Samenvatting Natuuronderwijs Inzichtelijk Hoofdstuk4

Ecologie en milieu
Samenhang in ecosystemen
Doelen
• Je legt ecologische begrippen en inzichten (ecosysteem, biotoop, voedselrelaties,
energiedoorstroom, …) aan de hand van voorbeelden.
• Je kan voorbeelden geven van veranderingen in ecosystemen.
• Je omschrijft enkele veelvoorkomende milieuproblemen aan de hand van voorbeelden.
• Je omschrijft het verschil tussen reduce, reuse en recycle op een eenvoudige manier
met behulp van voorbeelden.

Inzichten
1. Het ecosysteem is samenhangend geheel van abiotische en biotische factoren in
bepaald gebied. Levende organismen en al hun onderlinge relaties vormen de
biotische factoren in een ecosysteem. Factoren uit levenloze natuur vormen abiotische
factoren.
2. Een biotoop is een karakteristiek ecosysteem en beschrijft een gebied met een uniform
landschapstype waarbij een klimaat en geografisch omstandigheden hetzelfde zijn.
Binnen een biotoop zijn specifieke leefgebieden (habitat) voor de organismen te
onderscheiden.
3. De route van energie en voedingsstoffen in een ecosysteem noem je een voedselketen.
Een voedselkeren begint bij groene planten (producenten), zonne-energie vastleggen
in energierijke suikers. Dieren (consumenten) moeten andere organismen eten om
aan hun energie en voedingsstoffen te komen.
4. Omdat veel dieren verschillende soorten organismen eten, zijn de voedselketens in
een ecosysteem onderling met elkaar verwerven. Zo ontstaat een uitgebreid voedsel
web.
5. In een ecosysteem zijn er meestal relatief veel planten, minder planteneters, nog
minder vleeseters en maar een paar grotere roofdieren. De voedselverdeling in een
ecosysteem kun je daarom goed weergeven in de vorm van een piramide met
verschillende niveaus. Aan basis van voedselpiramide is veel meer vastgelegde energie
beschikbaar dan aan top, omdat bij elk hoger niveau energie optreedt.
6. Bodemdieren, schimmels en bacteriën vormen samen een belangrijke schakel in
voedkringloop. Zij zijn de reducenten (afbrekers) en breken natuurlijk afval af tot
voedingsstoffen die planten kunnen opnemen.




1

, Wat is een ecosysteem?
= samenhangend geheel van abiotische en biotische factoren in een bepaald gebied
• Biotopen = gebieden met een uniform landschapstype waarbij klimaat en geografische
omstandigheden hetzelfde zijn
• Habitat = specifieke leefgebieden binnen een biotoop
o Organismen kunnen habitat in meerdere biotopen hebben (vb. mus in bos +
stadstuin)
• Ecosystemen kunnen veranderen omdat abiotische en biotische factoren veranderen
en er een nieuwe wisselwerking ontstaat



Voedselrelaties
• Concurrentie = wanneer, vb. veldmuisje hetzelfde eet als de Vlaamse gaai.
= competitie
+ de muis moet opletten voor de predator (bosuil) die de muis als prooi ziet.
• Voedselrelaties is belangrijk want elk dier moet eten om te overleven, maar kan ook
gegeten worden = voedselketen à eten en gegeten worden voor waarin energie en
voedingsstoffen worden doorgegeven



Voedselketen
• Planten produceren hun eigen voedsel = producent
• Consumenten = moeten andere organismen consumeren om aan energie en
voedingsstoffen te komen
• Herbivoren (planteters), carnivoren (vleeseters) en omnivoren (alleseters)
• Toppredatoren (uilen) = hoogste schakel



Voedselweb
= complexe verband tussen verschillende dieren (prooien, predatoren,…)

Voedselpiramide




2