Sociaal Werk II
Les 1
Theorie & Methoden van Sociaal Werk
Inleiding
Deel I - basistheoretische onderbouw: sociologisch positioneren van SW
Inhoud en afspraken SWII
Zie ‘Algemene inleiding bij OO SWII 2019-2020 op Canvas
Doelstellingen SWII
• Kennismaking met theoretische onderbouw van SW
• Schetsen van een generiek methodisch kader voor SW
• Nadenken over de toekomst van SW
Studiemateriaal
#Sociaal Werk (basishandboek)
• Voor studenten & docenten SW
• Vol (theoretische) concepten, wetenschappelijke inzichten,
• methodische handvatten die houvast bieden voor Swers in spé
• Boek ≠ Bijbel, het nodigt uit tot reflectie & tegenspraak
• ‘#’ – focus op, maar ook verbinding maken met
• Passie en Trots!
Thematisch aangeleverde teksten op Canvas (basismateriaal en aanvullend materiaal
Powerpointpresentaties
Examen
• Schriftelijk
• Multiple-choice + multiple-response (QMP)
• Cesuur voor MC-gedeelte is 62,5% (13/20 vragen correct = geslaagd)
Concrete inhoud?
Deel I – Theoretische onderbouw & theorievorming
1. Basistheoretische onderbouw: sociologische situering van SW op micro, meso en macro-niveau
2. Generalistisch SW: wat is het?
3. Debat ‘quid pro quo’
4. Theorievorming binnen SW: kennis binnen SW?
5. Theorievorming binnen SW: historische schets en implicaties voor SW van vandaag
5.1. Impact van psychologische theorieën (individuele spoor)
5.2. Impact van sociologische theorieën (structurele spoor)
Deel II – Methoden van SW: sociaal-agogisch handelen
1. Sociaal-agogisch handelen als normatief-reflexieve activiteit
2. Sociaal-agogische handelen als veranderingsproces
3. Een eclectisch basismodel voor methodisch handelen
Deel III – SW: uitdagingen voor de toekomst
• Actuele maatschappijdiagnose: reflexieve modernisering en de risicosamenleving (Ulrich Beck)
• Concrete uitdagingen voor Sterk Sociaal Werk van de toekomst
Praktische afspraken
• Wiki-lijst (Canvas)
• Doel: oplijsten van woorden/begrippen/concepten uit de behandelde teksten die als ‘moeilijk’
beschouwd worden
• Proces: via discussiefora onder elke module
, • Produkt: begrippenlijst met omschrijving/link naar bron(nen)
DEEL ITheoretische onderbouw & theorievorming binnen SW
Overzicht
1. Basistheoretische onderbouw: sociologische situering van SW op micro, meso en macro-niveau
2. Generalistisch SW: wat is het?
3. Debat ‘quid pro quo’
4. Theorievorming binnen SW: kennis in SW?
5. Theorievorming binnen SW: historische schets en implicaties voor SW van vandaag
5.1. Impact van psychologische theorieën (individuele spoor)
5.2. Impact van sociologische theorieën (structurele spoor)
De basis: internationale definitie SW van het IFSW
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and
development, social cohesion and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to
social work.
Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social
work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.”
De basis
Sociaal werk is een praktijkgericht beroep en een academische discipline die sociale verandering en
ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale
rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan
centraal in het sociaal werk. Ondersteund door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen,
menswetenschappen en lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om
levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen (VOSW, 2015).
De basis
De Swer als ‘happy Sisyphus’ (Boxstaens, 2019)
SW moet zich constat opnieuw heruitvinden tegenover een evoluerende samenleving.
Sw is gedoemt om zichzelf voortdurend in vraag te stellen en in teken van die vraagstelling, opnieuw te
definiëren.
Betekent dat SW’ers moeten verhouden tegenover de samenleving. Wat met het SW?
Sisyphus had een onmogelijke opdracht (rots naar boven duwen); hetzelfde met het SW. Nadenken over
de essentie vh sw/ hoe kan je er een kader aan geven ; telkens wanneer we een beschrijving geven, zal
deze beschrijving binnen de kortste keren achterhaald worden. Dan moeten we opnieuw beginnen in het
licht vd veranderende (radicaliserende) samenleving.
M.a.w loopt het sw altijd achter de evoluerende samenleving.
Sw’ers moeten zich bewust zijn vh feit dat er altijd sociale problemen zullen zijn en dat zij steeds
openieuw utgedaagd worden om antwoorden op die problemen te vinden. Het sw moet zich uitgedaagd
voelen en moet hier kracht uit halen.
Geen negatief verhaal. Verhaal v sw dat zich heruitvind en vormgeeft, rekening houdend met wat er in de
samenleving gebeurt.
Is het vertrekpunt. Als we er vanuit gaan dat het sw voortdurend in contact moet zijn met datgene wat er
in de samenl gebeurt, is het voor de hand liggend dat we moeten weten wat er veranderd en evolueert.
Ervan uitgaan dat we met iets klein ook een bijdrage kunnen leveren aan het aanpakken van een sociale
problematiek in de wereld; een kleine verandering is ook van belang.
- Micro
- Meso
- Macro
- > elementen die meespelen in het verhaal.
, 3 maatschappelijke lagen
• Macro: niveau van de samenleving
• Meso: niveau van de hulp- en dienstverlenende organisaties
• Micro: niveau van de individuele leefwereld van cliënten en SW’ers
Waarom essentieel om inbedding beroep in maatschappij te begrijpen?
• SW = meer dan sociaal-politiek instrument
• Essentieel voor een humane en democratische samenleving
• Rol SW nu en in de toekomst kunnen begrijpen
Er is een bepaald beleid en sw worden meegevoerd in dat beleid, ze moeten het uitvoeren.
Vandaar beleid wordt gemaakt door de politiek : sw is sociaal-politiek instrument.
Uiteraard is sw meer dan alleen een soc-politiek instrument; als het alleen zou uitvoeren wat het beleid
vraagt, zou dat negatief zijn. Sw moet dit ook in vraag stellen.
Sw komen als eerste in contact met mensen die hulp vragen, ze ondervinden waar de problemen zitten.
Individueel en structureel !
Sw is ook een instrument dat vanuit de basis boodschappen moet doorgeven naar het macro niveau, naar
het beleid ; aangeven waar de fouten zitten en waar het tekortkomt.
Essentie sw : het wordt gebruikt om bepaald beleid uit te voeren én sw stelt vragen op het moment dat
het (dreigt) fout te lopen. Daarom sw meer dan alleen een soc-politiek instrument.
- Sw is essentiel voor wat we noemen een humane en democratische samenleving. niet alleen
bepaalde zaken uitvoeren die ons gevraagd worden, meewerken aan een menswaardig
bestaan voor mensen in de samenleving én werken aan samenleving waarin iedereen kan
participeren.
Mensen maken samen de maatschappij.
SW in de maatschappij
Macro
• Maatschappelijke ordening > Hoe probeert een samenleving haar leden een kwaliteitsvol leven te
garanderen? wettelijke ordening
• Vb. Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie
• Vb. Decreet betreffende de integrale jeugdhulp van 1 maart 2014
• Vb. Decreet lokaal cultuurbeleid van 3 juli 2015
• …
Bepaalde maatsch ordening om ervoor te zorgen dat wij kunnen samenleven. Er zijn heel wat
decreten, etc ; vormen de spelregels voor hoe we moeten leven in de samenleving. regels overtreden
= sanctie, ….
Op macro niv wordt maatsch ordening vorm gegeven.
Op macro niv aantaal regels afgesproken binnen politiek systeem > orde in samenleving. aantal vd
regels (soc beleid) moeten ervoor zorgen dat alle leden vd samenlev een kwaliteitsvol/mensw leven
kunnen volgen.
Meso
1. De organisaties/structuren die de inhoud van regelgeving realiseren. Maar ook ‘vrije’ initiatieven
in soms grijze zone (nog niet wettelijk geregeld of zelfs onwettig)
2. SW als sociaal-politiek instrument daardoor onderdeel van de ‘civil society’ (maatschappelijk
middenveld)
3. Dus SW ondersteunt individuen, groepen, organisaties,… om zich sociaal te ontplooien en
maatschappelijk te engageren
Meso
Les 1
Theorie & Methoden van Sociaal Werk
Inleiding
Deel I - basistheoretische onderbouw: sociologisch positioneren van SW
Inhoud en afspraken SWII
Zie ‘Algemene inleiding bij OO SWII 2019-2020 op Canvas
Doelstellingen SWII
• Kennismaking met theoretische onderbouw van SW
• Schetsen van een generiek methodisch kader voor SW
• Nadenken over de toekomst van SW
Studiemateriaal
#Sociaal Werk (basishandboek)
• Voor studenten & docenten SW
• Vol (theoretische) concepten, wetenschappelijke inzichten,
• methodische handvatten die houvast bieden voor Swers in spé
• Boek ≠ Bijbel, het nodigt uit tot reflectie & tegenspraak
• ‘#’ – focus op, maar ook verbinding maken met
• Passie en Trots!
Thematisch aangeleverde teksten op Canvas (basismateriaal en aanvullend materiaal
Powerpointpresentaties
Examen
• Schriftelijk
• Multiple-choice + multiple-response (QMP)
• Cesuur voor MC-gedeelte is 62,5% (13/20 vragen correct = geslaagd)
Concrete inhoud?
Deel I – Theoretische onderbouw & theorievorming
1. Basistheoretische onderbouw: sociologische situering van SW op micro, meso en macro-niveau
2. Generalistisch SW: wat is het?
3. Debat ‘quid pro quo’
4. Theorievorming binnen SW: kennis binnen SW?
5. Theorievorming binnen SW: historische schets en implicaties voor SW van vandaag
5.1. Impact van psychologische theorieën (individuele spoor)
5.2. Impact van sociologische theorieën (structurele spoor)
Deel II – Methoden van SW: sociaal-agogisch handelen
1. Sociaal-agogisch handelen als normatief-reflexieve activiteit
2. Sociaal-agogische handelen als veranderingsproces
3. Een eclectisch basismodel voor methodisch handelen
Deel III – SW: uitdagingen voor de toekomst
• Actuele maatschappijdiagnose: reflexieve modernisering en de risicosamenleving (Ulrich Beck)
• Concrete uitdagingen voor Sterk Sociaal Werk van de toekomst
Praktische afspraken
• Wiki-lijst (Canvas)
• Doel: oplijsten van woorden/begrippen/concepten uit de behandelde teksten die als ‘moeilijk’
beschouwd worden
• Proces: via discussiefora onder elke module
, • Produkt: begrippenlijst met omschrijving/link naar bron(nen)
DEEL ITheoretische onderbouw & theorievorming binnen SW
Overzicht
1. Basistheoretische onderbouw: sociologische situering van SW op micro, meso en macro-niveau
2. Generalistisch SW: wat is het?
3. Debat ‘quid pro quo’
4. Theorievorming binnen SW: kennis in SW?
5. Theorievorming binnen SW: historische schets en implicaties voor SW van vandaag
5.1. Impact van psychologische theorieën (individuele spoor)
5.2. Impact van sociologische theorieën (structurele spoor)
De basis: internationale definitie SW van het IFSW
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and
development, social cohesion and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to
social work.
Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social
work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.”
De basis
Sociaal werk is een praktijkgericht beroep en een academische discipline die sociale verandering en
ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale
rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan
centraal in het sociaal werk. Ondersteund door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen,
menswetenschappen en lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om
levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen (VOSW, 2015).
De basis
De Swer als ‘happy Sisyphus’ (Boxstaens, 2019)
SW moet zich constat opnieuw heruitvinden tegenover een evoluerende samenleving.
Sw is gedoemt om zichzelf voortdurend in vraag te stellen en in teken van die vraagstelling, opnieuw te
definiëren.
Betekent dat SW’ers moeten verhouden tegenover de samenleving. Wat met het SW?
Sisyphus had een onmogelijke opdracht (rots naar boven duwen); hetzelfde met het SW. Nadenken over
de essentie vh sw/ hoe kan je er een kader aan geven ; telkens wanneer we een beschrijving geven, zal
deze beschrijving binnen de kortste keren achterhaald worden. Dan moeten we opnieuw beginnen in het
licht vd veranderende (radicaliserende) samenleving.
M.a.w loopt het sw altijd achter de evoluerende samenleving.
Sw’ers moeten zich bewust zijn vh feit dat er altijd sociale problemen zullen zijn en dat zij steeds
openieuw utgedaagd worden om antwoorden op die problemen te vinden. Het sw moet zich uitgedaagd
voelen en moet hier kracht uit halen.
Geen negatief verhaal. Verhaal v sw dat zich heruitvind en vormgeeft, rekening houdend met wat er in de
samenleving gebeurt.
Is het vertrekpunt. Als we er vanuit gaan dat het sw voortdurend in contact moet zijn met datgene wat er
in de samenl gebeurt, is het voor de hand liggend dat we moeten weten wat er veranderd en evolueert.
Ervan uitgaan dat we met iets klein ook een bijdrage kunnen leveren aan het aanpakken van een sociale
problematiek in de wereld; een kleine verandering is ook van belang.
- Micro
- Meso
- Macro
- > elementen die meespelen in het verhaal.
, 3 maatschappelijke lagen
• Macro: niveau van de samenleving
• Meso: niveau van de hulp- en dienstverlenende organisaties
• Micro: niveau van de individuele leefwereld van cliënten en SW’ers
Waarom essentieel om inbedding beroep in maatschappij te begrijpen?
• SW = meer dan sociaal-politiek instrument
• Essentieel voor een humane en democratische samenleving
• Rol SW nu en in de toekomst kunnen begrijpen
Er is een bepaald beleid en sw worden meegevoerd in dat beleid, ze moeten het uitvoeren.
Vandaar beleid wordt gemaakt door de politiek : sw is sociaal-politiek instrument.
Uiteraard is sw meer dan alleen een soc-politiek instrument; als het alleen zou uitvoeren wat het beleid
vraagt, zou dat negatief zijn. Sw moet dit ook in vraag stellen.
Sw komen als eerste in contact met mensen die hulp vragen, ze ondervinden waar de problemen zitten.
Individueel en structureel !
Sw is ook een instrument dat vanuit de basis boodschappen moet doorgeven naar het macro niveau, naar
het beleid ; aangeven waar de fouten zitten en waar het tekortkomt.
Essentie sw : het wordt gebruikt om bepaald beleid uit te voeren én sw stelt vragen op het moment dat
het (dreigt) fout te lopen. Daarom sw meer dan alleen een soc-politiek instrument.
- Sw is essentiel voor wat we noemen een humane en democratische samenleving. niet alleen
bepaalde zaken uitvoeren die ons gevraagd worden, meewerken aan een menswaardig
bestaan voor mensen in de samenleving én werken aan samenleving waarin iedereen kan
participeren.
Mensen maken samen de maatschappij.
SW in de maatschappij
Macro
• Maatschappelijke ordening > Hoe probeert een samenleving haar leden een kwaliteitsvol leven te
garanderen? wettelijke ordening
• Vb. Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie
• Vb. Decreet betreffende de integrale jeugdhulp van 1 maart 2014
• Vb. Decreet lokaal cultuurbeleid van 3 juli 2015
• …
Bepaalde maatsch ordening om ervoor te zorgen dat wij kunnen samenleven. Er zijn heel wat
decreten, etc ; vormen de spelregels voor hoe we moeten leven in de samenleving. regels overtreden
= sanctie, ….
Op macro niv wordt maatsch ordening vorm gegeven.
Op macro niv aantaal regels afgesproken binnen politiek systeem > orde in samenleving. aantal vd
regels (soc beleid) moeten ervoor zorgen dat alle leden vd samenlev een kwaliteitsvol/mensw leven
kunnen volgen.
Meso
1. De organisaties/structuren die de inhoud van regelgeving realiseren. Maar ook ‘vrije’ initiatieven
in soms grijze zone (nog niet wettelijk geregeld of zelfs onwettig)
2. SW als sociaal-politiek instrument daardoor onderdeel van de ‘civil society’ (maatschappelijk
middenveld)
3. Dus SW ondersteunt individuen, groepen, organisaties,… om zich sociaal te ontplooien en
maatschappelijk te engageren
Meso
