Examenvragen capita selecta
1.Afrika in de 15e E
Kernpunten:
Afrika werd in de 15e eeuw een nieuwe horizon
Onbekend? Neen, want al contacten sinds oudheid, langs MZ, routes door
Sahara en Nijlvallei
- Vandaag vooral associatie met transatlantische slavenhandel klopt
niet
- Fascinatie omwille van rijkdom
Ontoegankelijk? Ja, want islamitische invloeden, routes over land duren lang,
zuiden en centrum niet verkend kustvaart vd Portugezen (zelfs tot in 19e E)
Waarom fascinatie?
- Mythe van pape jan (maar geografische vergissing) vb. Dawit II
- Goud ~ El Dorado
Wat te bieden?
- Slaven vb. reisverhaal Eustache de la Fosse
- Specerijen vb. cardamon
- Ivoor, goud,
Evenwichtige handel!
Link met Habsburg? Filips de Schone ook geïnteresseerd in overzeese
onderneming + heropleving vh kruisvaardideaal
Hoe en waarom veranderden de contacten tussen Afrika en Europa in de loop
van de 15e E? + proces van globalisering!
Al sinds de oudheid waren er contacten tussen Afrika en Europa. Tot de 15 e E
vonden de handelsroutes vooral plaats over land, namelijk door de
Saharawoestijn en in het gebied van de Nijlvallei. Door de toenemende
islamitische invloeden in Noord-Afrika en het Saharagebied, voelden de
Europese handelaars zich echter genoodzaakt om alternatieve handelsroutes te
gaan zoeken naar het oosten. Zo startten de Portugezen de kustvaart aan de
West-Afrikaanse kust. In de eerste helft van de 15e E werd Kaap Bojador
gerond. Op het einde van de 15e E zou de route naar India worden opengelegd
door de ontdekking van Kaap de Goede Hoop door Dias. Bovendien zorgde ook
de kruisvaardfactor voor een intensivering van de contacten tussen Europa en
,Afrika: men wilde immers een christelijke bondgenoot vinden. Zo nam de
fascinatie voor Afrika alleen maar toe, net zoals de hoop om er goud te vinden.
Vandaag de dag besteedt men voornamelijk aandacht aan de translatlantische
slavenhandel. Die nam echter pas een hoge vlucht rond 1600.
+ evenwichtige handel!!
Hoe heeft Afrika invloed gehad in Europa in de 15e E?
De fascinatie voor Afrika in de 15e E en de producten uit Afrika beïnvloedden
Europa in de 15e E grondig. Ten eerste kwamen er Afrikaanse specerijen op de
Europese markt zoals bijvoorbeeld cardamon. Daarnaast kwamen er ook
huisslaven in Europa, eerst op het Iberichte Schiereiland, maar op het einde
van de 15e E ook in bijvoorbeeld Amsterdam en Antwerpen. Bovendien
kwamen ook de luxegoederen goud en ivoor op de Europese markten. Die
werden dan verhandeld tegen westerse wapens, metalen, paarden... Dat was
een erg evenwichtig handelssysteem. De exploratie van de Afrikaanse kusten
zorgde ook voor een nieuwe handelsroute naar Azië, ihb. naar Indië. Bovendien
zorgde die kustvaart voor een verbetering van de wetenschappen cartografie,
maar ook van de zeevaart an sich. Ten slotte herleefde ook de kruisvaardfactor
in o.a. de Habsburgse gebieden.
- Nieuwe producten op de markt: cardamon, ivoor, huisslaven, goud
fascinaite
- Herleving van de kruisvaardfactor: reconquista, potentiële Christelijke
bondgenoot, mythe van Pape Jan
- Ontstaan van de transatlantische slavenhandel
- Stimulans voor de Habsburgers (Filips de Schone) om ook overzeese
ondernemingen te starten
- Verbetering vd wetenschappen
- Ontdekking van Indië
Welke dromen over Afrika circuleerden in de 15e E?
a) Mythe van Pape Jan: maar geografische vergissing want in Ethiopië
Herleving vd kruisvaardfactor bij de Habsburgers
a) Afrikaanse goudaders: maar moeilijke bron/nog niet ontgonnen C/Z-Afr
Stimulans voor Filips de Schone om aan overzeese onderenmingen te
doen
, 2.Europese boekdrukkunst 1450-1550
Kernpunten
Ontstaan? 1450 Mainz door Johannes Gutenberg
Verspreiding? Eerste eeuw = hoge mobiliteit N vd Alpen
°ontmoetingscentra v geleerden
vb. Dirk Martens & Jan v Westfalen
Gevolg? Boekdrukkunst als materiële vw vd kennisrevolutie
1470-80: drukwerk in alle categorieën
1490: groeiende vraag naar informatie over buiten-Europese gebieden
< Spanje/Port italië Europa
vb. decadas da Asia
1500: Feitoria de Flandres: informatie rechtstreeks v Portugezen naar
Antwerpen (~Thomas More)
1550: fauna, flora, geschiedenis, zeevaart
vb. Carolus Clusius
Objectief? Mix van waarheid en verbeelding
vb. Amerigo Vespucci / Théodore de Bry
Habsburgers?
- Jan van Doesborch drukt in meerdere talen
- Pan-Europese objectencollectie
- Drukcentra
- Fuggers
- Drukpersen in Mexico-stad & boa
- Belang v Antwerpen eind 16e E (1/4)
Invloed?
- Cartografie (Waldseemüller/Ruysch)
- Botanica (Clusius)
- Zeevaart/geschiedenis
- Kolonisatie & theologie (beschaving)
1.Afrika in de 15e E
Kernpunten:
Afrika werd in de 15e eeuw een nieuwe horizon
Onbekend? Neen, want al contacten sinds oudheid, langs MZ, routes door
Sahara en Nijlvallei
- Vandaag vooral associatie met transatlantische slavenhandel klopt
niet
- Fascinatie omwille van rijkdom
Ontoegankelijk? Ja, want islamitische invloeden, routes over land duren lang,
zuiden en centrum niet verkend kustvaart vd Portugezen (zelfs tot in 19e E)
Waarom fascinatie?
- Mythe van pape jan (maar geografische vergissing) vb. Dawit II
- Goud ~ El Dorado
Wat te bieden?
- Slaven vb. reisverhaal Eustache de la Fosse
- Specerijen vb. cardamon
- Ivoor, goud,
Evenwichtige handel!
Link met Habsburg? Filips de Schone ook geïnteresseerd in overzeese
onderneming + heropleving vh kruisvaardideaal
Hoe en waarom veranderden de contacten tussen Afrika en Europa in de loop
van de 15e E? + proces van globalisering!
Al sinds de oudheid waren er contacten tussen Afrika en Europa. Tot de 15 e E
vonden de handelsroutes vooral plaats over land, namelijk door de
Saharawoestijn en in het gebied van de Nijlvallei. Door de toenemende
islamitische invloeden in Noord-Afrika en het Saharagebied, voelden de
Europese handelaars zich echter genoodzaakt om alternatieve handelsroutes te
gaan zoeken naar het oosten. Zo startten de Portugezen de kustvaart aan de
West-Afrikaanse kust. In de eerste helft van de 15e E werd Kaap Bojador
gerond. Op het einde van de 15e E zou de route naar India worden opengelegd
door de ontdekking van Kaap de Goede Hoop door Dias. Bovendien zorgde ook
de kruisvaardfactor voor een intensivering van de contacten tussen Europa en
,Afrika: men wilde immers een christelijke bondgenoot vinden. Zo nam de
fascinatie voor Afrika alleen maar toe, net zoals de hoop om er goud te vinden.
Vandaag de dag besteedt men voornamelijk aandacht aan de translatlantische
slavenhandel. Die nam echter pas een hoge vlucht rond 1600.
+ evenwichtige handel!!
Hoe heeft Afrika invloed gehad in Europa in de 15e E?
De fascinatie voor Afrika in de 15e E en de producten uit Afrika beïnvloedden
Europa in de 15e E grondig. Ten eerste kwamen er Afrikaanse specerijen op de
Europese markt zoals bijvoorbeeld cardamon. Daarnaast kwamen er ook
huisslaven in Europa, eerst op het Iberichte Schiereiland, maar op het einde
van de 15e E ook in bijvoorbeeld Amsterdam en Antwerpen. Bovendien
kwamen ook de luxegoederen goud en ivoor op de Europese markten. Die
werden dan verhandeld tegen westerse wapens, metalen, paarden... Dat was
een erg evenwichtig handelssysteem. De exploratie van de Afrikaanse kusten
zorgde ook voor een nieuwe handelsroute naar Azië, ihb. naar Indië. Bovendien
zorgde die kustvaart voor een verbetering van de wetenschappen cartografie,
maar ook van de zeevaart an sich. Ten slotte herleefde ook de kruisvaardfactor
in o.a. de Habsburgse gebieden.
- Nieuwe producten op de markt: cardamon, ivoor, huisslaven, goud
fascinaite
- Herleving van de kruisvaardfactor: reconquista, potentiële Christelijke
bondgenoot, mythe van Pape Jan
- Ontstaan van de transatlantische slavenhandel
- Stimulans voor de Habsburgers (Filips de Schone) om ook overzeese
ondernemingen te starten
- Verbetering vd wetenschappen
- Ontdekking van Indië
Welke dromen over Afrika circuleerden in de 15e E?
a) Mythe van Pape Jan: maar geografische vergissing want in Ethiopië
Herleving vd kruisvaardfactor bij de Habsburgers
a) Afrikaanse goudaders: maar moeilijke bron/nog niet ontgonnen C/Z-Afr
Stimulans voor Filips de Schone om aan overzeese onderenmingen te
doen
, 2.Europese boekdrukkunst 1450-1550
Kernpunten
Ontstaan? 1450 Mainz door Johannes Gutenberg
Verspreiding? Eerste eeuw = hoge mobiliteit N vd Alpen
°ontmoetingscentra v geleerden
vb. Dirk Martens & Jan v Westfalen
Gevolg? Boekdrukkunst als materiële vw vd kennisrevolutie
1470-80: drukwerk in alle categorieën
1490: groeiende vraag naar informatie over buiten-Europese gebieden
< Spanje/Port italië Europa
vb. decadas da Asia
1500: Feitoria de Flandres: informatie rechtstreeks v Portugezen naar
Antwerpen (~Thomas More)
1550: fauna, flora, geschiedenis, zeevaart
vb. Carolus Clusius
Objectief? Mix van waarheid en verbeelding
vb. Amerigo Vespucci / Théodore de Bry
Habsburgers?
- Jan van Doesborch drukt in meerdere talen
- Pan-Europese objectencollectie
- Drukcentra
- Fuggers
- Drukpersen in Mexico-stad & boa
- Belang v Antwerpen eind 16e E (1/4)
Invloed?
- Cartografie (Waldseemüller/Ruysch)
- Botanica (Clusius)
- Zeevaart/geschiedenis
- Kolonisatie & theologie (beschaving)
