Eigen samenvatting recht
DEEL I: Wat is recht?
1. Kenmerken en definitie van het recht
1.1 kenmerken van het recht
Recht is overal: iedereen gewild of ongewild mee geconfronteerd
Alles wat mag, wat moet of wat niet mag = door ‘recht’ geregeld
Recht onderverdeeld in specifieke ‘rechtstakken’: grondwettelijk recht, personen- en familierecht,
het verkeersrecht, het strafrecht, het aansprakelijkheidsrecht, …
1.1.1 Het recht heeft als doel de samenleving te ordenen
Handelend optreden: we overleven en bereiken onze doelstelling niet vanzelf
Middelen nodig:
- Onze eigen intellectuele en lichamelijke vermogens = eerste middelen
- Stoffelijke zaken
Belangrijke voorwaarde om menselijke handelen in de samenleving doeltreffend te laten verlopen =
duidelijkheid over wie wat mag doen met welke middelen
MAW de bevoedheid om op te treden met middelen (goederen, gelden en rechten)
REGELS!: over welke middelen mogen we als personen beschikken, in hoeverre mogen we erover
beschikken, wat moeten we als goederen, rechten… van anderen in de samenleving respecteren
1.1.2 Het recht wordt opgelegd door de samenleving
Oorsprong ligt in de wil van de samenleving
Sommige regels ontstaan naar aanleiding van een gewijzigde samenleving.
Voorbeeld: nieuwe vorm van kopen online (e-commerce) vraagt meer bescherming voor de koper
Aanpassen van het recht: toevertrouwd aan specifieke wetgevende organen (‘parlementen’), die bij
(grond)wettelijke regels in het leven geroepen zijn
- Vertegenwoordigen de wil van de leden van de samenleving
- ‘stem van het volk’
- Maken van nieuwe regels en wijzigen of afschaffen van bestaande rechtsregels: wettelijke
procedures
Volgen en zo kan de wet toepassing vinden en afdwingbaar worden
1.1.3 De naleving van het recht kan worden afgedwongen
Er is een georganiseerde structuur om ze af te dwingen of ze te veranderen
Bij niet-naleving zijn er gevolgen
1.2 Soorten regels
Gedragsregels: regels die het gedrag van de leden in de samenleving ordenen
- In eerste plaats: vastleggen van ‘subjectieve’ rechten: hun bevoegdheden om over middelen
te beschikken
- Deze rechten komen toe aan menselijke personen of groeperingen van menselijke personen
(rechtspersonen)
, Eigen samenvatting recht
Instellingen en procedures voor toepassing en afdwinging van de rechtsregels
- Voorbeeld: de gerechtelijke organisatie, waarin diverse instellingen zijn vervat (bv. de
arbeidsrechtbank, de procureur des Konings, de gevangenissen…)
Juridische gedragsregels zelf, en de regels en structuren: niet voor eeuwig en altijd vast
- Moeten kunnen evolueren
- Veranderingsproces: regels en structuren die bepalen hoe de juridische gedragsregels en de
toepassingsregels en -structuren kunnen worden gewijzigd of afgeschaft
1.3 Definitie van het recht
De geïnstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen in de samenleving
OF
Het recht is het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de samenleving
ordenen
Kenmerken:
- Wat: geheel van regels
- Waarom: maatschappij ordenen
- Wat als: overtreding/niet-naleving wordt gesanctioneerd door een wettelijk voorzien
systeem van sancties
- Van waar: opgelegd door maatschappij, via vertegenwoordigers
1.4 Objectief recht versus subjectieve rechten
Rechtsregels vormen het ‘objectief recht’: ze staan los van concrete personen (“rechtssubjecten”) en
situaties waarop ze toepasbaar zijn
- Zijn uitgedrukt in algemene, abstracte bewoordingen
Uit objectieve rechtsregels: ‘subjectieve rechten’ putten
- Subjectief recht = een in het rechtssysteem erkende bevoegdheid om naar eigen goeddunken
bepaalde handelingen te stellen
- Kan gaan over: jezelf, een bepaalde zaak, het laten gelden van een aanspraak jegens iemand
anders of het uitoefenen van een politieke inspraak
- Als objectieve rechtsregels toepassing vinden in concrete situaties en op concrete personen =
subjectief recht
1.5 Rechtssubject versus rechtsobject
Rechtssubject: een persoon of groep die subjectieve rechten en juridische plichten hebben (dragers
van subjectieve rechten en plichten)
- Natuurlijke personen: mensen van vlees en bloed (hebben reeks eigenschappen)
- Rechtspersonen: groeperingen, instellingen en stichtingen die bepaalde rechten en
(juridische) plichten hebben
Worden gecreëerd met een bepaald doel en met specifiek aan dit doel gekoppelde
rechten en plichten
Juridische constructie met eigen specialiteit
Een dergelijke constructie met rechtspersoonlijkheid is meer dan de som van haar leden,
die natuurlijke personen zijn
DEEL I: Wat is recht?
1. Kenmerken en definitie van het recht
1.1 kenmerken van het recht
Recht is overal: iedereen gewild of ongewild mee geconfronteerd
Alles wat mag, wat moet of wat niet mag = door ‘recht’ geregeld
Recht onderverdeeld in specifieke ‘rechtstakken’: grondwettelijk recht, personen- en familierecht,
het verkeersrecht, het strafrecht, het aansprakelijkheidsrecht, …
1.1.1 Het recht heeft als doel de samenleving te ordenen
Handelend optreden: we overleven en bereiken onze doelstelling niet vanzelf
Middelen nodig:
- Onze eigen intellectuele en lichamelijke vermogens = eerste middelen
- Stoffelijke zaken
Belangrijke voorwaarde om menselijke handelen in de samenleving doeltreffend te laten verlopen =
duidelijkheid over wie wat mag doen met welke middelen
MAW de bevoedheid om op te treden met middelen (goederen, gelden en rechten)
REGELS!: over welke middelen mogen we als personen beschikken, in hoeverre mogen we erover
beschikken, wat moeten we als goederen, rechten… van anderen in de samenleving respecteren
1.1.2 Het recht wordt opgelegd door de samenleving
Oorsprong ligt in de wil van de samenleving
Sommige regels ontstaan naar aanleiding van een gewijzigde samenleving.
Voorbeeld: nieuwe vorm van kopen online (e-commerce) vraagt meer bescherming voor de koper
Aanpassen van het recht: toevertrouwd aan specifieke wetgevende organen (‘parlementen’), die bij
(grond)wettelijke regels in het leven geroepen zijn
- Vertegenwoordigen de wil van de leden van de samenleving
- ‘stem van het volk’
- Maken van nieuwe regels en wijzigen of afschaffen van bestaande rechtsregels: wettelijke
procedures
Volgen en zo kan de wet toepassing vinden en afdwingbaar worden
1.1.3 De naleving van het recht kan worden afgedwongen
Er is een georganiseerde structuur om ze af te dwingen of ze te veranderen
Bij niet-naleving zijn er gevolgen
1.2 Soorten regels
Gedragsregels: regels die het gedrag van de leden in de samenleving ordenen
- In eerste plaats: vastleggen van ‘subjectieve’ rechten: hun bevoegdheden om over middelen
te beschikken
- Deze rechten komen toe aan menselijke personen of groeperingen van menselijke personen
(rechtspersonen)
, Eigen samenvatting recht
Instellingen en procedures voor toepassing en afdwinging van de rechtsregels
- Voorbeeld: de gerechtelijke organisatie, waarin diverse instellingen zijn vervat (bv. de
arbeidsrechtbank, de procureur des Konings, de gevangenissen…)
Juridische gedragsregels zelf, en de regels en structuren: niet voor eeuwig en altijd vast
- Moeten kunnen evolueren
- Veranderingsproces: regels en structuren die bepalen hoe de juridische gedragsregels en de
toepassingsregels en -structuren kunnen worden gewijzigd of afgeschaft
1.3 Definitie van het recht
De geïnstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen in de samenleving
OF
Het recht is het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de samenleving
ordenen
Kenmerken:
- Wat: geheel van regels
- Waarom: maatschappij ordenen
- Wat als: overtreding/niet-naleving wordt gesanctioneerd door een wettelijk voorzien
systeem van sancties
- Van waar: opgelegd door maatschappij, via vertegenwoordigers
1.4 Objectief recht versus subjectieve rechten
Rechtsregels vormen het ‘objectief recht’: ze staan los van concrete personen (“rechtssubjecten”) en
situaties waarop ze toepasbaar zijn
- Zijn uitgedrukt in algemene, abstracte bewoordingen
Uit objectieve rechtsregels: ‘subjectieve rechten’ putten
- Subjectief recht = een in het rechtssysteem erkende bevoegdheid om naar eigen goeddunken
bepaalde handelingen te stellen
- Kan gaan over: jezelf, een bepaalde zaak, het laten gelden van een aanspraak jegens iemand
anders of het uitoefenen van een politieke inspraak
- Als objectieve rechtsregels toepassing vinden in concrete situaties en op concrete personen =
subjectief recht
1.5 Rechtssubject versus rechtsobject
Rechtssubject: een persoon of groep die subjectieve rechten en juridische plichten hebben (dragers
van subjectieve rechten en plichten)
- Natuurlijke personen: mensen van vlees en bloed (hebben reeks eigenschappen)
- Rechtspersonen: groeperingen, instellingen en stichtingen die bepaalde rechten en
(juridische) plichten hebben
Worden gecreëerd met een bepaald doel en met specifiek aan dit doel gekoppelde
rechten en plichten
Juridische constructie met eigen specialiteit
Een dergelijke constructie met rechtspersoonlijkheid is meer dan de som van haar leden,
die natuurlijke personen zijn
