Economie: Geschiedenis
Doel van het vak: Relatie tussen economie en maatschappij/ samenleving in kaart brengen. Zien hoe de economie
volwassen is geworden en geëvolueerd is tot een welvaartmaatschappij.
Examen Geschiedenis: drie open vragen
- Vraag 1 (6pt): twee begrippen/ definities
- Vraag 2 (7pt): inhoudsvraag (afgebakend stuk van de cursus)
- Vraag 3 (7pt): verbandenvraag (twee delen uit cursus met elkaar vergelijken)
Inhoud deel economische geschiedenis:
1) Economische groei, welvaart en ongelijkheid
a. Great Divergence
b. Industriële revolutie
c. Meerdere aspecten: inkomen, koopkracht, consumptie, demografie…
d. Focus op wereld en West-Europa
2) Consumptie, honger en overvloed
a. Consumptiepatronen
b. Evolutie voedselsystemen, vroeger en nu
c. Focus op België en West-Europa
Inhoudstafel
1 Economische groei, welvaart en ongelijkheid...................................................................................................................... 2
1.1 Inleiding........................................................................................................................................................................ 2
1.2 The great divergence.................................................................................................................................................... 2
1.2.1 Belangrijke data..................................................................................................................................................... 2
1.2.2 Hoe groot was de kloof?........................................................................................................................................ 2
1.2.3 Visie 1: Een intern proces....................................................................................................................................... 3
1.2.4 Visie 2: Grote gelijkenissen.................................................................................................................................... 3
1.2.5 Visie 3: Groeiende interconnectie.......................................................................................................................... 4
1.2.6 Conclusie................................................................................................................................................................ 4
1.3 Industriële revolutie en moderne economische groei................................................................................................... 5
1.3.1 Inleiding................................................................................................................................................................. 5
1.3.2 Sectoren................................................................................................................................................................. 5
1.3.3 Agrarische revolutie............................................................................................................................................... 5
1.3.4 Transport & communicatie.................................................................................................................................... 6
1.3.5 Kapitaal.................................................................................................................................................................. 6
1.3.6 Demografie............................................................................................................................................................ 6
1.3.7 Globalisering en wereldhandel............................................................................................................................... 7
1.3.8 Levensstandaard.................................................................................................................................................... 7
2 Consumptie, honger en overvloed....................................................................................................................................... 8
2.1.1 Inleiding................................................................................................................................................................. 8
2.2 Consumptie en inkomen............................................................................................................................................... 8
2.2.1 Consumptie en levensstandaard............................................................................................................................ 8
2.2.2 Voeding en sociale ongelijkheid............................................................................................................................. 9
1
, 1 Economische groei, welvaart en ongelijkheid
1.1 Inleiding
Het westen is vandaag nog steeds rijker en welvarender dan de rest van de wereld. Dit komt doordat de westerse landen
begonnen zijn met te industrialiseren tijdens de industriële revolutie. Ze zijn de start/ het begin van de moderne
economie/ economische groei.
Tijdens de industriële revolutie gingen we van een landbouwsamenleving naar een industriesamenleving (gevolg: sterke
urbanisering) (side note: 1750-1850: eeuw van evoluties)
1.2 The great divergence
‘The great divergence’ gaat over de kloof tussen het westen en de rest van de wereld die heel duidelijk ontstond op vlak
van welvaart en economische ontwikkeling. Letterlijke vertaling: ‘de grote uiteenloping’
Dit is het Euraziatische en Afrikaanse handelssysteem van de 15de eeuw.
De activiteiten/ belang van de economie bevindt zich in het verre oosten
(vb. Peking)
de economische welvaart lag in het midden en vooral in het verre
oosten vanuit wereldperspectief bekeken (China, India)
In 1433 was China klaar om naar Europa te reizen, maar de destijds
Chinese keizer stopte de overzeese verkenningstochten en
handelsroutes. De keizer had schrik dat zijn volk zou zien hoe het er
(beter) aan toe gaat in andere samenlevingen en zijn hiërarchie verloren
zou kunnen gaan. Of hij wou de authentieke Chinese cultuur beschermen.
De Industriële revolutie maakte afgelopen 30 jaar een switch van de welvaart in het verre oosten naar het westen, maar
sinds kort is de voorsprong van het westen aan het afnemen. ‘The great convergence’: de kloof verkleind en vooral China
is de achterstand aan het inhalen we gaan terug naar de periode voor de IR.
1.2.1 Belangrijke data
15e eeuw was een keerpunt in de wereldgeschiedenis. In 1433 staakten de Chinezen hun overzeese verkenningstochten,
maar in 1492 ontdekte Columbus Amerika. (Counterfactual analysis: als China destijds niet gestaakt had, hoe zou de
wereld er dan hebben uitgezien?)
Vanaf 1500 waren er meer contacten op wereldschaal globalisering, die versneld werd in de 19de eeuw door de
Industriële revolutie.
The rise of the west & the great divergence (Huntington)
1.2.2 Hoe groot was de kloof?
Er waren grotere verschillen tussen rijk en arm. In 1800 had één vijfde (1/5) 60% van alle rijkdom. In 2010 had 1/5 de 85%
van alle rijkdom. Hiervan lag de rijkdom vooral geconcentreerd in het Westen (vooral na 1800)
Metingen gebeurden a.d.h.v. bruto nationaal product. Het BNP meet inkomen, productie en bestedingsstromen, maar is
geen goed welvaartsbegrip. Het is wel zo dat een toename van het BNP een toename in de welvaart met zich meebrengt.
We zien aan start dat China & India een groter BBP hadden, die aandeel
daalde door het westen. Er ontstond een steeds grotere kloof tussen het
westen en het verre oosten. Op het einde van de grafiek zien we dat de
kloof minder groot wordt: ‘the great convergence’.
Binnen Europa waren er ook welvaartskloven (adhv BBP gemeten): West-
Europa deed het beter dan Zuid-Europa.
Tot aan the great divergence (voor 1800) waren India en China goed voor
meer dan 50% van de industriële productie in de wereld. 100 jaar later
(begin 1900) was dit nog maar 5%.
Het westen die voor 1800 verantwoordelijk was voor 32% van de industriële productie groeide tot meer dan 80% in de
20ste eeuw.
De reden waarom de kloof ontstond?
Het verre oosten en het westen hadden exact hetzelfde niveau om op het zelfde moment van agrarische naar een
moderne industriële economie en samenleving te gaan (zelfde technologieën, prestaties…).
2
Doel van het vak: Relatie tussen economie en maatschappij/ samenleving in kaart brengen. Zien hoe de economie
volwassen is geworden en geëvolueerd is tot een welvaartmaatschappij.
Examen Geschiedenis: drie open vragen
- Vraag 1 (6pt): twee begrippen/ definities
- Vraag 2 (7pt): inhoudsvraag (afgebakend stuk van de cursus)
- Vraag 3 (7pt): verbandenvraag (twee delen uit cursus met elkaar vergelijken)
Inhoud deel economische geschiedenis:
1) Economische groei, welvaart en ongelijkheid
a. Great Divergence
b. Industriële revolutie
c. Meerdere aspecten: inkomen, koopkracht, consumptie, demografie…
d. Focus op wereld en West-Europa
2) Consumptie, honger en overvloed
a. Consumptiepatronen
b. Evolutie voedselsystemen, vroeger en nu
c. Focus op België en West-Europa
Inhoudstafel
1 Economische groei, welvaart en ongelijkheid...................................................................................................................... 2
1.1 Inleiding........................................................................................................................................................................ 2
1.2 The great divergence.................................................................................................................................................... 2
1.2.1 Belangrijke data..................................................................................................................................................... 2
1.2.2 Hoe groot was de kloof?........................................................................................................................................ 2
1.2.3 Visie 1: Een intern proces....................................................................................................................................... 3
1.2.4 Visie 2: Grote gelijkenissen.................................................................................................................................... 3
1.2.5 Visie 3: Groeiende interconnectie.......................................................................................................................... 4
1.2.6 Conclusie................................................................................................................................................................ 4
1.3 Industriële revolutie en moderne economische groei................................................................................................... 5
1.3.1 Inleiding................................................................................................................................................................. 5
1.3.2 Sectoren................................................................................................................................................................. 5
1.3.3 Agrarische revolutie............................................................................................................................................... 5
1.3.4 Transport & communicatie.................................................................................................................................... 6
1.3.5 Kapitaal.................................................................................................................................................................. 6
1.3.6 Demografie............................................................................................................................................................ 6
1.3.7 Globalisering en wereldhandel............................................................................................................................... 7
1.3.8 Levensstandaard.................................................................................................................................................... 7
2 Consumptie, honger en overvloed....................................................................................................................................... 8
2.1.1 Inleiding................................................................................................................................................................. 8
2.2 Consumptie en inkomen............................................................................................................................................... 8
2.2.1 Consumptie en levensstandaard............................................................................................................................ 8
2.2.2 Voeding en sociale ongelijkheid............................................................................................................................. 9
1
, 1 Economische groei, welvaart en ongelijkheid
1.1 Inleiding
Het westen is vandaag nog steeds rijker en welvarender dan de rest van de wereld. Dit komt doordat de westerse landen
begonnen zijn met te industrialiseren tijdens de industriële revolutie. Ze zijn de start/ het begin van de moderne
economie/ economische groei.
Tijdens de industriële revolutie gingen we van een landbouwsamenleving naar een industriesamenleving (gevolg: sterke
urbanisering) (side note: 1750-1850: eeuw van evoluties)
1.2 The great divergence
‘The great divergence’ gaat over de kloof tussen het westen en de rest van de wereld die heel duidelijk ontstond op vlak
van welvaart en economische ontwikkeling. Letterlijke vertaling: ‘de grote uiteenloping’
Dit is het Euraziatische en Afrikaanse handelssysteem van de 15de eeuw.
De activiteiten/ belang van de economie bevindt zich in het verre oosten
(vb. Peking)
de economische welvaart lag in het midden en vooral in het verre
oosten vanuit wereldperspectief bekeken (China, India)
In 1433 was China klaar om naar Europa te reizen, maar de destijds
Chinese keizer stopte de overzeese verkenningstochten en
handelsroutes. De keizer had schrik dat zijn volk zou zien hoe het er
(beter) aan toe gaat in andere samenlevingen en zijn hiërarchie verloren
zou kunnen gaan. Of hij wou de authentieke Chinese cultuur beschermen.
De Industriële revolutie maakte afgelopen 30 jaar een switch van de welvaart in het verre oosten naar het westen, maar
sinds kort is de voorsprong van het westen aan het afnemen. ‘The great convergence’: de kloof verkleind en vooral China
is de achterstand aan het inhalen we gaan terug naar de periode voor de IR.
1.2.1 Belangrijke data
15e eeuw was een keerpunt in de wereldgeschiedenis. In 1433 staakten de Chinezen hun overzeese verkenningstochten,
maar in 1492 ontdekte Columbus Amerika. (Counterfactual analysis: als China destijds niet gestaakt had, hoe zou de
wereld er dan hebben uitgezien?)
Vanaf 1500 waren er meer contacten op wereldschaal globalisering, die versneld werd in de 19de eeuw door de
Industriële revolutie.
The rise of the west & the great divergence (Huntington)
1.2.2 Hoe groot was de kloof?
Er waren grotere verschillen tussen rijk en arm. In 1800 had één vijfde (1/5) 60% van alle rijkdom. In 2010 had 1/5 de 85%
van alle rijkdom. Hiervan lag de rijkdom vooral geconcentreerd in het Westen (vooral na 1800)
Metingen gebeurden a.d.h.v. bruto nationaal product. Het BNP meet inkomen, productie en bestedingsstromen, maar is
geen goed welvaartsbegrip. Het is wel zo dat een toename van het BNP een toename in de welvaart met zich meebrengt.
We zien aan start dat China & India een groter BBP hadden, die aandeel
daalde door het westen. Er ontstond een steeds grotere kloof tussen het
westen en het verre oosten. Op het einde van de grafiek zien we dat de
kloof minder groot wordt: ‘the great convergence’.
Binnen Europa waren er ook welvaartskloven (adhv BBP gemeten): West-
Europa deed het beter dan Zuid-Europa.
Tot aan the great divergence (voor 1800) waren India en China goed voor
meer dan 50% van de industriële productie in de wereld. 100 jaar later
(begin 1900) was dit nog maar 5%.
Het westen die voor 1800 verantwoordelijk was voor 32% van de industriële productie groeide tot meer dan 80% in de
20ste eeuw.
De reden waarom de kloof ontstond?
Het verre oosten en het westen hadden exact hetzelfde niveau om op het zelfde moment van agrarische naar een
moderne industriële economie en samenleving te gaan (zelfde technologieën, prestaties…).
2
