Les 5: Architectuur in de Nederlanden van
romaans tot neoclassicisme - GOTIEK
2. Gotiek
2.1. Historigrafie
Giorgio VASARI (1511-1574)
- Italiaanse kunstenaar die een boek heeft uitgebracht
o Gotiek eerst niet doorgebroken in italie
VILLARD DE HONNECOURT (° ca 1175)
- Eerste belangrijke naam = villard de honnecourt
- Proporties van de tekeningen kloppen niet volledig
- Hij moest het op zijn perkament krijgen, vandaar dat het soms wat is aangepast
Eugène Emmanuel
- VIOLLET –LE- DUC (1814-1879)
- Tweede belangrijke naam = Eugene emmanuel
- Belangrijke restauratie architect
- Hij was geinteresseerd in de constuctieve vernieuwing van de gotiek
Chronologie van de nederlanden wijkt een beetje af
‘lopen een beetje achter op lage landen’
Kerken en kloosters: centra van kennis en studies
Scholastiek = Scholastiek is de combinatie van theologie
en filosofie
Eerste universiteiten werden geopend
ARTES LIBERALES/VRIJE KUNSTEN
Wat werd onderwezen?
- Taal, grammatica, logica, rekenkunde, sterrenkunde, muziek
Waarom?
- God en wetenschap verbinden en verklaren
De constructieve vernieuwing van de Gotiek
*Gewicht w afgeleid naar de steunpunten
= Gotiek
= Betere manier van overwelving
*Het constuctieve wordt gekoppeld aan het
esthetische/decoatieve
*Grote raam oppervlakte => licht
- Spitsbogen
o Spitsboogramen
- Gotisch maaswerk
o Decotrief
o Constructief
(glas bij elkaar houden)
, *Glaskunst kent een evolutie tijdens de gotiek
*Het Franse kathedraalsysteem krijgt een algemeen ingang
(verschillende begrippen van de delen van een kerk kennen: dia 12)
*Late gotiek => horror vacui (in vroege gotiek was dit niet zo)
*Glas in lood
*Sculptuur
*Polychromie & muurschilderingen
- In die tijd nog niet de term ‘architecten’
o Bouwmeesters (sturen bouwproces)
*Hoger, groter, fraaier => naar het einde van dee gotiek toe
*“beweerp” / “patroen” (ontwerpen van gotische gebouwen)
*Lange bouwcampagnes => bv kerk in leuven is niet af
Kwam vaak door geldtekort…
Sint-Romboutstoren Mechelen
o Gebouwd in twee fases (met vele jaren tussen, na geldnood verder)
o Bouwnaad (lijn tussen twee bouwfases)
Kerken financieren = aflaten = afkopen van de zonden
De middeleeuwse bouwerf:
- Gestuurd vanuit een bouwloods (houten barak die tegen de kerk aanleunt)
- goed georganiseerd
- gespecialiseerde vaklui
- geperfectioneerde werktuigen
Bouw van een kerk
- Steunpunten
- Metsen van het ribgewelf op houten formelen (stucturen waarop de constuctie kan
rusten en op het einde kunnen weggehaald worden)
Er is veel hout nodig om een kerk te bouwen (de volledige werf)
- Tredrad blijft in gebouw staan (w niet noodzakelijk afgebroken op einde van de bouw)
Gotiek in braband => koolbladkapiteel
Baksteen => begin gotiek in onze streek (niet tijdens de romaansperiode)
- Kuststreek en kempen (gebieden die moeilijker aan natuursteen geraakt)
Materialen -> Natuursteen en bewerking
- sporen van bewerking
steenbijtel/puntbijtel ceseel (1360)
- steen(houwers)merken (wie werkt ermee)
- groevemerken (uit welke groeve?)
- plaatsings- of stelmerken (welk onderdeel)
Moef/kloostermop = oude baksteen, groot formaat
romaans tot neoclassicisme - GOTIEK
2. Gotiek
2.1. Historigrafie
Giorgio VASARI (1511-1574)
- Italiaanse kunstenaar die een boek heeft uitgebracht
o Gotiek eerst niet doorgebroken in italie
VILLARD DE HONNECOURT (° ca 1175)
- Eerste belangrijke naam = villard de honnecourt
- Proporties van de tekeningen kloppen niet volledig
- Hij moest het op zijn perkament krijgen, vandaar dat het soms wat is aangepast
Eugène Emmanuel
- VIOLLET –LE- DUC (1814-1879)
- Tweede belangrijke naam = Eugene emmanuel
- Belangrijke restauratie architect
- Hij was geinteresseerd in de constuctieve vernieuwing van de gotiek
Chronologie van de nederlanden wijkt een beetje af
‘lopen een beetje achter op lage landen’
Kerken en kloosters: centra van kennis en studies
Scholastiek = Scholastiek is de combinatie van theologie
en filosofie
Eerste universiteiten werden geopend
ARTES LIBERALES/VRIJE KUNSTEN
Wat werd onderwezen?
- Taal, grammatica, logica, rekenkunde, sterrenkunde, muziek
Waarom?
- God en wetenschap verbinden en verklaren
De constructieve vernieuwing van de Gotiek
*Gewicht w afgeleid naar de steunpunten
= Gotiek
= Betere manier van overwelving
*Het constuctieve wordt gekoppeld aan het
esthetische/decoatieve
*Grote raam oppervlakte => licht
- Spitsbogen
o Spitsboogramen
- Gotisch maaswerk
o Decotrief
o Constructief
(glas bij elkaar houden)
, *Glaskunst kent een evolutie tijdens de gotiek
*Het Franse kathedraalsysteem krijgt een algemeen ingang
(verschillende begrippen van de delen van een kerk kennen: dia 12)
*Late gotiek => horror vacui (in vroege gotiek was dit niet zo)
*Glas in lood
*Sculptuur
*Polychromie & muurschilderingen
- In die tijd nog niet de term ‘architecten’
o Bouwmeesters (sturen bouwproces)
*Hoger, groter, fraaier => naar het einde van dee gotiek toe
*“beweerp” / “patroen” (ontwerpen van gotische gebouwen)
*Lange bouwcampagnes => bv kerk in leuven is niet af
Kwam vaak door geldtekort…
Sint-Romboutstoren Mechelen
o Gebouwd in twee fases (met vele jaren tussen, na geldnood verder)
o Bouwnaad (lijn tussen twee bouwfases)
Kerken financieren = aflaten = afkopen van de zonden
De middeleeuwse bouwerf:
- Gestuurd vanuit een bouwloods (houten barak die tegen de kerk aanleunt)
- goed georganiseerd
- gespecialiseerde vaklui
- geperfectioneerde werktuigen
Bouw van een kerk
- Steunpunten
- Metsen van het ribgewelf op houten formelen (stucturen waarop de constuctie kan
rusten en op het einde kunnen weggehaald worden)
Er is veel hout nodig om een kerk te bouwen (de volledige werf)
- Tredrad blijft in gebouw staan (w niet noodzakelijk afgebroken op einde van de bouw)
Gotiek in braband => koolbladkapiteel
Baksteen => begin gotiek in onze streek (niet tijdens de romaansperiode)
- Kuststreek en kempen (gebieden die moeilijker aan natuursteen geraakt)
Materialen -> Natuursteen en bewerking
- sporen van bewerking
steenbijtel/puntbijtel ceseel (1360)
- steen(houwers)merken (wie werkt ermee)
- groevemerken (uit welke groeve?)
- plaatsings- of stelmerken (welk onderdeel)
Moef/kloostermop = oude baksteen, groot formaat
