Samenvatting Criminologie En Mensenrechten (C08C8a)

2021-2022



Criminologie en
mensenrechten
Gegeven door Prof. Parmentier

,Inhoud

Situering van criminologie in een mensenrechtenperspectief ................................................... 2
Module 1: Oorsprong en ontwikkeling van fundamentele rechten ........................................... 5
Inleiding .................................................................................................................................. 5
1. Beknopt historisch overzicht .............................................................................................. 5
2. Postulaten van mensenrechten.......................................................................................... 9
3. Types en categorieën van mensenrechten ...................................................................... 10
4. Functies van mensenrechten ........................................................................................... 12
Module 2: Het recht van de mensenrechten ........................................................................... 14
1. Institutioneel en procedureel kader ................................................................................. 14
2. Actoren In de sector van mensenrechten ........................................................................ 29
3. Handhaving van de mensenrechten ................................................................................. 30
Module 3: Mensenrechten in de strafrechtsbedeling .............................................................. 33
1. Mensenrechten en politie ................................................................................................ 34
2. Mensenrechten en herstelrecht....................................................................................... 41
Module 4: Criminaliteitsvormen als schendingen van mensenrechten ................................... 48
1. Mensenhandel.............................................................................................................. 49
2. Racisme en xenofobie .................................................................................................. 54
Module 5: Nieuwe uitdagingen voor de mensenrechten......................................................... 58
1. Criminaliteit en kinderrechten ......................................................................................... 59
2. Mensenrechten en conflictregeling: het Zwelethembamodel ......................................... 66




1

,Situering van criminologie in een mensenrechtenperspectief

Inleiding

Personen in de eerste powerpointpresentatie
• Pol Pot = leider Rode Khmer in Cambodja
• Thomas Lumbanga = Unie van Congolese Patriotten (UPC)
o Eerste persoon die overgedragen is aan het Internationaal Strafhof in Den Haag
• Joseph Kony – oprichter Oegandese rellenbeweging
o Internationaal arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof
• Slobodan Milošević
o Berecht voor Internationaal Strafhof
• Hitlerregime/ apartheidsregime
o In Zuid-Afrika sijpelt dit regime nog heel fel door

Ducpétiaux: Oprichting van gevangenis Leuven Centraal
• Heeft het gevangeniswezen enorm vervormd
• Stervormig

Wat is er mis met de detentie in België?
• Overbevolking
• Geïnterneerden die In de gevangenis zitten
• Individuele opsluitingen/ isolement
• …

Verschillende gevangenissen in België werden reeds veroordeeld
• Gevangenis van Vorst
o Cel van 9m² met twee andere gevangenen
o Zaak voor het EVRM: schending van art. 3 EVRM
o Schadevergoeding van € 3500
• Gevangenis in d’Ittre
o Enkele schendingen van het EVRM
• Gevangenis d’Adenne
o Farid Le fou: vaak overgeplaatst
o 10 dagen vastgeketend met voeten en polsen in isolatie (naakt)




2

, De politie is één van de organisaties die gedetineerden overbrengen, maar ook op andere
plaatsen in contact komt met mensenrechtenschendingen
• Bijvoorbeeld extreem politiegeweld
o In Amerika in 2018 1164 mensen gedood door politiegeweld
o In verhouding veel zwarte mensen
• Ook in België: bijvoorbeeld luchthaven
o Gezichtsherkenning

Er is een onderscheid tussen strafrecht en mensenrechtenschendingen
• Strafrecht = straffen opleggen aan strafbare feiten door mensen (= individuen)
o Zoekt naar individuele verantwoordelijkheid
o Rechter of procureur legt individuele straffen op
• Bij mensenrechten is de Staat verantwoordelijk
o Ook al worden de daden begaan door individuen
o EHRM zal zich niet buigen over individuele kwesties
o Gaat over de wijze waarop mensenrechten geconstrueerd zijn en de bronnen
die daarbij belangrijk zijn
▪ EHRM heeft zeer lang geen schadevergoedingen toegekend: vroeger
was dit meer een symbolische reactie

Grote ankerpunten
• 1950 Europees Verdrag voor de Rechten van de mens
o Het Hof is pas later gekomen
o Staten moesten eerst een bijkomende goedkeuring geven (ratificatie) In de
nationale rechtsorde dat ze bereid waren om hun activiteiten te ondergaan
door het orgaan (= Het Hof in 1957)
• Raad van De EU opgericht in 1949
o Doel was samenwerking op vlak van mensenrechten en democratie
o Europese Raad is de raad van regeringsleiders van de Europese Commissie
o Raad van Europa en Europese Raad niet met elkaar verwarren!
• 1950 was een belangrijk jaar
o 15-tal lidstaten die snel hebben aangesloten
o Grote golf: bevrijding van het communisme heeft gezorgd voor een aanzienlijke
uitbreiding
▪ Nieuwe dimensie aan de Raad: veel nieuwe rechters van Oost-Europa

Rechters moeten mee beslissen wanneer het gaat over een klacht tegen hun eigen land omdat
ze de meeste expertise hebben
• Delicate materie want soms beslissen de rechters dingen In het voordeel van het land
in de hoop dat ze opnieuw benoemd worden
o Want benoeming gebeurt door het land zelf

3