Samenvatting Biologie
Thema 1, Regeling
Paragraaf 1, Regeling en homeostase
Homeostase
Je lichaam handhaaft factoren rond een bepaalde waarde -> normwaarde
Je lichaamstemperatuur schommelt rond een bepaalde waarde door invloeden van factoren
-> dynamisch evenwicht
De normwaarde wordt in stand gehouden met -> regelkring
De instandhouding van een dynamisch evenwicht in inwendig milieu organismen =
homeostase
Regelkringen
Wanneer een toename van het resultaat een remming van proces veroorzaakt -> negatieve
terugkoppeling
Een afname van het resultaat veroorzaakt een stimulering van proces
Wanneer een toename van het resultaat een proces versterkt -> positieve terugkoppeling
Bij meercellige organismen hebben meeste cellen geen direct contact met uitwendig milieu
-> want omgeven door andere cellen -> tussen deze cellen van weefsel zit weefselvloeistof
Samen met bloed vormt weefselvloeistof -> inwendige milieu van organisme
Tussen uitwendige en inwendige milieu ten minste 1 cellaag
Homeostase zorgt ervoor dat omstandigheden in inwendige milieu niet te veel veranderen
Homeostase voorbeeld zelfregulatie van organismen
Paragraaf 2, Hormonale regulatie
Hormonen
Voor homeostase in meercellige organismen is communicatie tussen cellen nodig -> dit
gebeurd door signaalmoleculen / signaalstoffen
Signaalmoleculen die hormoonklieren afgeven = hormonen -> worden afgegeven aan bloed
dat door hormoonklier stroomt -> daarom endocriene klieren
Afgifte hormonen door hormoonklier = secretie
Klieren met afvalbuis = exocriene klieren -> afgifte = excretie / uitscheiding
Doelwitorganen
Vanuit bloedvaten gaan hormonen via weefselvloeistof naar alle cellen
Hormonen zijn alleen werkzaam in organen waarvan cellen receptoren bezitten waaraan
hormoon kan binden -> doelwitorganen
Binding kan reactie op gang brengen of stoppen -> mate van reactie bepaald door
hormoonconcentratie / hormoonspiegel in bloed en aantal hormoonreceptoren voor bepaald
hormoon op cellen in doelwitorgaan
Hormonen kunnen meerdere doelwitorganen beïnvloeden, blijven lang in bloed (hebben dus
lang effect)
, De werking van hormonen
Sommige hormonen door cellen doelwitorganen opgenomen
Wanneer hormoon in cytoplasma -> bindt aan receptoreiwit -> hormoon-receptorcomplex
ontstaat -> komt via kernporie in kernplasma -> kan genen in DNA aan- of uitzetten
Andere hormonen binden aan receptoreiwit op celmembraan van cellen doelwitorgaan ->
aan binnenzijde celmembraan signaalmoleculen gevormd / geactiveerd = second
messenger -> geeft signaal in cel door -> bijv enzym activeren -> enzym kan signaal
doorgeven, reactie op gang brengen in cytoplasma of aanzetten tot genregulatie
Sommige hormonen die wel in cel kunnen oefenen ook invloed uit via second messengers
-> signaal van hormoon bindt aan receptor op celmembraan kan in cel worden versterkt ->
door signaal door te geven van molecuul naar molecuul -> veel signaalmoleculen
geactiveerd / geproduceerd
Zo kan een engel signaal een enorme reactie opwekken
Wanneer signaal via meerdere schakels in cel doorgegeven = signaalcascade / cascade
Hormoonklieren
Hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren
Afbeelding 7 uit boek
Hypofyse
Hypofyse ligt in midden van je hoofd onder hersenen, net boven hypofyse in hersenen ligt de
hypothalamus
Hypofyse heeft een voor- en achterkwab
Sommige hormonen uit hypofyse beïnvloeden werking andere hormoonklieren
Afbeelding 8 uit boek
Via hypofyse en hypothalamus zijn zenuwstelsel en hormoonstelsel verbonden -> sommige
neuronen in hypothalamus produceren hormonen = neurosecretie
Gevormde hormonen = neurohormonen
Oxytocine en ADH zijn neurohormonen die via vertakkingen van neuronen naar
hypofyseachterkwab worden getransporteerd -> hier afgegeven aan bloed
Ook geven neuronen inhibiting hormonen ((IH), zorgen dat endocriene cellen in
hypofysevoorkwab geen hormonen produceren) en releasing hormonen ((RH), stimuleren
endocriene cellen in hypofysevoorkwab om bepaalde hormonen te produceren) af die
endocriene cellen in hypofysevoorkwab beïnvloeden
Deze hormonen worden afgegeven aan haarvaten en komen via bloed in hypofysevoorkwab
-> daar stimuleren ze afgifte en productie van hypofysehormonen.
Thema 1, Regeling
Paragraaf 1, Regeling en homeostase
Homeostase
Je lichaam handhaaft factoren rond een bepaalde waarde -> normwaarde
Je lichaamstemperatuur schommelt rond een bepaalde waarde door invloeden van factoren
-> dynamisch evenwicht
De normwaarde wordt in stand gehouden met -> regelkring
De instandhouding van een dynamisch evenwicht in inwendig milieu organismen =
homeostase
Regelkringen
Wanneer een toename van het resultaat een remming van proces veroorzaakt -> negatieve
terugkoppeling
Een afname van het resultaat veroorzaakt een stimulering van proces
Wanneer een toename van het resultaat een proces versterkt -> positieve terugkoppeling
Bij meercellige organismen hebben meeste cellen geen direct contact met uitwendig milieu
-> want omgeven door andere cellen -> tussen deze cellen van weefsel zit weefselvloeistof
Samen met bloed vormt weefselvloeistof -> inwendige milieu van organisme
Tussen uitwendige en inwendige milieu ten minste 1 cellaag
Homeostase zorgt ervoor dat omstandigheden in inwendige milieu niet te veel veranderen
Homeostase voorbeeld zelfregulatie van organismen
Paragraaf 2, Hormonale regulatie
Hormonen
Voor homeostase in meercellige organismen is communicatie tussen cellen nodig -> dit
gebeurd door signaalmoleculen / signaalstoffen
Signaalmoleculen die hormoonklieren afgeven = hormonen -> worden afgegeven aan bloed
dat door hormoonklier stroomt -> daarom endocriene klieren
Afgifte hormonen door hormoonklier = secretie
Klieren met afvalbuis = exocriene klieren -> afgifte = excretie / uitscheiding
Doelwitorganen
Vanuit bloedvaten gaan hormonen via weefselvloeistof naar alle cellen
Hormonen zijn alleen werkzaam in organen waarvan cellen receptoren bezitten waaraan
hormoon kan binden -> doelwitorganen
Binding kan reactie op gang brengen of stoppen -> mate van reactie bepaald door
hormoonconcentratie / hormoonspiegel in bloed en aantal hormoonreceptoren voor bepaald
hormoon op cellen in doelwitorgaan
Hormonen kunnen meerdere doelwitorganen beïnvloeden, blijven lang in bloed (hebben dus
lang effect)
, De werking van hormonen
Sommige hormonen door cellen doelwitorganen opgenomen
Wanneer hormoon in cytoplasma -> bindt aan receptoreiwit -> hormoon-receptorcomplex
ontstaat -> komt via kernporie in kernplasma -> kan genen in DNA aan- of uitzetten
Andere hormonen binden aan receptoreiwit op celmembraan van cellen doelwitorgaan ->
aan binnenzijde celmembraan signaalmoleculen gevormd / geactiveerd = second
messenger -> geeft signaal in cel door -> bijv enzym activeren -> enzym kan signaal
doorgeven, reactie op gang brengen in cytoplasma of aanzetten tot genregulatie
Sommige hormonen die wel in cel kunnen oefenen ook invloed uit via second messengers
-> signaal van hormoon bindt aan receptor op celmembraan kan in cel worden versterkt ->
door signaal door te geven van molecuul naar molecuul -> veel signaalmoleculen
geactiveerd / geproduceerd
Zo kan een engel signaal een enorme reactie opwekken
Wanneer signaal via meerdere schakels in cel doorgegeven = signaalcascade / cascade
Hormoonklieren
Hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren
Afbeelding 7 uit boek
Hypofyse
Hypofyse ligt in midden van je hoofd onder hersenen, net boven hypofyse in hersenen ligt de
hypothalamus
Hypofyse heeft een voor- en achterkwab
Sommige hormonen uit hypofyse beïnvloeden werking andere hormoonklieren
Afbeelding 8 uit boek
Via hypofyse en hypothalamus zijn zenuwstelsel en hormoonstelsel verbonden -> sommige
neuronen in hypothalamus produceren hormonen = neurosecretie
Gevormde hormonen = neurohormonen
Oxytocine en ADH zijn neurohormonen die via vertakkingen van neuronen naar
hypofyseachterkwab worden getransporteerd -> hier afgegeven aan bloed
Ook geven neuronen inhibiting hormonen ((IH), zorgen dat endocriene cellen in
hypofysevoorkwab geen hormonen produceren) en releasing hormonen ((RH), stimuleren
endocriene cellen in hypofysevoorkwab om bepaalde hormonen te produceren) af die
endocriene cellen in hypofysevoorkwab beïnvloeden
Deze hormonen worden afgegeven aan haarvaten en komen via bloed in hypofysevoorkwab
-> daar stimuleren ze afgifte en productie van hypofysehormonen.
