INTRODUCTIE
INFO OVER EXAMEN
• Geen specifieke vragen uit teksten à alle te kennen info staat in de slides
• 1 vraag over anatomie die schriftelijk bevraagd wordt
• Mondeling deel: 3 vragen verdeeld over de 3 delen uit de cursus
• Kan een bijvraag bijkomen maar door hoeveelheid studenten valt die waarschijnlijk weg
INHOUD VAN DE CURSUS
DEEL 1
• Definitie van seksualiteit/seksuologie
• Psychosomatische cirkel van seks
• Seksuele responscyclus
• Classificatie en behandeling van seksuele disfuncties
• Overgang van DSM IV à DSM V
DEEL 2
• Kritische analyse van de bestaande classificatie- en behandelpraktijk
• Medicalisering van de seksuele hulpverlening (aan mannen)
DEEL 3
• Chronische ziekte en seksualiteit: conceptueel kader
• Chronische ziekte en seksualiteit: praktische benaderingen
KLINISCHE VIGNETTEN
Seksualiteit is een levensloop gegeven, is niet enkel tot 1 bepaalde leeftijdscategorie toegekend
à Veel aanmeldingen van verschillende leeftijdsgroepen
à Seksuologie relevant voor vele hulpverlenende beroepen
MEISJE 17 JAAR, KLACHTEN OVER VAGINISME
Vaginisme = het verkrampen van de bekkenspierbodem waardoor penetratie moeilijk of zelfs niet mogelijk is
Kan voorkomen…
• Bij start van seksuele ontwikkeling: seksueel actief worden en merken dat penetratie van vinger of
penis enorm pijnlijk is
à hier zien we vooral meisjes in de pubertijd die consulteren
• Bij gynaecologisch onderzoek, inbrengen van een tampon, etc..
• Bij vrouwen van 25-35 jaar die kinderwens hebben maar geen seks kunnen hebben door pijn bij het
vrijen
,Drempel voor consultatie ligt hoog omdat in de maatschappij genormaliseerd is dat vrouwen vaak wel wat pijn
ervaren bij het vrijen à is niet waar!
Wanneer op tijd consulteren kan het chronische problemen voorkomen!
FERTILITEITSCENTRUM CONSULTATIE KOPPEN
Koppel heeft een kinderwens die niet lukt, maar geeft aan geen seks te hebben
à gaan we een dure behandeling zoals IVF aanbieden aan mensen die de basisstap niet eens nemen of gaan
we ze eerst therapie aanbieden?
FAMILIALE CONSULTATIE IVM SPANNINGEN IN HET GEZIN
Achtergrond: man heeft een hersenbloeding gehad en is daardoor heel gespannen en geïrriteerd wat leidt tot
spanningen in het gezin tussen zowel man en vrouw als man en kinderen
Vrouw weigert seks met hem te hebben ondanks dat ze daar wel nog behoefte en zin in heeft
Wat begint als een familiaal consult eindigt toch in seksuologisch consult
VERPLEEGSTER DIE MAN BETRAPT OP MASTURBEREN
Achtergrond: man ligt in het ziekenhuis met een ruggenletsel, vlak wanneer de verpleegster langskomt begint
hij te masturberen in de hoop dat zij hem erop ‘betrapt’
Vaak gezien als grensoverschrijdend gedrag maar heeft vaak voor de patiënt een heel andere onderliggende
reden:
• Veel mannen met ruggenletsel vragen zich af of het “allemaal nog wel werkt daar beneden”
• Hebben de vraag of ze nog wel aantrekkelijk zijn voor een ander
à mensen met lichamelijke letsels worden vaak aangezien als aseksuele wezens
à tegenbewijs hiervan willen bewijzen
• Hoop dat het hen iets oplevert in functie van zelfbeeld en eigen seksualiteit
è Niet de bedoeling om de verpleegster te choqueren maar om te controleren of er in die situatie nog enige
seksuele aantrekking langs de andere kant is
VROUW MET DIABETES DIE SCHIMMELWERENDE CREME ALS GLIJMIDDEL GEBRUIKT
Vrouw geeft aan geen seks meer te hebben door pijn tijdens het vrijen à normaal postmenopauzaal probleem
MAAR: geeft aan schimmelwerende crème als glijmiddel te gebruiken i.p.v. glijmiddel zelf
à makkelijker voor de vrouw om in een winkel voor schimmelwerende crème te vragen dan voor glijmiddel
à ook oudere mensen gezien als aseksuele wezens à schaamte!
TURP-BEHANDELING
Man heeft een TURP-behandeling gehad à hierbij wordt er zenuwweefsel weggenomen bij de prostaat
waardoor er erectieproblemen ontstaan
Deze mannen worden behandeld door een uroloog à legt focus op het herstel van functie
MAAR: beetje moeilijk om herstel van functie te bekomen als er geen zenuwweefsel meer is
,Onder behandeling van seksuoloog: aangeven dat seks meer is dan enkel erectie en penetratie
à zelfs mannen die geen erectie meer kunnen krijgen kunnen nog altijd klaarkomen
à interessantere oplossing dan uroloog behandeling
à geen herstel in functie maar wel herstel in goed seksleven
MAN MET DEPRESSIE KLAAGT OVER NIET TE KUNNEN KLAARKOMEN
Veel antidepressiva hebben effect op seksualiteit en vaak ook negatief (vb. lager tot geen libido)
à zorgt ervoor dat mensen ‘drug holidays’ nemen: stoppen met medicatie om neveneffecten te vermijden
DEFINITIE VAN SEKSUALITEIT
WAT IS SEKSUALITEIT?
4 DIMENSIES
PSYCHOLOGIE GEDRAG
Relatie
Vrijen
Intimiteit
Geslachtsgemeenschap
Liefde
Masturbatie
Vertrouwen
Experimenteren
Binding
Hulpmiddelen
Macht
Schaamte
CULTUUR
BIOLOGIE
Religie
Lichamelijkheid
Opvoeding
Geslacht
Wetten
Voortplanting
Recht
Anticonceptie
Media
Cultuur is de belangrijkste dimensie!
Cultuur beïnvloedt biologie:
• Vb. eerste menstruatie
• Bij ons is dit geen big deal en wordt het vaak nog verzwegen tegen anderen dat we al menstrueren
• In andere culturen zoals vb. Afrika is dit een teken van vruchtbaarheid à reden voor feest!
Cultuur beïnvloedt psychologie:
• Betekenis die wij geven aan seksuologie: seks met mensen die je vertrouwt en waar je mee kan praten
over seks à intimiteit!
• Japan: belangrijkste persoon is de werkgever, daarna de ouders, dan kinderen en tot slot de partner
à minder intiem
, • Er bestaan dus cultuurverschillen in wie er “op de eerste plaats” komt à andere psychologische
invulling
Cultuur beïnvloedt gedrag ~ alcohol ons gedrag beïnvloedt à minder inhibitie
SEKS(E)
ETHYMOLOHGIE
1. Latijn
– Sexus = afdeling, groep
– Secare = snijden, scheiden, verdelen
2. Engels: sex (data niet te kennen!!)
– 1382 = personen van een bepaald geslacht
– 1526 = eigenschap van man of vrouw zijn
– 1929 = geslachtsgemeenschap à dirty word!
– 1950 = onderscheid tussen gender en sex
à gender = mannen en vrouwen (maar hedendaags diversiteit!)
à sex = seksueel gedrag en aantrekking tot anderen
3. Nederlands
– Sekse = biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
– Seks = gedrag en emoties i.f.v. aantrekking tussen mensen en waarbij het bereiken van
seksuele doelen meespeelt
DEFINITIE SEKS
• Seksualiteit, het seksuele
• Geslacht, met name biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
• Seksuele omgang, geslachtsleven
• Handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding en vrijen
• Handelingen waarbij je geslachtsorganen een rol speelt en waarvan je lichamelijk opgewonden raakt
SEKSUALITEIT
ETHYMOLOGIE
1. Frans (sexualité) = wat gebonden is aan een bepaald geslacht
2. Nederlands = geslachtelijkheid, geslachtsleven
Seksualiteit = bredere betekenis (alle verschijnselen m.b.t. het seksuele leven)
• Verwijzingen naar emoties, gedrag, …
• Ideeën, verlangens en neigingen
• Seksualiteit = eufemisme voor seks
DEFINITIE
• Manier waarop je seks ervaart, vb. niet durven praten over seksualiteit
• Iemand seksuele emoties, ideeën en gedrag
• Het bredere domein van emoties, verlangen, gedragingen, etc. die breder zijn dan de louter
paradigmatische seksuele handelingen en emoties
INFO OVER EXAMEN
• Geen specifieke vragen uit teksten à alle te kennen info staat in de slides
• 1 vraag over anatomie die schriftelijk bevraagd wordt
• Mondeling deel: 3 vragen verdeeld over de 3 delen uit de cursus
• Kan een bijvraag bijkomen maar door hoeveelheid studenten valt die waarschijnlijk weg
INHOUD VAN DE CURSUS
DEEL 1
• Definitie van seksualiteit/seksuologie
• Psychosomatische cirkel van seks
• Seksuele responscyclus
• Classificatie en behandeling van seksuele disfuncties
• Overgang van DSM IV à DSM V
DEEL 2
• Kritische analyse van de bestaande classificatie- en behandelpraktijk
• Medicalisering van de seksuele hulpverlening (aan mannen)
DEEL 3
• Chronische ziekte en seksualiteit: conceptueel kader
• Chronische ziekte en seksualiteit: praktische benaderingen
KLINISCHE VIGNETTEN
Seksualiteit is een levensloop gegeven, is niet enkel tot 1 bepaalde leeftijdscategorie toegekend
à Veel aanmeldingen van verschillende leeftijdsgroepen
à Seksuologie relevant voor vele hulpverlenende beroepen
MEISJE 17 JAAR, KLACHTEN OVER VAGINISME
Vaginisme = het verkrampen van de bekkenspierbodem waardoor penetratie moeilijk of zelfs niet mogelijk is
Kan voorkomen…
• Bij start van seksuele ontwikkeling: seksueel actief worden en merken dat penetratie van vinger of
penis enorm pijnlijk is
à hier zien we vooral meisjes in de pubertijd die consulteren
• Bij gynaecologisch onderzoek, inbrengen van een tampon, etc..
• Bij vrouwen van 25-35 jaar die kinderwens hebben maar geen seks kunnen hebben door pijn bij het
vrijen
,Drempel voor consultatie ligt hoog omdat in de maatschappij genormaliseerd is dat vrouwen vaak wel wat pijn
ervaren bij het vrijen à is niet waar!
Wanneer op tijd consulteren kan het chronische problemen voorkomen!
FERTILITEITSCENTRUM CONSULTATIE KOPPEN
Koppel heeft een kinderwens die niet lukt, maar geeft aan geen seks te hebben
à gaan we een dure behandeling zoals IVF aanbieden aan mensen die de basisstap niet eens nemen of gaan
we ze eerst therapie aanbieden?
FAMILIALE CONSULTATIE IVM SPANNINGEN IN HET GEZIN
Achtergrond: man heeft een hersenbloeding gehad en is daardoor heel gespannen en geïrriteerd wat leidt tot
spanningen in het gezin tussen zowel man en vrouw als man en kinderen
Vrouw weigert seks met hem te hebben ondanks dat ze daar wel nog behoefte en zin in heeft
Wat begint als een familiaal consult eindigt toch in seksuologisch consult
VERPLEEGSTER DIE MAN BETRAPT OP MASTURBEREN
Achtergrond: man ligt in het ziekenhuis met een ruggenletsel, vlak wanneer de verpleegster langskomt begint
hij te masturberen in de hoop dat zij hem erop ‘betrapt’
Vaak gezien als grensoverschrijdend gedrag maar heeft vaak voor de patiënt een heel andere onderliggende
reden:
• Veel mannen met ruggenletsel vragen zich af of het “allemaal nog wel werkt daar beneden”
• Hebben de vraag of ze nog wel aantrekkelijk zijn voor een ander
à mensen met lichamelijke letsels worden vaak aangezien als aseksuele wezens
à tegenbewijs hiervan willen bewijzen
• Hoop dat het hen iets oplevert in functie van zelfbeeld en eigen seksualiteit
è Niet de bedoeling om de verpleegster te choqueren maar om te controleren of er in die situatie nog enige
seksuele aantrekking langs de andere kant is
VROUW MET DIABETES DIE SCHIMMELWERENDE CREME ALS GLIJMIDDEL GEBRUIKT
Vrouw geeft aan geen seks meer te hebben door pijn tijdens het vrijen à normaal postmenopauzaal probleem
MAAR: geeft aan schimmelwerende crème als glijmiddel te gebruiken i.p.v. glijmiddel zelf
à makkelijker voor de vrouw om in een winkel voor schimmelwerende crème te vragen dan voor glijmiddel
à ook oudere mensen gezien als aseksuele wezens à schaamte!
TURP-BEHANDELING
Man heeft een TURP-behandeling gehad à hierbij wordt er zenuwweefsel weggenomen bij de prostaat
waardoor er erectieproblemen ontstaan
Deze mannen worden behandeld door een uroloog à legt focus op het herstel van functie
MAAR: beetje moeilijk om herstel van functie te bekomen als er geen zenuwweefsel meer is
,Onder behandeling van seksuoloog: aangeven dat seks meer is dan enkel erectie en penetratie
à zelfs mannen die geen erectie meer kunnen krijgen kunnen nog altijd klaarkomen
à interessantere oplossing dan uroloog behandeling
à geen herstel in functie maar wel herstel in goed seksleven
MAN MET DEPRESSIE KLAAGT OVER NIET TE KUNNEN KLAARKOMEN
Veel antidepressiva hebben effect op seksualiteit en vaak ook negatief (vb. lager tot geen libido)
à zorgt ervoor dat mensen ‘drug holidays’ nemen: stoppen met medicatie om neveneffecten te vermijden
DEFINITIE VAN SEKSUALITEIT
WAT IS SEKSUALITEIT?
4 DIMENSIES
PSYCHOLOGIE GEDRAG
Relatie
Vrijen
Intimiteit
Geslachtsgemeenschap
Liefde
Masturbatie
Vertrouwen
Experimenteren
Binding
Hulpmiddelen
Macht
Schaamte
CULTUUR
BIOLOGIE
Religie
Lichamelijkheid
Opvoeding
Geslacht
Wetten
Voortplanting
Recht
Anticonceptie
Media
Cultuur is de belangrijkste dimensie!
Cultuur beïnvloedt biologie:
• Vb. eerste menstruatie
• Bij ons is dit geen big deal en wordt het vaak nog verzwegen tegen anderen dat we al menstrueren
• In andere culturen zoals vb. Afrika is dit een teken van vruchtbaarheid à reden voor feest!
Cultuur beïnvloedt psychologie:
• Betekenis die wij geven aan seksuologie: seks met mensen die je vertrouwt en waar je mee kan praten
over seks à intimiteit!
• Japan: belangrijkste persoon is de werkgever, daarna de ouders, dan kinderen en tot slot de partner
à minder intiem
, • Er bestaan dus cultuurverschillen in wie er “op de eerste plaats” komt à andere psychologische
invulling
Cultuur beïnvloedt gedrag ~ alcohol ons gedrag beïnvloedt à minder inhibitie
SEKS(E)
ETHYMOLOHGIE
1. Latijn
– Sexus = afdeling, groep
– Secare = snijden, scheiden, verdelen
2. Engels: sex (data niet te kennen!!)
– 1382 = personen van een bepaald geslacht
– 1526 = eigenschap van man of vrouw zijn
– 1929 = geslachtsgemeenschap à dirty word!
– 1950 = onderscheid tussen gender en sex
à gender = mannen en vrouwen (maar hedendaags diversiteit!)
à sex = seksueel gedrag en aantrekking tot anderen
3. Nederlands
– Sekse = biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
– Seks = gedrag en emoties i.f.v. aantrekking tussen mensen en waarbij het bereiken van
seksuele doelen meespeelt
DEFINITIE SEKS
• Seksualiteit, het seksuele
• Geslacht, met name biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
• Seksuele omgang, geslachtsleven
• Handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding en vrijen
• Handelingen waarbij je geslachtsorganen een rol speelt en waarvan je lichamelijk opgewonden raakt
SEKSUALITEIT
ETHYMOLOGIE
1. Frans (sexualité) = wat gebonden is aan een bepaald geslacht
2. Nederlands = geslachtelijkheid, geslachtsleven
Seksualiteit = bredere betekenis (alle verschijnselen m.b.t. het seksuele leven)
• Verwijzingen naar emoties, gedrag, …
• Ideeën, verlangens en neigingen
• Seksualiteit = eufemisme voor seks
DEFINITIE
• Manier waarop je seks ervaart, vb. niet durven praten over seksualiteit
• Iemand seksuele emoties, ideeën en gedrag
• Het bredere domein van emoties, verlangen, gedragingen, etc. die breder zijn dan de louter
paradigmatische seksuele handelingen en emoties
