Samenvatting Journalistiek & Onderzoek

JOURNALISTIEK EN ONDERZOEK
DEEL 1: NIEUWS EN WAAR HET TE VINDEN
NIEUWSSELECTIE

WAT MAAKT NIEUWS TOT NIEUWS? HOE SELECTEER JE NIEUWS?

Nieuwscreteria: CABABA

- Conflict ‘De eerste de beste’
- Actualiteit (timeliness) Omvang
- Belang voor de lezer Gevolgen
- Afstand (proximity) Maatregelen
- Bekendheid (prominence) Human interest
- Afwijking (oddity) Entertainment

De selectie wordt mede bepaald door het (type) medium, zijn profiel, zijn doelpubliek, zijn
(inter)nationale/lokale oriëntatie… Eventueel ook door de ideologische geaardheid van het medium

WIE BEPAALT DE NIEUWSSELECTIE?

Vroeger: Redactie bepaalt wat lezer, kijker, luisteraar weten moet (waakhondfunctie)

Vandaag: Mediagebruiker bepaald (steeds meer) zelf wat hij wel/niet wil vernemen

- Gepersonaliseerd nieuws (bv. via Google News, nieuwsapps…)
- Dat denkt de gebruiker toch:
 Clickbait bestaat
 Filter bubbles ontstaan

Aandachtstrekkers:

Clickbait news: ‘lokaas’ door sensationele, smeuïge, veel belovende koppen de lezer verleiden om
het aanhangende artikel te lezen. Werkt op de nieuwsgierigheid van de lezer.

Suggestieve titels over seks, geld, angst, gezondheid…

Triggers: gratis, geheim, wetenschappelijk, garantie…

Power words: bizar, stiekem, ongelooflijk, gruwelijk, shockerend…

Lijstjes en opsommingen

Directe aanspreek- en vraagstijl

,NIEUWSBRONNEN EN -KANALEN

HOE KOMEN JOURNALISTEN/REDACTIES AAN NIEUWS? NIEUWSGIERIGHEID

Nieuwsgaringen:

- Passieve nieuwsgaring: informatie die via externe bronnen bij journalist/redactie komt
Bv. persberichten, onderzoeksrapporten, via persbureaus, tipgevers
- Actieve nieuwsgaring: zelf doorzoekken, aanvullen met eigen research
Bv. nieuwsagenda, contactenbevraging, buitenlandse media, opzoekwerk, nieuwe
invalshoeken
- Spontane nieuwsgaring: journalist gaat zelf op zoek naar nieuws, nieuws ‘ligt op de straat’

Onderzoeken:

- Deskonderzoek: documentaire informatie
 Onder invloed van (de snelheid van) het internet, steeds meet bureauwerk
- Veldonderzoek: ‘journalist ter plaatse’
 Is ‘duur en tijdrovend’

Nieuwsbronnen vs. Nieuwskanalen

- Nieuwsbronnen (informatieactoren):
Mensen, groepen, instituten die informatie bezitten en verspreiden (al dan niet gericht naar
journalisten)
Bv. overheid en politici, woordvoerders, burgers, ngo’s
- Nieuwskanalen (informatiekanalen): kanalen die de actoren gebruiken/die journalisten
raadplegen om dat nieuws te verspreiden
Bv. persagentschappen, andere en anderstalige media, (sociale) media…

Let op! Verschil tussen bronnen en kanalen is niet altijd heel duidelijk.
Andere onderverdelingen:

- Primaire bronnen: bron (boek, artikel…) waar je oorspronkelijke tekst, concrete inhoud in
kan vinden;
- Secundaire bronnen: bron die (een) verwijzing(en) naar de originele content bevat,
literatuuroverzicht, zoekmachine of catalogus…
- Tertiaire bronnen: Verwijzing naar (een) secundaire bron(nen). Handboek waarin
bibliografieën staan opgesomd; overzicht van zoekmachines… ‘naslagwerk van naslagwerken’
-
- Humane bronnen: politici, voorlichters, actievoerders, experten, kennissen…
- Niet-humane bronnen: geschreven, gedrukt, optisch, elektronisch…
-
- Analoge bronnen: papieren document of archief, microfiche, foto, geluidsbanden…
- Digitale bronnen: internet, cd-rom, videobedstand, tweet, stick…

, RAPPORTEN EN NOTA’S, PERSBERICHTEN

- Dagelijks via post, e-mail, op websites: berichten/verhalen zoeken een plek in het nieuws
- Via politieke lichamen, politie, bedrijven, vak- en belangenorganisaties, culturele sector…
- Wat is intentie van een persbericht?
- Al dan niet uitgebreid, samengevat (persbericht)
- Bevat persbericht essentieel nieuws? Kan je andere interessepunten vinden?
Is het bericht ‘journalistiek’ opgesteld?
- ‘Eenheidsworst’. Gebruik het als basis.

Diverse instanties en belangenorganisaties zorgen voor ‘gekleurd’ nieuws en diverse invalshoeken
en benaderingswijzen voor nieuwsfeiten

- Politieke figuren, instanties en partijen op elk niveau
- Niet-gouvernementele instanties: AZG, Greenpeace, Amnesty, Oxfam…
- Hulpinstanties: politie, brandweer, leger, Rode Kruis
- Vakorganisaties: VOKA, Unizo, Boerenbond, ACV
- Economische lichamen: Nationale Bank, IMF
- Belangenorganisaties: CAD, Child Focus, çavaria, Gaia, Sensoa, Gezinsbond, Netwerk tegen
Armoede…
- …

PERSCONFERENTIES, CONGRESSEN, BRIEFINGS

- Om nieuws op de agenda te zetten
- Politiek, organisaties, bedrijven, sport, gezondheid, politie en gerecht…
- Toelichting en informatie (persmap of –dossier: programma, sprekers, studies,
aanbevelingen, innovaties, statistieken, illustraties, contactgegevens…
- Soms ‘onder embargo’; soms dringend geagendeerd
- Kritische zin en ‘toegevoegde waarde’ zijn nodig
- Netwerkmoment, maar soms tijdrovend
- Geen ‘voor wat hoort wat’

NIEUWSAGENTSCHAPPEN, PERSBUREAUS

- Bieden continu overzicht van belangrijkste actuele nieuws
- Honderden berichten per dag, tegen betaling
- Professionele ‘nieuwsmakers en -verzamelaars’, maar kan ook wel (politiek, sociaal,
ideologisch, religieus…) ‘gekleurd’ zijn
- Anderen hebben het nieuws ook. Aanvullen met eigen input, eigen invalshoek

 Internationaal: AP, Reuters, AFP
 Nationaal: Xinhua, DPA, Belga, Novum
 Gespecialiseerd: IPS, Agence Europe, SID, Photo News