Samenvatting NECTAR Biologie - H.11 Regeling intern milieu - 5 vwo

Biologie H.11 – Regeling intern milieu
Paragraaf 11.1
 Gedurende de dag schommelt je lichaamstemperatuur rond de 37C, je lichaam probeert
deze waarde: de norm, te handhaven. Een regelkring voorkomt grote afwijkingen > de
waarde blijft tussen de boven- en ondergrens > er is sprake van homeostase: het in stand
houden van een dynamisch evenwicht.
 Regelkringen > bestaan uit receptoren en effectoren > proberen samen een waarde rond de
ingestelde norm te houden.
 Receptor > in dit geval een temperatuurzintuig, het meet de lichaamstemperatuur. Wijkt de
gemeten temperatuur af van de ingestelde norm, dan stuurt het regelcentrum informatie
naar de effectoren die de afwijking kunnen corrigeren.
 Regelcentrum > het hart van een regelkring > in dit geval heet het het temperatuurcentrum.
 Negatieve terugkoppeling > terugkoppeling wil zeggen dat een afwijking van de norm een
proces in gang zet dat invloed heeft op die afwijking. Bij negatieve terugkoppeling zal dat
proces de afwijking tegengaan.
 Voorbeeld: Tijdens het voetballen krijg je het warm. Het regelcentrum stuurt de
effectoren, in dit geval de zweetklieren aan. Deze gaan harder werken waardoor de
haarvaten in je huid verwijden.
Hierdoor koel je af.

 De kerntemperatuur, de temperatuur in het
centrale deel van je lichaam waar je vitale
organen (hart, longen, lever, hersenen)
liggen, varieert normaal zeer weinig en is
ongeveer 37C > de norm ligt dus vast op 37C
> draagt bij aan goede werking van processen
in vitale organen.
 De hypothalamus (in de hersenen) bevat
receptoren die aan de hand van de
bloedtemperatuur de kentemperatuur
registreren > de hypothalamus bevat ook de norm en het regelcentrum van de
kerntemperatuur.
 De temperatuur in de buitensta lagen van je lichaam is de schiltemperatuur > varieert met
de temperatuur van de omgeving > receptoren liggen in de huid > aparte koude- en
warmtereceptoren.
 Meestal is schiltemperatuur lager dan kerntemperatuur.
 Bij een te lage kerntemperatuur werken enzymen trager, het afweersysteem werkt minder
goed en de vitale organen raken verstoord
 Voorbeeld: Registreert het regelcentrum in de hypothalamus een dalende
kerntemperatuur, dan gaan er signalen naar de effectoren van kern en schil om de
warmteproductie op te voeren. Je gaat rillen en klappertanden. Kringspieren in
slagadertjes naar de huid en spieren vernauwen, zodat er minder bloed naar de schil
gaat. Deze herverdeling van het warme bloed houdt de warmte zoveel mogelijk in de
kern vast. Bewust gekozen extra spieractiviteit, zoals een sprintje trekken op het
strand, en het aantrekken van extra kleding, helpen mee om het weer wat warmer te
krijgen.

,  Bij koorts (  38C) ril je van de kou en zie je bleek > verschijnselen van te lage temperatuur >
hypothalamus heeft dan de norm verhoogd > effectoren aan de slag alsof je onderkoelt raakt
> kerntemperatuur loopt op.
 Koorts is meestal een reactie op een infectie > hogere lichaamstemperatuur stimuleert de
productie en afgifte van afweerstoffen > snellere en betere bestrijding.
 Verhoging van de norm vindt plaats onder invloed van cytokine: geproduceerd door witte
bloedcellen bij ontstekingen.
 Zodra de infectie voldoende is bestreden zal de norm weer omlaag gaan en duurt het nog
even voordat je kerntemperatuur ook naar deze norm is veranderd > rood hoofd, zweten etc.
om af te koelen.

 Het interne milieu > de samenstelling van het bloed, de weefselvloeistof, lymfe en
cytoplasma.
 Interne milieu mag ook niet te veel variëren, ook al verandert de omgeving sterk.
 Regelcentrum interne milieu > in hypothalamus.
 Elke regelkring heeft voor een waarde van het interne milieu een eigen norm.
 Voorbeeld A: Bij transpireren verlies je water met erin opgeloste zouten. De nieren
scheiden als gevolg daarvan minder water uit, wat nog meer waterverlies voorkomt.
De verandering van het interne milieu blijft beperkt. De urineproductie gaat pas weer
omhoog, nadat je gedronken hebt.

Paragraaf 11.2
 De lever is met 40C je belangrijkste verwarmingsbron.
 De lever is sterk doorbloed. Er komt per minuut 0.3L bloed binnen vanuit de leverslagader en
1L vanuit de poortader.
 Poortader > voert bloed aan uit de alvleesklier, de milt, de maag en het darmkanaal > bevat
voedingsstoffen die voortkomen uit vertering.
 Leverslagader > brengt O2-rijk bloed vanuit de aorta.
 De lever is verdeeld in groepen cellen met elk een eigen aftakking van de leverslagader en de
poortader > dit zijn de leverlobjes > bevinden zich in speciale ruimtes, de sinusoïden, waarin
bloed uit de poortader en leverslagader samenkomt.
 Rode bloedcellen blijven in de haarvaten.
 Het bloedplasma daarentegen komt in direct contact met levercellen > deze kunnen hierdoor
efficiënt stoffen uit het bloed opnemen en omzetten.
 Bewerkt bloed verlaat leverlobje via een centraal adertje > vanuit hier gaat het via de
leverader naar de onderste holle ader.
 Levercellen produceren gal >
galkanalen > voeren gal uit
leverlobjes > via galgang naar
galbuis.