Embryologie: semester 2 volledige samenvatting

Embryologie
2021-2022 Prof. Heindryckx

, Embryologie Les 1
Hoofdstuk 1: Gametogenese
- Versmelting mannelijke en vrouwelijke gameet  zygote
 Gameten: gespecialiseerde cellen om vaderlijke en moederlijke chromosomen door te
geven aan volgende generatie
- In een individu
 Germen: gameten + voorloper stadia van gameten
 Geslachtscellen
 Kunnen als enige meiose ondergaan
 Soma: somatische cellen
 Lichaamscellen
- Gameten zij ontstaan uit oergonocyten die vroeg differentiëren tot oögonia/ spermatogonia
 Vanuit hier ontwikkelen rijpe gameten
 Rijpe gameten zijn haploïd  n chromosomen
 Gameten ontstaan door reductiedeling (meiose) van spermatogoniën en
primaire oöcyten
 Oergonocyten  Oögonium  rijpe eicel (= Oögenese)
 Primordial Germ Cells Spermatogonium  spermatozoïde (= Spermatogenese)
- Meiose: bevat 2 delingen
 1ste deling: chromosomen worden gehalveerd  haploïde toestand
 2de deling: chromatiden verdeeld over 2 dochtercellen
 Gelijkaardig met mitose, maar hier met haploïde cel
 Wordt pas na bevruchting bij eicel afgewerkt
 Dus uit 2n, 2C cel  4n, C cellen
 Versmelting haploïde gameten  diploïde zygote
 Deelt verder via mitose
 Chromosoomaantal blijft constant bij elke generatiewisseling


- Bij geboorte meisje:
 Bezit definitief aangelegde voorraad primaire oöcyten in ovarium
 De oögoniën (stamcellen van geslachtscellen) delen tijdens foetale periode, tot einde 7de
maand
 Alle oöcyten beginnen vanaf maand 7 gelijktijdig met profase van 1e meiose
 Blijven in deze toestand tot ovulatie (elke maand van ongeveer 10-55jaar)
 = primaire oöcyten
 Omgeven door laag follikelcellen  geheel = primordiale follikel
 Kan tientallen jaren in ruststadium blijven (hoe langer, hoe minder
kwaliteit)




1

,- Ontwikkeling primaire follikel:
 De ontwikkeling is afhankelijk van het follikelstimulerend hormoon (FSH)
en luteïniserend hormoon (LH) (geproduceerd door hypofyse)
 Door hormonen: primaire oöcyten werken eerste meiose af, follikels
worden kubisch en Meerlagige
 Folikkelcellen zijn vanaf dan granulosacellen
 In massa van granulosacellen komen holtes  versmelten met elkaar  1
centrale holt = follikelholte
 Daarin ligt: oöcyte, omgeven door krans van granulosacellen = corona
radiata
 Xgeheel is cumulus oophorus
 = Rijpe follikel/ follikel van de graaf, diameter= 1,5-2 cm
 Rond granulosacellen: laag glycoproteïnen = zona pellucida
 Aan rand (periferie) van granulosacellen: theca folliculi ontwikkeld
uit stromacellen in ovarium
 Theca folliculi: bindweefselachtige cellen
 Theca-intern cellen: binnenste laag
o Secreteren steroidhormonen dat wordt
gebruikt door granulosacellen voor
productie van oestrogeen
 Theca externa cellen: buitenste laag
o Behouden bindweefselaspect




2

, - Ovulatie
 Rijpe follikel barst open aan oppervlakte van ovarium
 Secundaire oöcyte wordt vrijgesteld en opgevangen in het verbrede deel van de eileider
(tuba uterina): infundibulum
 Op rand van infundibulum: tentakelachtige uitlopers (fimbiae) die tegen ovarium liggen
 Zorgen dat ovuleren oöcyte in eileider terecht komt




- Na ovulatie
 Granulosacellen en thecacellen vormen corpus luteum (geel lichaampje)
 Secreteert oestrogeen en progesteron  bereid baarmoeder voor op komt van
bevruchte eicel
 Geen zwangerschap: geel lichaampje wordt corpus albican (wit lichaampje) dat
gefagocyteerd wordt door macrofagen
 Eicel moet binnen 12u bevrucht worden of sterft af
 Uit 1 primaire oöcyte  1 secundaire oöcyte die bevrucht kan worden
 Andere dochtercellen die ontstaan tijden meiose zijn poollichaampjes, weinig
cytoplasma en niet functioneel  sterft snel af
 Daardoor geen 4 dochtercellen maar maar 1

- Totale vooraard primaire oöcyte bij geboorte = 500.000-200.000
 Maar slecht rond 450 ontwikkelen tot rijpe follikels
 Per cyclus: ±5-15 follikels geactiveerd
 Maar 1 groeit tot rijpe follikel
(follikelselectie)
 Andere sterven af =
follikelatresie
 Als follikel lange rustperiode heeft, soms
40 jaar, kan genoom wijzigen
 Daarom: kinderen na 35jaar
grotere kans op ‘defecten’
 Vb. door niet-disjunctie
van paar homologe
chromosomen tijdens
meiose  trisomie of
monosomie
 Monosomie is niet
levensvatbaar
 Trisomie 21= downsyndroom
 Klinefelter syndroom: (47, XXY)  niet-disjunctie van X chromosoom
o Onderontwikkelde testes, lichte borstontwikkeling, lange
ledematen  te lage testosteronproductie
o Meestal onvruchtbaar
 Turnersyndroom: (45, X)  monosomie X-chromosoom
o Klein, hartafwijkingen, pubertijd treedt niet spontaan op, geen
of niet-werkende eierstokken, geen spontane zwangerschap

- Bij man: postnataal vermenigvuldigen de spermatogoniën in zaadbuisjes tot op hoge leeftijd


3