Voedingsleer
Algemene begrippen
Voedingsleer in relatie tot disciplines
- Klimatologie
- Biochemie
- Voedingstechnologie
- Geografie
- Epidemiologie
- Genetica
- Politieke wetenschappen
- Sociologie
- Economie
- Moleculaire biologie…
Factoren die de gezondheid beïnvloeden
- Exogene factoren (buiten): omgeving
- Endogene factoren (binnen): genetisch
- Gezonheidszorgsysteem: preventie
- ‘Life style’: roken, school, media
Definities
Begrip Uitleg
Voedsel Alles wat je kan eten of drinken
Voeding Process van kiezen en nuttigen van voedsel
Gezondheid Toestand lichamelijk, psychisch en sociaal
Optimale voeding Alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat
Voedingsstof Chemisch bestanddeel van voedingsmiddel
Nutriënten VS non-nutriënten
Nutriënten Non-nutriënten
- Essentieel - Niet-essentieel
- Uit voeding - Afwezigheid ≠ probleem
- Niet/onvoldoende zelf maken - Geen essentiële functie
- Tekort = insufficiënt
- Afwezigheid = deficiënt
Xenobiotica en natuurlijk voorkomende toxines
Xenobiotica = potentieel toxisch effect
Natuurlijk voorkomende toxines bv. solanine in aardappel
Voedingswaarde
Energiedens: E↑ = nutriënten↓ bv. alcohol
Nutriëntdens: E↓ = nutriënten↑ bv. halfvolle melk
1
,Biobeschikbaarheid
= De hoeveelheid het voedselcomponent wordt opgenomen en gebruikt door het
lichaam
Afhankelijk van:
- Interne factoren
▪ Geslacht
▪ Leeftijd
- Externe factoren
▪ Voedingsmatrix (belang van interacties tussen nutriënten)
▪ Chemische vorm
Invloed
- Chemische structuur (heem of non heem)
- Complexvorming (Ca uit melk)
- Interactie met andere nutriënten (spinazie belemmert opname Fe en Zn)
- Nutritionele status (↑ opname bij tekort)
- Chelaatvorming (omringd door aminozuren dus betere opname)
- Inname alcohol, medicatie, cafeïne
Voedingsbehoefte
Deficiënties = tekorten
Toxisch = overmaat
Soorten aanbevelingen
Voedingsaanbevelingen = de hoeveelheid die een persoon moet consumeren van
een bepaald nutriënt.
Dietary Reference Values (DRV) of Dietary Reference Intakes (DRI) = minstens 4
referentiewaarden voor het plannen en evalueren van voedingspatronen.
- Soorten DRV:
▪ (E)AR = (Estimated) Average Requirement
(geschatte) gemiddelde behoefte voor ±50% van de gezonde
personen in een populatie
▪ RDA = Recommended Dietary Allowances
Na te streven inname voor individuen
ADH = Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid
▪ AI = Adequate Intake
Geschatte acceptabele hoeveelheid van voedselinname wanneer geen
ADH beschikbaar
▪ MTI = Maximum Tolerable Intake
Percentage potentieel risico
▪ NOAEL = No Observed Adverse Effect Level
Hoogste niveau van inname waarbij geen effecten van
overconsumptie zijn waargenomen
▪ LTI = Lowest Threshold Intake
Ondergrens, laagste grens
Individuele behoefte = fysiologische noden van een individu.
Optimale behoefte = kleinste hoeveelheid dat ingenomen moet worden om de
stofwisseling normaal te laten verlopen
2
, Methode ter bepaling van de voedingsaanbevelingen
Variabelen: leeftijd, geslacht, zwangerschap, lactatie
Voedingsstatus of voedingstoestand
Voedingstoestand = de resultaten die je in het lichaam ziet door de
samenstelling/hoeveelheid van de voeding en de vertering, resorptie, verwerking
en excretie hiervan.
Nutritional Assessment
= Manieren om de voedingstoestand te bepalen
Subjectieve methodes Objectieve methodes
- Medische anamnese - Antropometrie
- Voedingsanamnese - Biochemische bepalingen
- Klinische blik
A: Antropometrie = het meten van de mens
B: Biochemische data = urine, bloed, weefselvocht
C: Klinische symptomen = (nachtblindheid en vit A tekort)
D: Dieet of voedingsinname
E: Exercise of de energiebalans = spierkracht
Lichaamssamenstelling
5 niveaus van lichaamssamenstelling
Atomaire O, C, H, andere
Moleculair Water, lipiden, proteïnen, andere
Cellulair Celmassa, extracellulair vocht, extracellulaire vaste stoffen
Weefsels Skeletspieren, vetweefsel, bot, bloed, andere
Lichaam Gans lichaam
Compartimentenmodellen
Moleculaire niveau
- 2 compartimenten
▪ BW (Body Weight) = FM (Fat Mass) + FFM (Fat Free Mass)
- 4 compartimenten
▪ Water, proteïne, lipiden, mineralen
3
Algemene begrippen
Voedingsleer in relatie tot disciplines
- Klimatologie
- Biochemie
- Voedingstechnologie
- Geografie
- Epidemiologie
- Genetica
- Politieke wetenschappen
- Sociologie
- Economie
- Moleculaire biologie…
Factoren die de gezondheid beïnvloeden
- Exogene factoren (buiten): omgeving
- Endogene factoren (binnen): genetisch
- Gezonheidszorgsysteem: preventie
- ‘Life style’: roken, school, media
Definities
Begrip Uitleg
Voedsel Alles wat je kan eten of drinken
Voeding Process van kiezen en nuttigen van voedsel
Gezondheid Toestand lichamelijk, psychisch en sociaal
Optimale voeding Alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat
Voedingsstof Chemisch bestanddeel van voedingsmiddel
Nutriënten VS non-nutriënten
Nutriënten Non-nutriënten
- Essentieel - Niet-essentieel
- Uit voeding - Afwezigheid ≠ probleem
- Niet/onvoldoende zelf maken - Geen essentiële functie
- Tekort = insufficiënt
- Afwezigheid = deficiënt
Xenobiotica en natuurlijk voorkomende toxines
Xenobiotica = potentieel toxisch effect
Natuurlijk voorkomende toxines bv. solanine in aardappel
Voedingswaarde
Energiedens: E↑ = nutriënten↓ bv. alcohol
Nutriëntdens: E↓ = nutriënten↑ bv. halfvolle melk
1
,Biobeschikbaarheid
= De hoeveelheid het voedselcomponent wordt opgenomen en gebruikt door het
lichaam
Afhankelijk van:
- Interne factoren
▪ Geslacht
▪ Leeftijd
- Externe factoren
▪ Voedingsmatrix (belang van interacties tussen nutriënten)
▪ Chemische vorm
Invloed
- Chemische structuur (heem of non heem)
- Complexvorming (Ca uit melk)
- Interactie met andere nutriënten (spinazie belemmert opname Fe en Zn)
- Nutritionele status (↑ opname bij tekort)
- Chelaatvorming (omringd door aminozuren dus betere opname)
- Inname alcohol, medicatie, cafeïne
Voedingsbehoefte
Deficiënties = tekorten
Toxisch = overmaat
Soorten aanbevelingen
Voedingsaanbevelingen = de hoeveelheid die een persoon moet consumeren van
een bepaald nutriënt.
Dietary Reference Values (DRV) of Dietary Reference Intakes (DRI) = minstens 4
referentiewaarden voor het plannen en evalueren van voedingspatronen.
- Soorten DRV:
▪ (E)AR = (Estimated) Average Requirement
(geschatte) gemiddelde behoefte voor ±50% van de gezonde
personen in een populatie
▪ RDA = Recommended Dietary Allowances
Na te streven inname voor individuen
ADH = Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid
▪ AI = Adequate Intake
Geschatte acceptabele hoeveelheid van voedselinname wanneer geen
ADH beschikbaar
▪ MTI = Maximum Tolerable Intake
Percentage potentieel risico
▪ NOAEL = No Observed Adverse Effect Level
Hoogste niveau van inname waarbij geen effecten van
overconsumptie zijn waargenomen
▪ LTI = Lowest Threshold Intake
Ondergrens, laagste grens
Individuele behoefte = fysiologische noden van een individu.
Optimale behoefte = kleinste hoeveelheid dat ingenomen moet worden om de
stofwisseling normaal te laten verlopen
2
, Methode ter bepaling van de voedingsaanbevelingen
Variabelen: leeftijd, geslacht, zwangerschap, lactatie
Voedingsstatus of voedingstoestand
Voedingstoestand = de resultaten die je in het lichaam ziet door de
samenstelling/hoeveelheid van de voeding en de vertering, resorptie, verwerking
en excretie hiervan.
Nutritional Assessment
= Manieren om de voedingstoestand te bepalen
Subjectieve methodes Objectieve methodes
- Medische anamnese - Antropometrie
- Voedingsanamnese - Biochemische bepalingen
- Klinische blik
A: Antropometrie = het meten van de mens
B: Biochemische data = urine, bloed, weefselvocht
C: Klinische symptomen = (nachtblindheid en vit A tekort)
D: Dieet of voedingsinname
E: Exercise of de energiebalans = spierkracht
Lichaamssamenstelling
5 niveaus van lichaamssamenstelling
Atomaire O, C, H, andere
Moleculair Water, lipiden, proteïnen, andere
Cellulair Celmassa, extracellulair vocht, extracellulaire vaste stoffen
Weefsels Skeletspieren, vetweefsel, bot, bloed, andere
Lichaam Gans lichaam
Compartimentenmodellen
Moleculaire niveau
- 2 compartimenten
▪ BW (Body Weight) = FM (Fat Mass) + FFM (Fat Free Mass)
- 4 compartimenten
▪ Water, proteïne, lipiden, mineralen
3
