Samenvatting Architectuurtypologie

ARCHITECTUUR


BAROK

In de 18de eeuw hadden de monarchie (macht bij 1 persoon) en de kerk in de meeste Europese landen alle
macht

Wanneer? 16de eeuw

Stijlkenmerken? Feestelijke en overdadige stijl, gekenmerkt door

 Sterke contrasten
 Symmetrie
 Diagonalen




Representatieve gebouwen uit de barok Sant’ Andrea al Quirinale, Rome




Vlaamse barok Carolus Boromeuskerk, Antwerpen




Gentste barok 1. Sint-Pieterskerk, Gent




2. Vismarkt, Gent




1

, ARCHITECTUUR


ROCOCO

Rococo = ‘Rocaille’  een puntige versiering

Wanneer? De Barok wordt in Frankrijk en Noord-Europa verder
uitgewerkt tot Rococo
Wat? Stijl

Stijlkenmerken:  Abstracte, asymmetrische krullen
 Plantenmotieven
 Vruchten
 Schelpen
 Ingebouwde spiegels
 Delicaat beschilderde muren en plafonds
 Afkeer voor rechte lijnen




Representatieve gebouwen uit het rococo Bedevaartskerk Vierzehnheiligen, Beieren




Gentse rococo 1. Hoofdwacht




2. Huis Damman




3. Hotel Falligan




4. Hotel d’Hane-Steenhuyse




2

, ARCHITECTUUR
REVOLUTIONAIREN

= Utopisten

Wanneer? Het einde van de 18e eeuw

Wat? Enkele architectuurtheoretici werden volledig in de geest van de Verlichting gedragen door de
gedachte dat bouwwerken en de grootsheid van de mens (en dus niet van god) dienden weer te
geven

Gevolg? Gebouw moesten hierdoor vergeven zijn:
 Groots
 Eenvoudig
 Somber
 Spelonkachtig = met veel holten
 Geheimzinnig
Deze visionaire architecten ontwierpen gebouwen die zowel in hun programma’s als in hun
vormgeving gestalte moeten geven aan een nieuwe, ideale wereld

De revolutionaire architectuut staat dicht bij de classicistische architectuur en hanteert
hetzelfde materiaal:
 Ze hechten evenveel belang aan de emotionele ervaring van de architectuur als aan de
rationele regels van het classicisme

De ontwerpen:
 Opgebouwd uit zuivere geometrische volumes die strakke en vaak symmetrische
composities vormen

De decoratie:
 Sober en wordt ontleend aan de kalssieke bouwstijlen uit het verleden en aan de
natuur
 Om een monumentale indruk na te laten worden de ontwerpen groots opgevat met
gigantische proporties

De gekozen thema’s & programma’s
 Sluiten aan bij de nieuwe, revolutionaire ideeën over de ideale samenleving  hierom
wordt de revolutionaire architectuur ook wel ‘UTOPISCHE ARCHITECTUUR’ genoemd

De vormgeving:
 Vaak figuratief en steeds symbolisch. De vorm verraadt dikwijls de functie van de
gebouwen (= ARCHITECTURE PARLANTE). De belangrijkste utopisten: Boullée en Ledoux

Belangrijkste stijlkenmerken? 1. Grootste afmetingen om een monumentale indruk te maken: vaak zijn de
overspanningen zo groot dat de gebouwen in die tijd niet gerealiseerd konden worden

2. Toepassing van cartesiaans volumes (kubus, bol, cilinder, piramide) die elkaar
overlappen

3. Toepassing van classicistische stijlelementen

4. Figuratieve en symbolische vormgeving: het gebouw is een uitbeelding van zijn
programma (architecture parlante)

5. De gebouwen worden opgevat als instrumenten voor de uitvoering van de principes
van de Verlichting




3

, ARCHITECTUUR
Etienne Louis Boullée Claude Nicolas Ledoux

Tijd? 1728 - 1799 Tijd? Werkte tijdens het ancien régime (voor de Franse
revolutie) uitsluitend voor de aristocratie

Wat? Maakte ontwerpen voor enorme, ontzagwekkende Bekendste
gebouwen realisaties
 La saline de Chaux (1775)
Voorbeeld:
 De tolhuisjes rond Parijs)


 ‘Cénotaaf van Newton uit 1784’: Het ontwerp is
opgebouwd uit een grote holle bol met een
doorsnede van 147m die het heelal moet  Deze gebouwen stonden tijdens de franse
voorstellen. De buitenhuid is geperforeerd om bij revolutie model voor de onderdrukking van de
daglicht een sterrenhemel te sugereren. ’s Nachts bevolking tijdens het ancien régime, waardoor
was het de bedoeling om er een vuur in te steken Ledoux als architect kort na de revolutie in de
om de zon te verbeelden gevangenis beland

Belangrijkste kenmerken van de revolutionairen Hierbij maakte Ledoux een ommekeer en ontwerpt
duidelijk te zien: hij een modelindustriestad, vertrekkend van zijn
 Gebruikte elementaire geometrische ontwerp voor de Saline de Chaux. Hierbij hechtte
volumes hij uitermate belang aan het welzijn en comfort
voor de arbeiders (ziekenhuizen, scholen,
 Zijn ontwerpen zijn theoretisch en ze zijn gevangenissen, woonwijken, monumenten)
bedoeld als model voor de toenmalige architecten
De stijl van deze utopische gebouwen was dezelfde
stijl als de stijl van de gebouwen die wel
gerealiseerd werden:
plomp en opzettelijk primitief moet toepaasing van
toscaanse zuilenreeksen. En van muren die van
zwaar rustiek voorzien waren.

Hij paste ook figuratieve detailering toe
 De waterspuwers met versteende
zoutkristallen die de zoutwinning moesten
verbeelden

 het gebouw van de bewakers van de bron
van de Loue: een soort reusachtige
waterleidingspijp als bescherming van het
kostbare water

 Sommige architectuurcritici zeggen dat hij
enkele de ontwerpen voor een ideale industriestad
maakte om vrijgepleit te worden.
De schikking van de gebouwen is volgens het
principe van een panopticum

Panopticum 




4