samenvatting sociologische stromingen

Module 5: Ruiltheorieën
1. Ruiltheorieën: soorten
Het gemeenschappelijk punt is dat ze sociale interacties gaan zien als een ruilrelatie tussen 1 of
meerdere personen.

1.1 Sociale ruiltheorie
 Sociale interactie = ruilrelatie
- Wat zijn de kosten en de baten van een sociale interactie?
- Baten > kosten => sociale interactie
- ‘Baat’, ‘kost’ is niet enkel geld, maar ook inspanningen, tijd, gevoelens ….
 Het is sterk gebaseerd op de principes van de vrije markt economie en het idee van vrije ruil
tussen individuen.
 Mensen gaan volgens ruiltheoretici individuele relaties aan met anderen, niet alleen omdat
we ons aangetrokken voelen, maar ook op basis van winst die het ons kan opleveren. Aan de
batenzijde vinden we zowel materiele voordelen als immateriële beloningen. Aan de
kostenzijde de investeringen staan die je moet doen, zoals tijd en middelen.
 Als mensen er meer uithalen uit de sociale interactie dan ze erin moeten stoppen, dan zal de
sociale interactie zich voortdoen.
 Soorten ruiltheorieën: Individualistische ruiltheorie, Structuralistische ruiltheorie, Rationele
keuzetheorie, Speltheorie.
- In de individualistische benaderingen worden ruilrelaties voornamelijk beschouwd vanuit
een verondersteld individueel eigenbelang.
- Sociale interacties waarbinnen op basis van macht verplichte ruil tot stand komt, zoals
een diefstal, worden niet gezien als vormen van sociale ruil omdat er geen
wederkerigheid is. Volgens Homand mag in een ruilrelatie geen enkele persoon of groep
eenzijdig en uitsluitend de voorwaarden bepalen waaronder de ruilrelatie tot stand
komt.
- Tegenover de individualistische benadering staan benaderingen waarin meer aandacht
wordt gegeven aan de invloed van sociale stucturen op het ruilproces.
- Voortbouwend op de sociale ruiltheorie gaan de rationale keuzebenaderingen dieper
ingaan op rationale en strategische aspecten van sociale ruilrelaties.
 Deze benaderingen gaan uit van rationale beslissingsmodellen om sociale interactie te
begrijpen, een mooi voorbeeld is de speltheorie, waarin speltheoretici uitgaan van rationale,
sociale actoren.
1.2 Individualistische ruiltheorie
1.2.1 Homans’ Individualistische ruiltheorie
 Grondlegger: George Homans => Hij noemt zichzelf een psychologisch reductionist. Hij wil
vooral kijken naar sociale interactie, de wijze waarop deze verloopt en naar de sociale
processen die het gedrag van mensen beïnvloeden.
 Basis: economische ruil =>Sociaal gedrag is een ruil van handelingen tussen ten minste 2
personen. Sociale ruil staat in functie van individuele behoefte bevrediging. Hierin wordt
verondersteld dat mensen ernaar streven hun beloningen te maximaliseren en hun kosten te
minimaliseren, vergelijkbaar met winstmaximalisatie is een economische markt.
 Kenmerken: Het is een rechtstreekse relatie tussen bakker en client. Een tweede kenmerk is
dat het wederzijds is. Een derde kenmerk is dat beide er voordeel uithalen.
 Hij zegt dat sociologie enkel dit soort interacties mag bestuderen.




1

,  Hoe maken we keuzes?
- Winstmaximalisatie: Als mensen een keuze moeten maken gaan ze een soort afweging
maken van wat de voor- en nadelen zijn van een interactie.
o Ruilrelatie → vertrouwen
 Opbouw via kleine uitwisselingen
- Uiteindelijk resultaat = netwerk van vertrouwen, ruil van diensten, goederen en emoties
 Als je dit zou zeggen tegen conflictsociologen schieten ze je af.
 Weinig gebruikt in huidige sociologie
- Té sterke beperking van het onderzoek domein
- Uitzondering is Homans’ wet: Hoe frequenter individuen met elkaar in interactie treden,
hoe hechter ze worden en als een samenhangende groep kunnen herkend worden.
o Een groep bestaat uit individuen die met elkaar uitwisselingen doen waarin ze
elkaar iets waardevols geven. Mensen houden zich aan de regels van de groep als
zij hier een beloning voor krijgen
o Een duidelijk eigenbelang legt de basis voor het aangaan van de ruilrelatie. Als
iedere persoon handelt volgens zijn eigenbelang, dan levert dat sociale ruil op en
een maatschappelijk netwerkt van ruilrelaties waarbinnen een optimalisatie van
de individuele behoeftenbevrediging plaatsvindt.
 is iets dat we wel nog gebruiken omdat het in de jaren 50 omgevormd is tot de
contacthypothese.
2. Contacthypothese van Allport
 Homans’ wet
Contacthypothese van Allport (1954)
In deze hypothese stelt hij dat intensief sociaal contact tussen mensen met verschillende
etnische achtergronden vooroordelen ten aanzien van elkaar kan doen verminderen.
- Etnocentrisme, de cultuur van de groep waartoe je behoort vind je beter dan de cultuur
waar je niet toe behoort.
- Niet alle vormen van sociaal contact! Een onderscheid tussen oppervlakkige contacten
(casual contacts), elkaar leren kennen (acquiaintances) en het nastreven van
gemeenschappelijke doelen (persuit of common objectives).
o Oppervlakkige contacten kunnen bijdragen aan het ontstaan van stereotypes
maar het zijn vooral de langdurige contacten die gericht zijn op het realiseren van
een gemeenschappelijk doel die in staat zijn om stereotypen te doorbreken.
De contacthypothese is intussen meerdere keren bevestigd in empirisch onderzoek.
 Dagelijks contact en elkaars wereld leren kennen nemen vooroordelen en negatieve gevoelens
weg. Dit kan echter alleen slagen als deze voorwaarden zijn vervuld:
1. Er is sprake van een gelijke status bij de betrokkenen
2. Er is sprake van het nastreven van gemeenschappelijke doelstellingen.
3. Er is sprake van samenwerking
4. Er is steun van de ruimere overheid, wetgeving of gewoonte.

2