1. Wat is gezinspedagogiek
1.1. De studie van de gezinspedagogiek
De studie van, en de theorie over, de opvoeding binnen het gezin onderzoek naar
socialisatieprocessen in het gezin
Bv opvoedingsstijlen (3), bidirectionele processen, ecologische invalshoek, parenting,
indentiteitsontwikkeling en processen van socialisering
1.2. De studie van de constructie van het gezin
Constructie v gezin = primair opvoedingsmilieu (legitimering om te interveniëren?*) druk op
individuele ouderlijke verantwoordelijkheid, MA = secundair wantrouwen naar ouders toe
- Historische, culturele en politieke constructies!
Burgerlijk kerngezin (Westerse middenklasse! = normgezin) ontbinden van partnerrelaties =
probleem MA diversiteit = uitdaging
Normaliteit in vraagstellen = normbevestigend (bv holibi ouders even goed als hetero ouder s?)
GP: norm deconstrueren (veronderstellingen teniet doen)
1.3. Het gezin als maatschappelijke (politiek) construct
Wetenschap (bv eerste 1000 levensjaren = cruciaal voor hersenontwikkeling) *
Wat goed is voor mensen = menselijk construct (~ MA tendensen) interventies: grotere gelijkheid
van kansen bieden en toeleiding tot arbeidsmarkt MAAR geen rekening met context! (bv
kindersterfte toegeschreven aan moeder en niet aan slechte levensomstandigheden) MA
problemen individualiseren!
Gezin = mikpunt en steunpunt
1.4. Een reflexieve gezinspedagogiek
Reflectie of hertoetsing van hetgeen we doen! GP zelf onderzoek over GP (sciencee de la science
Bourdieu)
Onderzoek synchroon!!! Niet diachroon (praktijk is toepassing) eerst onderzoek van praktijk,
nadien bijsturen
Onderzoek = interventie id praktijk (iets doen met mensen = iets teruggeven)
Reflectie: wetenschap die mensen reduceert naar the status of things en wetenschap waarin
mensen subjects of the process zijn.
1.5. Theoretische kaders
Sociale pedagogiek
Giesecke: opvoeding = interventie in proces van socialisering dat hoe dan ook plaatsvindt (w sws
groot) wrm iets doen? Mouffe: door het politieke in GP + naming the world (scheiding tssn
objectiviteit en subjectiviteit in vraag stellen)
Freire: pedagogische problemen zijn verbijzonderingen van algemene menselijke problemen
Genealogie (history of the present)
,= hermeneutische analyses: interne coherentie (organisatie van data en discours) en externe
coherentie (sociale context) opvattingen en representaties beter kunnen begrijpen en kritisch
analyseren
Actuele problemen historisch bepaalt = menselijk construct en kan veranderd worden
1.5.3. Kennis-macht paradigma
Kennis produceert bepaalde machtsrelatie, terwijl machtsrelatie ook bepaald welke kennis als waar
moet w beschouwd GP zelf als onderwerp vd studie (gn objectief veld + reflexiviteit)
1.6. OO als interventie
= preventieve act. en interventies, doel: opvoedingscompetenties v ouders vergroten en
gezinsfunctioneren verbeteren
- W gedefinieerd vanuit de intentie vd aanbieder of omgekeerd: wat ouders als
ondersteunend ervaren als deel vd MA dienstverdeling (niet interessant voor beleid, bv geen
subsidiëring mogelijk)
1.7. GP als normatieve (ethische) wetenschap
GP: soms ethische gevoelige onderwerpen
Alles wat over het gezin gaat is ideologisch bepaalt
Ethische opvattingen: menselijke waardigheid, vrijheid van elk individu , gelijke kansen en contexten
(rechtvaardigheid) en solidariteit (gedeelde autonomie) spanningen!
2. Diversiteit van gezinnen
2.1. Demografische veranderingen: vergrijzing en ontgroening
Verouderde Eur bevolking gedurende 20ste eeuw
- Ontgroening: denataliteit en aandeel jonge mensen daalt
o 2010 daling in nataliteit door economische crisis
o Stijgende leeftijd van vrouwen hun eerste kind
o Vruchtbaarheidscijfer daalt (aantal kinderen per vrouw)
- Vergrijzing: aandeel oudere mensen neemt toe deelname op arbeidsmarkt daalt =
inactieve bevolking (65+)
o Babyboom generatie (na WO II)
o Problemen bij financieren van pensioenen
- Invloed op gezinsbeleid krijgt economische invalshoek (bv kinderen in rekening brengen
zodat mensen meer kunnen gaan werken)
- Wereldpopulatie stijgt en economische situatie verandert verschil tussen Westerse en
ontwikkelingslanden zal steeds kleiner en kleiner worden
- Bedreiging welvaartstaat: pensioenstelsel en sociale zekerheid
Lissabon akkoorden (LA): maximale werkgelegenheid (80% tewerkstellingspercentage nodig)!
2.2. Diversiteit van herkomst
- 1/5 heeft andere thuistaal
- 40% van 0-3 jarige heeft geen Belgische herkomst
, 2.3. Diversiteit in gezinssamenstelling
Twee-oudergezin, eenoudergezin (alleenstaande moeder leefloon en uitkering: voordeliger dan
werken op arbeidsmarkt bv door kosten kinderopvang), …
2.4. Socio-economische diversiteit
Kansarmoede (15%) adhv kansarmoede index K&G: 3/6
- Hervormde kinderbijslag en geen toeslag meer voor grote gezinnen nadeel
- Kloof tussen arm en rijk neemt toe
Werkintensiteit
= effectief gepresteerde arbeidsvolume tov het totale potentiële arbeidsvolume (bv een ouder
werkt: arbeidsvolume = 50%)
2.5. Genderdiversiteit
Door LA: private aangelegenheden worden publiekelijk debat
- Onderhandelde rollen (takenverdeling minder bepaalt door overgeleverde waarden en
normen, bv door kerk) = detraditionalisering
- Toch nog persisterende genderkloof niet door scholing wel door genderloonkloof
GENDER WAGE GAP
- Horizontale loonkloof: vrouwen kiezen studies en beroepen waar lonen lager liggen
- Verticale loonkloof: vrouwen stoten minder door naar leidinggevende functies
- Opleidingen blijven wel gendergesegregeerd = gendersegregatie op arbeidsmarkt
o Problematisch voor gelijkwaardigheid (bv onderwaardering zorgberoepen)
o Problematisch voor economische redenen (bv personeelstekort in zorgberoepen als
vrouwen andere weg vinden)
Genderkloof in privaat domein
Tijdsbesteding veranderd nog altijd sterke ongelijke verdeling tussen geslachten (dubbele
daagtaak voor vrouwen, zelfs drievoudige daagtaak + zorg eigen ouders) meer onbetaalde
arbeid voor vrouwen en mannen kunnen daardoor meer promotie maken op het werk
Verschillen in tijdsbesteding worden verklaard door:
1. Gezinseconomie (kosten-batenanalyse trachten te maximaliseren)
- Toename inbreng op arbeidsmarkt = afname inbreng in gezinstaken (rationeel beste keuze)
- Vrouw blijft vaker voor kinderen zorgen omdat zij minder verdient
2. Sociale ruiltheorieën
- Wie de hoogste “waarde” heeft kan waarde inruilen voor huishoudelijke taken
o Inkomen en status/prestige
3. Gendertheorieën
- =/ socialisering van mannen en vrouwen (tijdens opvoeding =/ rollen aangeleerd krijgen)
(bv steeds vrouwelijke rolmodellen in zorgberoepen zien als kind = vicieuze cirkel)
- Gendersocialisatie in onderwijs: jongensspeelgoed en meisjesspeelgoed
- Habitus: handelingsstrategieën ontwikkelen obv socialisering
Besluit gelijkheid tussen man en vrouw nog niet bereikt! gelijke arbeidsparticipatie nodig
- Gezin is dood: verwijst naar bepaalde norm
- Diverse contexten: geperkt inzicht individualisering v ouderlijke verantwoordelijkheid
1.1. De studie van de gezinspedagogiek
De studie van, en de theorie over, de opvoeding binnen het gezin onderzoek naar
socialisatieprocessen in het gezin
Bv opvoedingsstijlen (3), bidirectionele processen, ecologische invalshoek, parenting,
indentiteitsontwikkeling en processen van socialisering
1.2. De studie van de constructie van het gezin
Constructie v gezin = primair opvoedingsmilieu (legitimering om te interveniëren?*) druk op
individuele ouderlijke verantwoordelijkheid, MA = secundair wantrouwen naar ouders toe
- Historische, culturele en politieke constructies!
Burgerlijk kerngezin (Westerse middenklasse! = normgezin) ontbinden van partnerrelaties =
probleem MA diversiteit = uitdaging
Normaliteit in vraagstellen = normbevestigend (bv holibi ouders even goed als hetero ouder s?)
GP: norm deconstrueren (veronderstellingen teniet doen)
1.3. Het gezin als maatschappelijke (politiek) construct
Wetenschap (bv eerste 1000 levensjaren = cruciaal voor hersenontwikkeling) *
Wat goed is voor mensen = menselijk construct (~ MA tendensen) interventies: grotere gelijkheid
van kansen bieden en toeleiding tot arbeidsmarkt MAAR geen rekening met context! (bv
kindersterfte toegeschreven aan moeder en niet aan slechte levensomstandigheden) MA
problemen individualiseren!
Gezin = mikpunt en steunpunt
1.4. Een reflexieve gezinspedagogiek
Reflectie of hertoetsing van hetgeen we doen! GP zelf onderzoek over GP (sciencee de la science
Bourdieu)
Onderzoek synchroon!!! Niet diachroon (praktijk is toepassing) eerst onderzoek van praktijk,
nadien bijsturen
Onderzoek = interventie id praktijk (iets doen met mensen = iets teruggeven)
Reflectie: wetenschap die mensen reduceert naar the status of things en wetenschap waarin
mensen subjects of the process zijn.
1.5. Theoretische kaders
Sociale pedagogiek
Giesecke: opvoeding = interventie in proces van socialisering dat hoe dan ook plaatsvindt (w sws
groot) wrm iets doen? Mouffe: door het politieke in GP + naming the world (scheiding tssn
objectiviteit en subjectiviteit in vraag stellen)
Freire: pedagogische problemen zijn verbijzonderingen van algemene menselijke problemen
Genealogie (history of the present)
,= hermeneutische analyses: interne coherentie (organisatie van data en discours) en externe
coherentie (sociale context) opvattingen en representaties beter kunnen begrijpen en kritisch
analyseren
Actuele problemen historisch bepaalt = menselijk construct en kan veranderd worden
1.5.3. Kennis-macht paradigma
Kennis produceert bepaalde machtsrelatie, terwijl machtsrelatie ook bepaald welke kennis als waar
moet w beschouwd GP zelf als onderwerp vd studie (gn objectief veld + reflexiviteit)
1.6. OO als interventie
= preventieve act. en interventies, doel: opvoedingscompetenties v ouders vergroten en
gezinsfunctioneren verbeteren
- W gedefinieerd vanuit de intentie vd aanbieder of omgekeerd: wat ouders als
ondersteunend ervaren als deel vd MA dienstverdeling (niet interessant voor beleid, bv geen
subsidiëring mogelijk)
1.7. GP als normatieve (ethische) wetenschap
GP: soms ethische gevoelige onderwerpen
Alles wat over het gezin gaat is ideologisch bepaalt
Ethische opvattingen: menselijke waardigheid, vrijheid van elk individu , gelijke kansen en contexten
(rechtvaardigheid) en solidariteit (gedeelde autonomie) spanningen!
2. Diversiteit van gezinnen
2.1. Demografische veranderingen: vergrijzing en ontgroening
Verouderde Eur bevolking gedurende 20ste eeuw
- Ontgroening: denataliteit en aandeel jonge mensen daalt
o 2010 daling in nataliteit door economische crisis
o Stijgende leeftijd van vrouwen hun eerste kind
o Vruchtbaarheidscijfer daalt (aantal kinderen per vrouw)
- Vergrijzing: aandeel oudere mensen neemt toe deelname op arbeidsmarkt daalt =
inactieve bevolking (65+)
o Babyboom generatie (na WO II)
o Problemen bij financieren van pensioenen
- Invloed op gezinsbeleid krijgt economische invalshoek (bv kinderen in rekening brengen
zodat mensen meer kunnen gaan werken)
- Wereldpopulatie stijgt en economische situatie verandert verschil tussen Westerse en
ontwikkelingslanden zal steeds kleiner en kleiner worden
- Bedreiging welvaartstaat: pensioenstelsel en sociale zekerheid
Lissabon akkoorden (LA): maximale werkgelegenheid (80% tewerkstellingspercentage nodig)!
2.2. Diversiteit van herkomst
- 1/5 heeft andere thuistaal
- 40% van 0-3 jarige heeft geen Belgische herkomst
, 2.3. Diversiteit in gezinssamenstelling
Twee-oudergezin, eenoudergezin (alleenstaande moeder leefloon en uitkering: voordeliger dan
werken op arbeidsmarkt bv door kosten kinderopvang), …
2.4. Socio-economische diversiteit
Kansarmoede (15%) adhv kansarmoede index K&G: 3/6
- Hervormde kinderbijslag en geen toeslag meer voor grote gezinnen nadeel
- Kloof tussen arm en rijk neemt toe
Werkintensiteit
= effectief gepresteerde arbeidsvolume tov het totale potentiële arbeidsvolume (bv een ouder
werkt: arbeidsvolume = 50%)
2.5. Genderdiversiteit
Door LA: private aangelegenheden worden publiekelijk debat
- Onderhandelde rollen (takenverdeling minder bepaalt door overgeleverde waarden en
normen, bv door kerk) = detraditionalisering
- Toch nog persisterende genderkloof niet door scholing wel door genderloonkloof
GENDER WAGE GAP
- Horizontale loonkloof: vrouwen kiezen studies en beroepen waar lonen lager liggen
- Verticale loonkloof: vrouwen stoten minder door naar leidinggevende functies
- Opleidingen blijven wel gendergesegregeerd = gendersegregatie op arbeidsmarkt
o Problematisch voor gelijkwaardigheid (bv onderwaardering zorgberoepen)
o Problematisch voor economische redenen (bv personeelstekort in zorgberoepen als
vrouwen andere weg vinden)
Genderkloof in privaat domein
Tijdsbesteding veranderd nog altijd sterke ongelijke verdeling tussen geslachten (dubbele
daagtaak voor vrouwen, zelfs drievoudige daagtaak + zorg eigen ouders) meer onbetaalde
arbeid voor vrouwen en mannen kunnen daardoor meer promotie maken op het werk
Verschillen in tijdsbesteding worden verklaard door:
1. Gezinseconomie (kosten-batenanalyse trachten te maximaliseren)
- Toename inbreng op arbeidsmarkt = afname inbreng in gezinstaken (rationeel beste keuze)
- Vrouw blijft vaker voor kinderen zorgen omdat zij minder verdient
2. Sociale ruiltheorieën
- Wie de hoogste “waarde” heeft kan waarde inruilen voor huishoudelijke taken
o Inkomen en status/prestige
3. Gendertheorieën
- =/ socialisering van mannen en vrouwen (tijdens opvoeding =/ rollen aangeleerd krijgen)
(bv steeds vrouwelijke rolmodellen in zorgberoepen zien als kind = vicieuze cirkel)
- Gendersocialisatie in onderwijs: jongensspeelgoed en meisjesspeelgoed
- Habitus: handelingsstrategieën ontwikkelen obv socialisering
Besluit gelijkheid tussen man en vrouw nog niet bereikt! gelijke arbeidsparticipatie nodig
- Gezin is dood: verwijst naar bepaalde norm
- Diverse contexten: geperkt inzicht individualisering v ouderlijke verantwoordelijkheid
