er hypertensie is!
Groeivertraging bij de baby
Lever- en nierschade bij de moeder
Dieetkenmerken
Inname natrium moet worden beperkt, voor de andere VS en energieaanbreng worden de richtlijnen
van een gezonde voeding gevolg
Graad van beperking: afhankelijk aard en ernst van de ziekte, duur van het dieet en plaats van het
dieet
- Per pathologie verschillende graad van natriumbeperking.
