Zorg en gezondheid
Psychische kwetsbaarheid
Psychische aandoening
= langdurige klachten die het dagelijks functioneren beperken op sociaal en professioneel vlak
-> ¼ Vlamingen krijgt ooit te maken met een ernstige psychische aandoening (700 000)
Belangrijke stellingen
1. Aantal stoornissen is de jongste 20 jaar gestegen
Volwassenen = amper gestegen
Jongeren = sterk gestegen
-> gigantisch veel jongeren zijn psychisch kwetsbaar
-> meer aandacht voor hebben
-> impact van covidpandemie moet nog duidelijk worden naar de toekomst toe
2. Psychische stoornissen die vandaag vaak voorkomen in de hulpverlening, zullen de komende jaren
sterk stijgen
= zal niet stijgen
-> hoewel zorgnoden voor de toekomst nog niet bekend zijn
-> stoornissen bij jongeren zijn steeds vaker externaliserende stoornissen
Externaliserende stoornis = probleemgedrag naar buiten toe, op anderen gericht
Vb. agressie, anorexia, middelengebruik, ongehoorzaamheid, driftbuien…
3. De kans dat men een psychische stoornis krijgt is op elk moment in het leven even groot
= niet waar
-> kinderen en jongeren zijn het meest vatbaar
-> naarmate men ouder wordt lijkt men steeds minder kans te hebben
-> kan in principe op elke leeftijd door een trigger
Vb. overlijden, scheiding, financiële problemen
-> meeste stoornissen komen voor 27j
-> ook moeilijke jeugd als trigger
4. Belangrijkste drempel voor mensen die geen psychische hulp willen zoeken is de taboe en de kosten
= speelt mee, maar niet de belangrijkste oorzaak
-> attitude (“ik moet het zelf doen” of “ik heb geen probleem”)
-> stigma op psychische zorg (voor gekke mensen)
5. Beste investering om maatschappelijke kost van psychische stoornissen te verminderen is inzetten op
één-op-één consultaties bij hulpverleners
= niet waar
-> onderzoek bewijst dat ook andere methoden belangrijk zijn
Vb. laagdrempelige toegang, online aanbod, zorgproces en continuïteit centraal…
,Preventie
-> voorkomen van mentaal lijden
-> bevorderen van geestelijke gezondheid
-> psychische aandoeningen hebben grote impact op mens en samenleving
Waarom?
1. Impact op kwaliteit van leven
-> verstoort dagelijks functioneren
2. Gaan vaak samen met andere psychische ziekten en somatische klachten
Vb. iemand met een alcoholverslaving zal ook lichamelijke klachten hebben
3. Veroorzaken hoge kosten voor maatschappij
-> voornamelijk door arbeidsongeschiktheid
Organisaties die inzetten op preventie
-> Logo Limburg (locoregionaal gezondheidsoverleg en –organisatie)
-> Zelfmoord 1813
-> De geluksdriehoek (Vlaams instituut gezond leven)
Vroegdetectie
= de signalen tijdig herkennen
Vb. huisarts, eerstelijnspsycholoog, CAW, OCMW…
Signalen
1. verandering in gedrag (nieuw of toenemend)
2. verandering in emoties (geïrriteerd, boos, minder fut, sneller huilen…)
3. zich terugtrekken (isoleren van de buitenwereld)
4. zeggen dat het niet goed gaat
Bewustwording door…
-> 4 voor 12 (brede bevolking sensibiliseren voor signalen van psychische kwetsbaarheid)
Beleidsaanbevelingen Icuro – zorgnet
-> inzetten op preventie, vroeginterventie en kinderen en jongeren
-> voorkomen en versterken
-> start vaak op jonge leeftijd (lagere school ten vroegste)
Hoe?
1. aanbieden van informatie over psychische problemen en stoornissen
2. interventies in het onderwijs op school- en klasniveau
3. detectie en doorverwijzing van leerlingen met psychische problemen (zorg op maat)
Meer inzet en samenwerking = CLB en CGG
, Behandeling
WHO service orginization pyramid
-> ingrijpen is niet altijd nodig
-> informele zorg kan soms voldoende zijn
-> formele zorg noodzakelijk bij aanhoudende klachten
5de verdieping = langdurige en gespecialiseerde zorg
= residentiële zorg
4de verdieping = psychiatrische afdelingen in ziekenhuizen
= psychiatrische instellingen
3de verdieping = eerstelijnshulp
2de verdieping = informele community care
-> zich sociaal verbonden voelen
-> verzorgt worden door en zorgen voor
anderen
Vb. buren, ouders, vrienden…
1ste verdieping = zelfzorg
Vb. voldoende aandacht voor
lichaamsbeweging, slaap, voeding…
Gedwongen opname (collocatie)
= beschermingsmaatregel bedoeld voor wie een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen, deze
persoon is verplicht in opname te gaan bij een psychiatrische instelling
-> sterke stijging in 10 jaar
Toepassingsvoorwaarden
= wet 26 juni 1990 over de bescherming van de persoon van de geesteszieke
Wanneer is collocatie mogelijk?
1. Sprake van gevaar -> men gedraagt zich zodanig agressief dat er een ernstig gevaar is voor anderen
-> iemand brengt zijn eigen gezondheid en veiligheid in gevaar
2. Sprake van -> geen definitie
geestesziekte -> wordt bepaalt door een medisch expert
-> beoordeling aan de hand van het concrete geval en het medisch ziektebeeld
-> vaak discussie over verslavingsproblematiek in de praktijk
-> verslaving is geen geestesziekte, maar er speelt wel vaak veel meer mee
3. Opname moet -> andere zorgen zijn onvoldoende, enkel opname kan nog helpen
aangewezen zijn
Procedure
Tussenkomst van rechter noodzakelijk
-> leven in een rechtsstaat (vrijheid als belangrijk grondrecht)
-> recht op vrijheid wordt immers afgenomen
, Bevoegde rechtbank
Geesteszieke is meerderjarig = vredegerecht
Geesteszieke is minderjarig = jeugdkamer van familierechtbank
Gewone procedure Spoedprocedure
Stappenplan Stappenplan
1. elke belanghebbende kan het initiatief nemen om een 1. Politie zal procureur verwittigen
verzoekschrift in te dienen Vb. zelfmoordpoging, dreigt zelfmoord te plegen…
vb. partner, vriend, ouders…
2. bij spoedeisende gevallen kan onmiddellijke opname in
2. eenzijdig verzoekschrift + medisch attest psychiatrische instelling
-> niet ouder dan 15 dagen
3. arts krijgt opdracht om medisch verslag op te stellen
3. advocaat ambtshalve aangesteld voor geesteszieke -> gekozen door procureur des Konings (PDK)
-> mag hier wel behandelend arts zijn! (nood breekt wet)
4. rechter organiseert zitting in raadkamer -> geeft schriftelijk advies aan PDK
5. rechter zal geesteszieke horen 4. verzoekschrift indienen bij vrederechter
-> binnen termijn van 24 uur
6. uitspraak moet binnen 10 dagen volgen -> met oog op verloop gewone procedure
Medisch attest
Wie?
-> andere arts dan de arts die de zorgen verleent!
-> geen bloed- of aanverwant van zieke of verzoeker
-> niet verbonden aan psychiatrische dienst van zieke
-> niet verbonden aan psychiatrische dienst waar
opname zal gebeuren
-> mag enkel huidig toestandsbeeld evalueren
Doel?
-> zonder belangenvermenging (onafhankelijk, neutraal)
-> scheiding van zorgverlening en evaluatie
-> objectief, onbevangen en onbevooroordeeld (zonder
voorkennis)
Vonnis (uitspraak)
1. afwijzing van verzoek
2. toekenning verzoek gedwongen opname
-> aanwijzing instelling van opname
Beroep aantekenen
-> binnen de 15 dagen na ontvangst uitspraak
Psychische kwetsbaarheid
Psychische aandoening
= langdurige klachten die het dagelijks functioneren beperken op sociaal en professioneel vlak
-> ¼ Vlamingen krijgt ooit te maken met een ernstige psychische aandoening (700 000)
Belangrijke stellingen
1. Aantal stoornissen is de jongste 20 jaar gestegen
Volwassenen = amper gestegen
Jongeren = sterk gestegen
-> gigantisch veel jongeren zijn psychisch kwetsbaar
-> meer aandacht voor hebben
-> impact van covidpandemie moet nog duidelijk worden naar de toekomst toe
2. Psychische stoornissen die vandaag vaak voorkomen in de hulpverlening, zullen de komende jaren
sterk stijgen
= zal niet stijgen
-> hoewel zorgnoden voor de toekomst nog niet bekend zijn
-> stoornissen bij jongeren zijn steeds vaker externaliserende stoornissen
Externaliserende stoornis = probleemgedrag naar buiten toe, op anderen gericht
Vb. agressie, anorexia, middelengebruik, ongehoorzaamheid, driftbuien…
3. De kans dat men een psychische stoornis krijgt is op elk moment in het leven even groot
= niet waar
-> kinderen en jongeren zijn het meest vatbaar
-> naarmate men ouder wordt lijkt men steeds minder kans te hebben
-> kan in principe op elke leeftijd door een trigger
Vb. overlijden, scheiding, financiële problemen
-> meeste stoornissen komen voor 27j
-> ook moeilijke jeugd als trigger
4. Belangrijkste drempel voor mensen die geen psychische hulp willen zoeken is de taboe en de kosten
= speelt mee, maar niet de belangrijkste oorzaak
-> attitude (“ik moet het zelf doen” of “ik heb geen probleem”)
-> stigma op psychische zorg (voor gekke mensen)
5. Beste investering om maatschappelijke kost van psychische stoornissen te verminderen is inzetten op
één-op-één consultaties bij hulpverleners
= niet waar
-> onderzoek bewijst dat ook andere methoden belangrijk zijn
Vb. laagdrempelige toegang, online aanbod, zorgproces en continuïteit centraal…
,Preventie
-> voorkomen van mentaal lijden
-> bevorderen van geestelijke gezondheid
-> psychische aandoeningen hebben grote impact op mens en samenleving
Waarom?
1. Impact op kwaliteit van leven
-> verstoort dagelijks functioneren
2. Gaan vaak samen met andere psychische ziekten en somatische klachten
Vb. iemand met een alcoholverslaving zal ook lichamelijke klachten hebben
3. Veroorzaken hoge kosten voor maatschappij
-> voornamelijk door arbeidsongeschiktheid
Organisaties die inzetten op preventie
-> Logo Limburg (locoregionaal gezondheidsoverleg en –organisatie)
-> Zelfmoord 1813
-> De geluksdriehoek (Vlaams instituut gezond leven)
Vroegdetectie
= de signalen tijdig herkennen
Vb. huisarts, eerstelijnspsycholoog, CAW, OCMW…
Signalen
1. verandering in gedrag (nieuw of toenemend)
2. verandering in emoties (geïrriteerd, boos, minder fut, sneller huilen…)
3. zich terugtrekken (isoleren van de buitenwereld)
4. zeggen dat het niet goed gaat
Bewustwording door…
-> 4 voor 12 (brede bevolking sensibiliseren voor signalen van psychische kwetsbaarheid)
Beleidsaanbevelingen Icuro – zorgnet
-> inzetten op preventie, vroeginterventie en kinderen en jongeren
-> voorkomen en versterken
-> start vaak op jonge leeftijd (lagere school ten vroegste)
Hoe?
1. aanbieden van informatie over psychische problemen en stoornissen
2. interventies in het onderwijs op school- en klasniveau
3. detectie en doorverwijzing van leerlingen met psychische problemen (zorg op maat)
Meer inzet en samenwerking = CLB en CGG
, Behandeling
WHO service orginization pyramid
-> ingrijpen is niet altijd nodig
-> informele zorg kan soms voldoende zijn
-> formele zorg noodzakelijk bij aanhoudende klachten
5de verdieping = langdurige en gespecialiseerde zorg
= residentiële zorg
4de verdieping = psychiatrische afdelingen in ziekenhuizen
= psychiatrische instellingen
3de verdieping = eerstelijnshulp
2de verdieping = informele community care
-> zich sociaal verbonden voelen
-> verzorgt worden door en zorgen voor
anderen
Vb. buren, ouders, vrienden…
1ste verdieping = zelfzorg
Vb. voldoende aandacht voor
lichaamsbeweging, slaap, voeding…
Gedwongen opname (collocatie)
= beschermingsmaatregel bedoeld voor wie een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen, deze
persoon is verplicht in opname te gaan bij een psychiatrische instelling
-> sterke stijging in 10 jaar
Toepassingsvoorwaarden
= wet 26 juni 1990 over de bescherming van de persoon van de geesteszieke
Wanneer is collocatie mogelijk?
1. Sprake van gevaar -> men gedraagt zich zodanig agressief dat er een ernstig gevaar is voor anderen
-> iemand brengt zijn eigen gezondheid en veiligheid in gevaar
2. Sprake van -> geen definitie
geestesziekte -> wordt bepaalt door een medisch expert
-> beoordeling aan de hand van het concrete geval en het medisch ziektebeeld
-> vaak discussie over verslavingsproblematiek in de praktijk
-> verslaving is geen geestesziekte, maar er speelt wel vaak veel meer mee
3. Opname moet -> andere zorgen zijn onvoldoende, enkel opname kan nog helpen
aangewezen zijn
Procedure
Tussenkomst van rechter noodzakelijk
-> leven in een rechtsstaat (vrijheid als belangrijk grondrecht)
-> recht op vrijheid wordt immers afgenomen
, Bevoegde rechtbank
Geesteszieke is meerderjarig = vredegerecht
Geesteszieke is minderjarig = jeugdkamer van familierechtbank
Gewone procedure Spoedprocedure
Stappenplan Stappenplan
1. elke belanghebbende kan het initiatief nemen om een 1. Politie zal procureur verwittigen
verzoekschrift in te dienen Vb. zelfmoordpoging, dreigt zelfmoord te plegen…
vb. partner, vriend, ouders…
2. bij spoedeisende gevallen kan onmiddellijke opname in
2. eenzijdig verzoekschrift + medisch attest psychiatrische instelling
-> niet ouder dan 15 dagen
3. arts krijgt opdracht om medisch verslag op te stellen
3. advocaat ambtshalve aangesteld voor geesteszieke -> gekozen door procureur des Konings (PDK)
-> mag hier wel behandelend arts zijn! (nood breekt wet)
4. rechter organiseert zitting in raadkamer -> geeft schriftelijk advies aan PDK
5. rechter zal geesteszieke horen 4. verzoekschrift indienen bij vrederechter
-> binnen termijn van 24 uur
6. uitspraak moet binnen 10 dagen volgen -> met oog op verloop gewone procedure
Medisch attest
Wie?
-> andere arts dan de arts die de zorgen verleent!
-> geen bloed- of aanverwant van zieke of verzoeker
-> niet verbonden aan psychiatrische dienst van zieke
-> niet verbonden aan psychiatrische dienst waar
opname zal gebeuren
-> mag enkel huidig toestandsbeeld evalueren
Doel?
-> zonder belangenvermenging (onafhankelijk, neutraal)
-> scheiding van zorgverlening en evaluatie
-> objectief, onbevangen en onbevooroordeeld (zonder
voorkennis)
Vonnis (uitspraak)
1. afwijzing van verzoek
2. toekenning verzoek gedwongen opname
-> aanwijzing instelling van opname
Beroep aantekenen
-> binnen de 15 dagen na ontvangst uitspraak
