Inleiding rechtssociologie samenvatting en Tentamenvragen

Inleiding rechtssociologie samenvatting

Week 1

Normatief en empirisch perspectief op het recht + welk perspectief is kenmerkend voor de
rechtssociologie?
 Empirisch: gericht op de werkelijkheid
 Normatief: gericht op waardering van de werkelijkheid
Kenmerkend voor de rechtssociologie is het empirisch perspectief. Het doel van
rechtssociologie is wetenschappelijk van aard. Het steeds verder ontwikkelen van
(empirische) theorie. Dat betekent dat de rechtssociologie de werkelijkheid beschrijft en
verklaard.

Normatieve en empirische uitspraak over het recht
 Normatieve uitspraak betreft een oordeel over/waardering van de rechtvaardigheid,
wenselijkheid, rechtmatigheid van het recht.
 Empirische uitspraak betreft een constatering over de feitelijke situatie van het recht.

Macaulay + relationele afstand stelling
TTVr1: verklaar met behulp van de relationele afstand-stelling waarom Macaulay
aanvankelijk zag dat zakenlieden weinig rechtszaken onderling voerden en later tot de
conclusie komt dat rechtszaken tussen zakenlieden meer voorkomen.
Aanvankelijk:
 Macaulay vond in de jaren 60 een kleine relationele afstand tussen de zakenlieden in
zijn onderzoek en informele vormen van geschilbeslechting.
Later:
 Later zag hij dat rechtszaken meer voorkwamen.
 Door veranderingen in de relaties tussen zakenmensen (bijv. globalisering) was de
relationele afstand groter geworden en daarmee kwam ook formele
geschilbeslechting meer voor.

TTVR2: ondergraaft of bevestigt het onderzoek van Macaulay de relational distance-stelling?
 Het onderzoek van Macaulay bevestigt de relational distance stelling.
Conclusie 1: zakenlieden vinden het contractenrecht onnodig omdat er andere manieren
zijn om problemen op te lossen.
 Kenmerkend voor die andere manieren is wederkerigheid en begrip voor elkaars
problemen.
 Dat die informele manieren een rol blijven spelen komt doordat de zakenlieden
duurzame, intensieve verhoudingen met elkaar hebben.
Conclusie 2: zakenlieden vinden het oplossen van problemen via contractenrecht
ongewenst vanwege het gebrek aan flexibiliteit en de hoge kosten dat het met zich
meebrengt.
 De conclusies van Macaulays onderzoek zijn dus in wezen de relational distance
stelling:
 Recht gebruik je wanneer er geen overlappende intensieve banden bestaan.
Conclusie 3: ook het latere onderzoek waarin geconstateerd wordt dat het recht belangrijker
is geworden, bevestigt de stelling.
 Globalisering maakt dat de relational distance veranderd is en daarmee ook het
beroep op het recht.

, TTVR 3: macaulay onderzocht de werking van het contractenrecht. Wat betekent het als
Macaulay schrijft dat een contract ´´meer contractueel´´ is?
 Contract gaat bij Macaulay over de wijze waarop ruiltransacties worden aangegaan
en uitgevoerd (het is niet een ander woord voor ruiltransactie, dus ook geen
geschrifte dat een overeenstemming weergeeft).
 Een ruiltransactie kan wel of niet ´contractueel´ zijn.
 Of een ruiltransactie ´contractueel´ is hangt af van 2 factoren.
1. rationele plannen van de transactie
2. het bestaan/gebruik van juridische sanctie om nakoming af te dwingen.
Kern: meer contractueel betekend dat er meer sprake is van rationele planning en/of
juridische sancties.

Vanuit Rechtssociologisch perspectief naar de persoon van de rechter kijken:
 Rechtssociologie kijkt naar het recht in zijn sociale context.
 Vanuit dit perspectief geldt: rechtspraak is mensenwerk.

´´rechterswerk is mensen werk´´ = Het werk van de rechter wordt niet alleen bepaald door de
inhoud van het wetboek of de jurisprudentie, maar ook door de persoon en de
(rol)opvattingen van de rechter en die van partijen.

 Om rechtspraak te begrijpen moeten we daarom ook kijken naar de persoonlijke
achtergrond en de professionele rolopvatting van de rechter.
 De competenties van rechters doen ertoe. Men moet rekening houden met de
individuele stijl van rechters.

7 verschillen tussen juridisch en rechtssociologisch perspectief.
 In het juridische perspectief is het doel om kennis over de geldende regels te krijgen.
In rechtssociologische perspectief is het doel het beschrijven en verklaren van
gedrag.
 In het juridische perspectief is het object regels. In het juridische perspectief is het
object de sociale structuur.
 In het juridisch perspectief gaat het om rechtsvragen (intern) en in het
rechtssociologische perspectief gaat het over vragen over het recht (extern).
 In het juridische perspectief gaat het over het offciële recht. In het
rechtssociologische perspectief gaat het om levend recht.
 In het juridische perspectief gaat het om rechtsvinding. De methode in het
rechtssociologische perspectief is empirisch.
 De oriëntatie in het juridische perspectief is praktisch. In het rechstsociologische
perspectief is de oriëntatie wetenschappelijk.
 In het juridische perspectief zijn de uitkomsten normatieve uitspraken. In het
rechtssociologische perspectief zijn de uitkomsten empirische uitspraken.

Week 2
Extra nadruk op wraking.
Van Rossum en Tichelaar over empirisch onderzoek wraking komen 4 elementen van
procedurele rechtvaardigheid terug: voice, neutraliteit, respect en trust. Een externe
wrakingskamer die oordeelt in aanwezigheid van de gewraakte rechter zal wss bijdragen
aan de legitimiteit van de rechterlijke macht en zal het meest effectief zijn om het aantal
oneigenlijke wrakingen tegen te gaan.