KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
DEEL: Disability Studies
3DE BACHELOR KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
ACADEMIEJAAR: 2020-2021
,Les 1: Algemene inleiding
KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK: 3 OPLEIDINGS-
ONDERDELEN
DISABILITY STUDIES (DS)
DS en de naïeve gedachte dat alles met 1 model (‘het sociale model’) kan verklaard worden.
DS en het Human Rights Perspective
DS en het (proberen) loskomen van modellen: ruimte voor complexiteit
DS en interdisciplinariteit
DS en globalisering
DS en wetenschappelijk onderzoek
GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN (GES)
Terminologie: concepten gedrags- en karakterstoornis
Overzicht van de doelgroep en de geassocieerde problemen
Kenmerken en gedragsprofielen van kinderen en jongeren met GES in instellingen voor bijzondere
jeugdzorg
Specifieke focus op ‘veerkracht’
Psychopathologie bij jongeren in gemeenschapsinstellingen met aandacht voor gender
Forensische orthopedagogiek: internering
Orthopedagogiek van de gedragsstoornissen partim 1: De Beweging voor Vernieuwing van Opvoeding
en Onderwijs en de Therapeutische Gemeenschap voor kinderen / Maxwell-Jones TG
Orthopedagogiek van de gedragsstoornissen partim 2: Het holistisch paradigma van het postmoderne
opvoeden
MIDDELENMISBRUIK (MM)
Definitie en beeldvorming: misbruik, afhankelijkheid, verslaving, mens-middel-milieu
Overzicht van de voornaamste producten
Epidemiologie van alcohol- en druggebruik
Het huidig Belgisch drugbeleid (o.a. institutionele netwerkvorming) en de repressieve
Aanpak van drugproblemen
Preventie
Behandelings- en opvangvormen: drugvrije behandeling, medisch-psychiatrische behandeling,
substitutietherapie, harm reduction, geïntegreerde behandelingsvormen
De therapeutische gemeenschap als behandelingsvorm voor drugverslaafden
Netwerkvorming en zorgcircuits
2
,Les 2: De narratieve turn in Disability Studies (clips)
NARRATIEVE TURN IN DS
Clandinin & Raymond (2006), Smith & Sparks (2008)
CLANDININ & RAYMOND (2006)
Mensen met een beperking zijn in eerste instantie mensen, en deze mensen vertellen verhalen.
De auteurs gaan op zoek naar het belang van die verhalen voor onze wetenschap en de manier waarop
professionals met die verhalen aan de slag gaan. Ze maken hierbij een onderscheid tussen story’s (verhalen) en
narrative inquiry (het onderzoeken van die verhalen).
De studenten DS moeten zich ontwikkelen tot verhalenvangers, omdat het perspectief van mensen met een
beperking ons dichter bij het leven van deze mensen zou moeten brengen en ons zou moeten helpen om het
leven van deze mensen beter te begrijpen.
Die verhalen die we vangen zijn meestal nogal complex. We steken er dus best een structuur in (3 dimensies):
Tijd: mensen vertellen over het verleden, het heden en de toekomst
Plaats: mensen vertellen over verschillende plaatsen, bv. werk, school voorziening
In-word – out-word: enerzijds word je meegenomen in zijn/haar interne leefwereld, anderzijds moet je
ook aandacht hebben voor zijn/haar context
Narrative inquiry heeft zowel een relationeel als een cultureel karakter.
Relationeel: Het vertellen en luisteren naar verhalen. Je moet als verhalenvanger een soort
persoonlijke klik proberen zoeken met degene die het verhaal vertelt.
Cultureel: Je zal met mensen in hun verhaal meegenomen worden in cultuur van gezinnen, scholen,
voorzieningen, religie, etc.
Mensen met een beperking werden in het verleden vaak niet serieus genomen. Ze kregen dus niet altijd de
kans om hun stem te laten horen. Wij gaan dit dominant discours tegengaan door deze mensen te erkennen.
SMITH & SPARKS (2008)
Deze auteurs gaan in op de verschillende manieren om met zo’n verhaal om te gaan.
Onderscheid:
Onderzoekers die nogal droog met zo’n verhaal omgaan door vooral te kijken naar de structuur en het
plot: komt deze persoon uit het verhaal als de held die vanalles overwint? Of is het eerder tragisch?
Onderzoekers die ook nadenken over waarom mensen verhalen op een bepaalde manier vertellen.
(performatief). Bv. aarzelend, spraakwaterval, etc.
Onderzoekers die verhalen betrekken in een creatief proces. Bv. gedicht, foto’s, etc.
3
, Les 2: De narratieve turn in Disability Studies (clips)
DE MOGELIJKE BETEKENIS TOEGEKEND AAN VERHALEN
Theorie van Iris Young
Onderscheidt verschillende vormen van politieke communicatie die van belang zijn om een democratische en
inclusieve SL op te bouwen:
Publieke erkenning: waarbij mensen mogen meedoen. Bv. rijbewijs, stemrecht.
Retoriek: de manier waarop politici/betrokkenen/burgers bepaalde stellingen innemen/verkondigen.
Narratieven: de verhalen die mensen vertellen.
Verhalen zijn zeer sterke middelen om begrip te creëren tussen mensen die weinig contact hebben met elkaar.
Dit zou helpen om vooroordelen in vraag te stellen, stereotypen te bekritiseren en om blinde vlekken
binnen onze kennis beter te kunnen volgen.
Zo worden de verhalen van ‘silenced voices’ middelen om bepaalde situaties beter te begrijpen, te
problematiseren en te politiseren (bv. vooroordelen temperen of in vraag stellen).
Het bij elkaar brengen van die verschillende narratieven zou moeten leiden tot rijkere sociale inzichten.
DE MOGELIJKE BETEKENIS VAN ERVARINGSDESKUNDIGHEID
IN HET BELANG VAN SAMEN OPBOUWEN VAN KENNIS
Axelsson et. al (2020)
Men heeft verhalen verzameld in Europa van mensen met een mental health issue om te komen tot een
Europese strategie om deze sector te verbeteren. het verhaal als onderdeel van deskundigheid
Verzameld in focusgroepen: kan zowel positief als kritisch bekeken worden
- Wie bepaalt er wie er mee mag doen? Zijn er stiekem mensen die men toch buiten beeld laat?
- Wie bepaalt de agenda van zo’n focusgroep? Hebben de participanten wel genoeg impact op de
agenda en op de onderwerpen waarover gesproken wordt?
- Zijn de ervaringen die vertrekken vanuit die verschillende mensen uit verschillende landen wel
genoeg ingebed?
· De opvang in een psychiatrie in Vlaanderen verschilt toch wel van die in Noorwegen bv.
Er zijn zeer rijke quotes opgenomen in het artikel van de mensen zelf. Hun stem kwam aan bod. Daarnaast
geeft het artikel aanleiding tot voorstellen om de mental health sector te verbeteren. Er worden ook pogingen
ondernomen om de beeldvorming over die mensen bij te stellen.
Een onderzoeker van verhalen kan verhalen op zich bestuderen, maar kan dit ook inzetten in ruimer onderzoek
waarbij je het verhaal ziet als een exponent van ervaringsdeskundigheid en die ervaringsdeskundigheid inzet
om bepaalde systemische verbeteringen te organiseren.
4
DEEL: Disability Studies
3DE BACHELOR KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
ACADEMIEJAAR: 2020-2021
,Les 1: Algemene inleiding
KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK: 3 OPLEIDINGS-
ONDERDELEN
DISABILITY STUDIES (DS)
DS en de naïeve gedachte dat alles met 1 model (‘het sociale model’) kan verklaard worden.
DS en het Human Rights Perspective
DS en het (proberen) loskomen van modellen: ruimte voor complexiteit
DS en interdisciplinariteit
DS en globalisering
DS en wetenschappelijk onderzoek
GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN (GES)
Terminologie: concepten gedrags- en karakterstoornis
Overzicht van de doelgroep en de geassocieerde problemen
Kenmerken en gedragsprofielen van kinderen en jongeren met GES in instellingen voor bijzondere
jeugdzorg
Specifieke focus op ‘veerkracht’
Psychopathologie bij jongeren in gemeenschapsinstellingen met aandacht voor gender
Forensische orthopedagogiek: internering
Orthopedagogiek van de gedragsstoornissen partim 1: De Beweging voor Vernieuwing van Opvoeding
en Onderwijs en de Therapeutische Gemeenschap voor kinderen / Maxwell-Jones TG
Orthopedagogiek van de gedragsstoornissen partim 2: Het holistisch paradigma van het postmoderne
opvoeden
MIDDELENMISBRUIK (MM)
Definitie en beeldvorming: misbruik, afhankelijkheid, verslaving, mens-middel-milieu
Overzicht van de voornaamste producten
Epidemiologie van alcohol- en druggebruik
Het huidig Belgisch drugbeleid (o.a. institutionele netwerkvorming) en de repressieve
Aanpak van drugproblemen
Preventie
Behandelings- en opvangvormen: drugvrije behandeling, medisch-psychiatrische behandeling,
substitutietherapie, harm reduction, geïntegreerde behandelingsvormen
De therapeutische gemeenschap als behandelingsvorm voor drugverslaafden
Netwerkvorming en zorgcircuits
2
,Les 2: De narratieve turn in Disability Studies (clips)
NARRATIEVE TURN IN DS
Clandinin & Raymond (2006), Smith & Sparks (2008)
CLANDININ & RAYMOND (2006)
Mensen met een beperking zijn in eerste instantie mensen, en deze mensen vertellen verhalen.
De auteurs gaan op zoek naar het belang van die verhalen voor onze wetenschap en de manier waarop
professionals met die verhalen aan de slag gaan. Ze maken hierbij een onderscheid tussen story’s (verhalen) en
narrative inquiry (het onderzoeken van die verhalen).
De studenten DS moeten zich ontwikkelen tot verhalenvangers, omdat het perspectief van mensen met een
beperking ons dichter bij het leven van deze mensen zou moeten brengen en ons zou moeten helpen om het
leven van deze mensen beter te begrijpen.
Die verhalen die we vangen zijn meestal nogal complex. We steken er dus best een structuur in (3 dimensies):
Tijd: mensen vertellen over het verleden, het heden en de toekomst
Plaats: mensen vertellen over verschillende plaatsen, bv. werk, school voorziening
In-word – out-word: enerzijds word je meegenomen in zijn/haar interne leefwereld, anderzijds moet je
ook aandacht hebben voor zijn/haar context
Narrative inquiry heeft zowel een relationeel als een cultureel karakter.
Relationeel: Het vertellen en luisteren naar verhalen. Je moet als verhalenvanger een soort
persoonlijke klik proberen zoeken met degene die het verhaal vertelt.
Cultureel: Je zal met mensen in hun verhaal meegenomen worden in cultuur van gezinnen, scholen,
voorzieningen, religie, etc.
Mensen met een beperking werden in het verleden vaak niet serieus genomen. Ze kregen dus niet altijd de
kans om hun stem te laten horen. Wij gaan dit dominant discours tegengaan door deze mensen te erkennen.
SMITH & SPARKS (2008)
Deze auteurs gaan in op de verschillende manieren om met zo’n verhaal om te gaan.
Onderscheid:
Onderzoekers die nogal droog met zo’n verhaal omgaan door vooral te kijken naar de structuur en het
plot: komt deze persoon uit het verhaal als de held die vanalles overwint? Of is het eerder tragisch?
Onderzoekers die ook nadenken over waarom mensen verhalen op een bepaalde manier vertellen.
(performatief). Bv. aarzelend, spraakwaterval, etc.
Onderzoekers die verhalen betrekken in een creatief proces. Bv. gedicht, foto’s, etc.
3
, Les 2: De narratieve turn in Disability Studies (clips)
DE MOGELIJKE BETEKENIS TOEGEKEND AAN VERHALEN
Theorie van Iris Young
Onderscheidt verschillende vormen van politieke communicatie die van belang zijn om een democratische en
inclusieve SL op te bouwen:
Publieke erkenning: waarbij mensen mogen meedoen. Bv. rijbewijs, stemrecht.
Retoriek: de manier waarop politici/betrokkenen/burgers bepaalde stellingen innemen/verkondigen.
Narratieven: de verhalen die mensen vertellen.
Verhalen zijn zeer sterke middelen om begrip te creëren tussen mensen die weinig contact hebben met elkaar.
Dit zou helpen om vooroordelen in vraag te stellen, stereotypen te bekritiseren en om blinde vlekken
binnen onze kennis beter te kunnen volgen.
Zo worden de verhalen van ‘silenced voices’ middelen om bepaalde situaties beter te begrijpen, te
problematiseren en te politiseren (bv. vooroordelen temperen of in vraag stellen).
Het bij elkaar brengen van die verschillende narratieven zou moeten leiden tot rijkere sociale inzichten.
DE MOGELIJKE BETEKENIS VAN ERVARINGSDESKUNDIGHEID
IN HET BELANG VAN SAMEN OPBOUWEN VAN KENNIS
Axelsson et. al (2020)
Men heeft verhalen verzameld in Europa van mensen met een mental health issue om te komen tot een
Europese strategie om deze sector te verbeteren. het verhaal als onderdeel van deskundigheid
Verzameld in focusgroepen: kan zowel positief als kritisch bekeken worden
- Wie bepaalt er wie er mee mag doen? Zijn er stiekem mensen die men toch buiten beeld laat?
- Wie bepaalt de agenda van zo’n focusgroep? Hebben de participanten wel genoeg impact op de
agenda en op de onderwerpen waarover gesproken wordt?
- Zijn de ervaringen die vertrekken vanuit die verschillende mensen uit verschillende landen wel
genoeg ingebed?
· De opvang in een psychiatrie in Vlaanderen verschilt toch wel van die in Noorwegen bv.
Er zijn zeer rijke quotes opgenomen in het artikel van de mensen zelf. Hun stem kwam aan bod. Daarnaast
geeft het artikel aanleiding tot voorstellen om de mental health sector te verbeteren. Er worden ook pogingen
ondernomen om de beeldvorming over die mensen bij te stellen.
Een onderzoeker van verhalen kan verhalen op zich bestuderen, maar kan dit ook inzetten in ruimer onderzoek
waarbij je het verhaal ziet als een exponent van ervaringsdeskundigheid en die ervaringsdeskundigheid inzet
om bepaalde systemische verbeteringen te organiseren.
4
