samenvatting cursus ouderenzorg VDI1

VDI2 – cursus zorg voor de oudere



Situering ouderenzorg en oudere zorgvrager
Situering ouderenzorg
Maatschappelijke evoluties
Vergrijzing en verzilvering
Vergrijzing: het aantal ouderen in onze bevolking neemt toe
 Toename van levensverwachting
 Afname van geboortecijfer
Verzilvering: het aantal echt hoogbejaarden neemt toe
Stijging van levensverwachting door:
 Betere levensomstandigheden
 Infectieziekten die zijn teruggedrongen
 Ontwikkeling van geneeskunde
Sinds de jaren ’60 de naoorlogse babyboom is het geboortecijfer is dalende
lijn:
 Ontstaan van middelen tegen geboortebeperking
o Anticonceptie
 Emancipatie van de vrouw
Stijging chronische zorgvragen
 Groot deel ouderen zijn gezond en deels zelfstandig maar door
vergrijzing en verzilvering zijn er meer
o Chronische ziekten
o Hulpbehoevenden
 Aantal oudere zorgvragers in gezondheidszorg, wzc, geriatrie zal
toenemen
 Hogere incidentie chronische ziekten in oudere populaties brengt
leer langdurige zorgrelaties met zich mee
Verpleegkundige visie in de ouderenzorg
 Demografische evoluties (hierboven beschreven)
 Wijze waarop VPK geacht worden zorg te verlenen aan de groeiende groep
van ouderen
Van ‘rust-roest’ naar ‘competenties’
 Negatief rust roest
o Nadruk lag op alles wat de oudere niet meer kon en waarbij
de vpk dit functieverlies compleet overnam
 Grotendeels verdwenen
 Uit noodzaak
 Door wetenschappelijke inzichten
 Door luisteren naar wensen van de groep patiënten
 Competentie-model
o Legt nadruk op wat ZV wel nog kan
o Wat oudere nog kan benadrukken, stimuleren en
ondersteunen
Van ‘absolute’ naar ‘kwaliteitsvolle’ levensverwachting
 Geneeskunde mogelijk maakt om steeds ouder te worden  luidere
drang naar kwaliteitsvoller ouder worden



1

, VDI2 – cursus zorg voor de oudere

 Drang naar kwaliteit van leven, wordt geacht mee in rekening te
worden genomen bij beslissingen omtrent de VPK zorg voor deze
populatie
Mondige zorgvrager
 ZV van vandaag en de toekomst is bereisd, hoger opgeleid, weet
intern te hanteren
 Weet wat hij wil en wat mogelijk is
o Zal hiernaar mondig verzoeken
o Vragen uitgebreide uitleg bij de zorg
 VPK zorg aan ouderen van morgen zal
o Op maat moeten zijn
o Zoveel mogelijk respect voor competenties
o Zoveel mogelijk inspraak
o Maximaal comfort van patiënt
 VPK ouderenzorg gekenmerkte door 3 C’s
o Continuïteit
o Creativiteit
o Communicatie
Wetenschappelijk bezig zijn met ouderen: gerontologie –
geriatrie
Natuurlijke en pathologische veroudering
 Veroudering treedt vanaf begin van het leven op, zonder scherpe
grens
 Pensioenleeftijd 65 jaar
 Verouderingsproces niet voor elk individu even snel
o Levensstijl en genetica spelen een rol
 Veroudering spontaan, natuurlijk proces van irreversibele
veranderingen in organen, systemen die toenemen in de tijd
 Natuurlijk universeel proces van verouderen wordt aangevuld door
ziekten en kwalen
o Pathologische veroudering
 Natuurlijke veranderingen: geeft op termijn vaak functionele
achteruitgang die het ontstaan van ziekte in de hand kan werken
Gerontologie versus geriatrie
Gerontologie: die tak van de wetenschap die zich bezighoudt met de
natuurlijke veroudering van volwassenen en met de gevolgen van deze
veroudering op individueel en sociaal vlak
Geriatrie: die tak van de geneeskunde die bezig is met preventie, diagnostiek
en behandeling van ziekten die samenhangen met veroudering
(ouderdomsziekten)
 Zeer gefocust is op handhaving van zelfstandigheid bij ouderen
eerder dan bereiken van volledige gezondheid
Het geriatrisch risicoprofiel
Algemeen wordt aangenomen dat een risico-oudere de volgende drie kenmerken bezit:
 Multipathologie
 Polyfarmacie
 Psychosociale vereenzaming


2

, VDI2 – cursus zorg voor de oudere



Multipathologie
 Veroudering  reservecapaciteit van organen af en treedt slijtage op
 Kleine veranderingen of onevenwichtig kunnen grote schade toebrengen
o Ouderen zijn kwetsbaarder geworden
 Kleine verstoring één orgaansysteem kan veel sneller een reeks complicaties
uitlokken
o Ziektes en complicaties presenteren zich anders bij oudere dan bij
jongeren
Psychosociale vereenzaming
 Kinderen zorgen voor ouderen  daling geboortecijfer jaren 60  evidentie
is weggevallen
 Emancipatie van de vrouw  dochters gaan werken en kunnen minder voor
de ouders zorgen
 Sociale niet-familiale netwerk van ouderen verengt
o Mensen leggen minder makkelijk contact
o Vroegere vrienden worden zelf ook ziek
 Psychosociale vereenzaming
 Dagdagelijkse verzorging is meer dan helpen bij basiszorg
o Vroegtijdige signalering van symptomen kan complicaties en ZH
opname voorkomen
Polyfarmacie
 Samenhangend met Multi pathologie  polyfarmacie
o A pill for every ill
 Recepten vaak herhaal worden zonder na te gaan of er nog een indicatie is
 Bovenop voorgeschreven medicatie ook nog ‘over the counter’ medicatie
o Hoestsiroop
 Meerdere medicatie per dag  vertraagde farmacokinetiek en dynamiek 
hogere plasmaspiegels van meeste geneesmiddelen bij ouderen
 Veel vergissingen bij inname omdat men zo vee moet innemen
Het normaal verouderingsproces
Veroudering  reservecapaciteit van organen af  verhoogde kwetsbaarheid
Atrofie: verlies aan functionele cellen binnen een orgaan
 Meeste organen bij veroudering
 Implicaties voor werking van de orgaansystemen bij de oudere
De huid
 Belangrijke plaats
 Zichtbare veroudering
o Beeld dat anderen van ons hebben
 Barrière naar de buitenwereld
 Drie lagen van de huid (buiten naar binnen)
o Opperhuid of epidermis
 Dunne huidlaag
 Opgebouwd vanuit basaal epitheel
 Basaal epitheel  grote cellen die zich voortdurend delen en
cellen naar de oppervlakte toe laten groeien  oppervlakte
verhoornen of keratiniseren deze cellen  huid vernieuwt
zich zo


3