Intelligentiediagnostiek volgens CHC-model
1 Inleiding
Het Cattell-Horn-Carrol-model (CHC-model) zou voor intelligentie één van de beste
manieren zijn als verbinding van wetenschappelijk intelligentie-onderzoek en de
praktijk van de intelligentiediagnostiek. Het model is tot stand gekomen op basis van
exploratief en confirmatief factor-analytisch onderzoek.
2 Belang van brede cognitieve vaardigheden
Een belangrijke bijdrage van het CHC-model is dat het de diagnosticus een bril
aanbiedt om op een theoretisch onderbouwde manier te kijken naar congitieve
vaardigheden en die zo op een transparante manier te beschrijven. Door het model
te gebruiken kan de diagnoticus zien:
» welke cognitieve vaardigheden bestreken worden door een bepaalde
intelligentietest en welke niet
» waarom afnames van verschillende intelligentietests kunnen leiden tot
verschillende schattingen van algemene intelligentie
» welke cognitieve vaardigheden men minimaal zou moeten meten, afhankelijk
van de aard van diagnotische vraagstelling
Het CHC-model is hiërarchisch en een multi-dimensioneel classificatieschema
dat bestaat uit 3 niveau’s:
» bovenste: algemene g-factor1
» middenste: brede cognitieve vaardigheden
» onderste: smalle cognitieve vaardigheden (woord correct spellen, …)
gekoppeld aan 1 brede cognitieve vaardigheid
Auteurs onderscheiden vaak verschillende brede cognitieve vaardigheden en
sommigen zien bepaalde congitieve vaardigheden eerder als schoolse vaardigheden
door het feit dat ze zo sterk afhankelijk zijn van directe instructie en informeel leren
( indirect en formeel leren).
3 CHC: beschrijving en toepassing van brede
Men focust op 8 vaardigheden die centraal staan in praktijk van intelligentie-
onderzoek.
3.1 Fluïde redeneervaardigheid (Gf)
Fluïde redeneervaardigheid (Gf): verwijst naar uitvoeren van mentale operaties
bij confrontatie met relatief nieuwe, on the spot problemen die men niet kan
oplossen door uitsluitend beroep te doen op aangeleerde gewoonten.
Men uit Gf in abstracte redeneertaken en in het oplossen van dagelijks relatief
onbekende problemen. Meten van fluïde intelligentie vertoont de hoogste lading op
g. Men vraagt zich zelf af of deze 2 niet dezelfde zijn. Verder zijn Gf ook minder
afhankelijk van cultuurgebonden ervaringen.
1
onderlagen van CHC-model zijn dus ook onrechtstreeks verbonden met g-factor)
1
, Meta-analyse toont aan dat scores op Gf goede voorspellers zijn voor prestaties op:
» rekenen/ wiskunde
» begrijpend lezen (oudere kinderen)
Vb. testen: Raven Progressieve Matrices; Wechslerschalen2
3.2 Verbaal verworven, gekristalliseerde kennis (Gc)
Gekristalliseerde kennis (Gc): verwijst naar breedte en diepte van iemands
verworven kennis binnen een cultuur en de toepassing van die kennis.
Gc is meer afhankelijk dan andere vaardigheden van:
» ervaring
» onderwijs
» opvoedingsklimaat
» culturele achtergrond
» erfelijke factoren (even grote invloed bij andere cogn. vaardigheden)
De lagere niveau’s van Gc worden geuit in dagelijkse leersituaties zoals:
» moeilijkheden met verwerven van woordenschat/ kennis
» moeizaam begrijpen van taal
» beperkt gebruik van voorkennis om leren te ondersteunen
» moeilijkheden met beantwoorden van vragen die peilen naar feitenkennis
» zwak expressief taalgebruik
» problemen met begrijpen van rekentaal
Verbale kennis heeft een hoge lading op de g-factor. Gc voorspelt goed schoolse
prestaties binnen alle domeinen.
Vb. test: Weschler-test Verbaal Begrip van WISC-III
3.3 Kwantitatieve kennis (Gq)
2
WISC-III best aanvullen met andere subtesten want meet niet zuiver Gf
2
1 Inleiding
Het Cattell-Horn-Carrol-model (CHC-model) zou voor intelligentie één van de beste
manieren zijn als verbinding van wetenschappelijk intelligentie-onderzoek en de
praktijk van de intelligentiediagnostiek. Het model is tot stand gekomen op basis van
exploratief en confirmatief factor-analytisch onderzoek.
2 Belang van brede cognitieve vaardigheden
Een belangrijke bijdrage van het CHC-model is dat het de diagnosticus een bril
aanbiedt om op een theoretisch onderbouwde manier te kijken naar congitieve
vaardigheden en die zo op een transparante manier te beschrijven. Door het model
te gebruiken kan de diagnoticus zien:
» welke cognitieve vaardigheden bestreken worden door een bepaalde
intelligentietest en welke niet
» waarom afnames van verschillende intelligentietests kunnen leiden tot
verschillende schattingen van algemene intelligentie
» welke cognitieve vaardigheden men minimaal zou moeten meten, afhankelijk
van de aard van diagnotische vraagstelling
Het CHC-model is hiërarchisch en een multi-dimensioneel classificatieschema
dat bestaat uit 3 niveau’s:
» bovenste: algemene g-factor1
» middenste: brede cognitieve vaardigheden
» onderste: smalle cognitieve vaardigheden (woord correct spellen, …)
gekoppeld aan 1 brede cognitieve vaardigheid
Auteurs onderscheiden vaak verschillende brede cognitieve vaardigheden en
sommigen zien bepaalde congitieve vaardigheden eerder als schoolse vaardigheden
door het feit dat ze zo sterk afhankelijk zijn van directe instructie en informeel leren
( indirect en formeel leren).
3 CHC: beschrijving en toepassing van brede
Men focust op 8 vaardigheden die centraal staan in praktijk van intelligentie-
onderzoek.
3.1 Fluïde redeneervaardigheid (Gf)
Fluïde redeneervaardigheid (Gf): verwijst naar uitvoeren van mentale operaties
bij confrontatie met relatief nieuwe, on the spot problemen die men niet kan
oplossen door uitsluitend beroep te doen op aangeleerde gewoonten.
Men uit Gf in abstracte redeneertaken en in het oplossen van dagelijks relatief
onbekende problemen. Meten van fluïde intelligentie vertoont de hoogste lading op
g. Men vraagt zich zelf af of deze 2 niet dezelfde zijn. Verder zijn Gf ook minder
afhankelijk van cultuurgebonden ervaringen.
1
onderlagen van CHC-model zijn dus ook onrechtstreeks verbonden met g-factor)
1
, Meta-analyse toont aan dat scores op Gf goede voorspellers zijn voor prestaties op:
» rekenen/ wiskunde
» begrijpend lezen (oudere kinderen)
Vb. testen: Raven Progressieve Matrices; Wechslerschalen2
3.2 Verbaal verworven, gekristalliseerde kennis (Gc)
Gekristalliseerde kennis (Gc): verwijst naar breedte en diepte van iemands
verworven kennis binnen een cultuur en de toepassing van die kennis.
Gc is meer afhankelijk dan andere vaardigheden van:
» ervaring
» onderwijs
» opvoedingsklimaat
» culturele achtergrond
» erfelijke factoren (even grote invloed bij andere cogn. vaardigheden)
De lagere niveau’s van Gc worden geuit in dagelijkse leersituaties zoals:
» moeilijkheden met verwerven van woordenschat/ kennis
» moeizaam begrijpen van taal
» beperkt gebruik van voorkennis om leren te ondersteunen
» moeilijkheden met beantwoorden van vragen die peilen naar feitenkennis
» zwak expressief taalgebruik
» problemen met begrijpen van rekentaal
Verbale kennis heeft een hoge lading op de g-factor. Gc voorspelt goed schoolse
prestaties binnen alle domeinen.
Vb. test: Weschler-test Verbaal Begrip van WISC-III
3.3 Kwantitatieve kennis (Gq)
2
WISC-III best aanvullen met andere subtesten want meet niet zuiver Gf
2
