E-lijn: Recht 2020-2021
ZWANGERSCHAPSAFBREKING
Historiek
- 1867: vruchtafdrijving was strafbaar met gevangenisstraf; strafwetboek
- 5 tot 10 jaar indien vrouw niet heeft toegestemd
- 3 maanden tot 1 jaar bij verzoek van vrouw (ook bij incest/verkrachting)
--> sporadische vervolgingen; belangrijke occulte praktijk
- 1960: a. sterke discussie over liberalisering van abortus tijdens 1 e trimester (verschillende EU-landen)
b. opkomst illegale, maar niet occulte abortuscentra (verstoppen zich niet meer)
- 1974: oprichting staatscommissie voor ethische problemen
- 1974 tot 1980: moratorium op vervolgingen (staking)
--> vanaf 1978 doorbreken van moratorium
--> reeks van parlementaire initiatieven (en buitenlandse voorbeelden)
WETSWIJZIGING 3 APRIL 1990
Vruchtafdrijving blijft strafbaar
Maar ‘er is geen misdrijf’ bij zwangerschapsafbreking:
o In een (door de vrouw te bepalen) noodsituatie
o Tijdens de eerste 12 weken (uitzonderingsregel voor medische redenen)
--> discussie over depenalisering in 2017-18
WET VAN 15 OKTOBER 2018
Voorwaarden uit regeling 1990 grotendeels behouden
o Voorwaarde van noodsituatie is geschrapt
o Zwangerschapsafbreking niet meer strafbaar, tenzij voorwaarden niet nageleefd worden
--> parlementaire discussie in 2019
- mogelijk optrekken termijn van 12w tot 18w
- mogelijk reduceren van wachttermijn van 6d naar 48u
- mogelijk volledige depenalisering
--> januari 2021 nog hangende in Kamer (nt aanvaard)
Voorwaarden voor niet-strafb are zwangerschapsafb reking
1. Aanvraag van vrouw
= uitdrukkelijk verzoek van de vrouw
Concept noodsituatie is geschrapt
Vrouw beslist vrij over motieven voor abortus (relatieproblemen, geen wil…)
Instemming partner wenselijk, MAAR NIET NODIG
--> (vermoedelijke) vader heeft geen veto-recht (fundamenteel van vrouw)
--> Recht op bescherming van privé- en gezinsleven vader geen invloed
--> alleen beslissen schendt gelijkheidsbeginsel niet
PRAKTIJK
- vrouw zal steeds alleen gezien worden om haar vaste wil te kennen
- bijkomende gesprekken met partner (of andere vertrouwenspersoon) kunnen bij
twijfel/verwerking
NA 12 WEKEN
Rol (vermoedelijke) vader wordt anders bij abortus >12w omwille van handicap bij
het kind
2. Ingreep vindt plaats vòòr einde van 12e week na bevruchting (=14w na laatste menses)
1
, E-lijn: Recht 2020-2021
--> met beperkte verleningsmogelijkheden indien wachttijd van 6 dagen net voor einde
van termijn is beginnen lopen: 12-weken termijn verlengt indien eerste raadpleging <
6 dagen voor einde van 12-weken termijn plaats vindt
3. Ingreep gebeurt
a. Door arts (niet door vroedvrouw)
b. In medisch verantwoorde omstandigheden
c. In instelling voor gezondheidszorg (betekent niet per se een ziekenhuis)
d. Met ‘bijzondere voorlichtingsdienst’
--> 2 TAKEN:
1. Moet info geven over opvangmogelijkheden en mogelijkheden tot
adoptie voor de ingreep)
(moet niet verplicht gebeuren)
2. Moet hulp en raad geven voor psychologische en maatschappelijke
problemen tgv ongewenste of ongeplande zwangerschap
Opm. instelling voor gezondheidszorg is niet noodzakelijk een ziekenhuis
- is vaak een geofficialiseerde versie van vroegere illegale abortuscentra
- worden gefinancierd via bijzondere conventie van RIZIV
- 84% gebeurt in abortuscentra, 16% in ziekenhuizen
Verplichti ngen van de arts
Vrouw inlichten over de risico’s
Opvangmogelijkheden voor kinderen ‘in herinnering brengen’ of hulp en raad laten geven door
bijzondere voorlichtingsdienst
‘Zich vergewissen van de vaste wil van de vrouw’
--> je moet de zekerheid hebben dat de vrouw dit echt wil
--> motieven moeten niet getoetst worden
(Na ingreep) voorlichting geven over contraceptiva of laten geven door voorlichtingsdienst
Wachtti jd en bevesti ging
Zwangerschapsafbreking mag pas na wachttijd van 6 dagen ‘na eerste raadpleging’ (reflectietijd)
Geen wachttijd ‘bij dringende medische reden’
--> evident: gevaar voor de vrouw
Wachttijd wordt verlengd bij verstrijken op zaterdag of zondag (pas na weekend abortus)
bij verstrijken op een feestdag
Opm. Discussie over aanvang wachttijd (niet duidelijk beslecht)
- bij eerste consultatie over ongewenste ZS bij een arts? (welke consultatie…)
- bij contact met arts die de ingreep uitvoert ?
Verplichte schriftelijke bevestiging op de dag van de ingreep (ICF=schriftelijk)
Uitzonderingsregeling
Grens van 12 weken mag uitzonderlijk overschreden worden (2 redenen)
1. Indien ZS ‘ernstig gevaar inhoudt voor de gezondheid van de vrouw’
- met discussie over interpretatie over concept gezondheid (hoe breed?)
- enkel gevaar voor fysieke of ook voor psychische gezondheid? (zelfmoord, ineenstorting…)
OF
2. Indien vast staat dat het kind zal lijden aan:
a. Een ‘uiterst zware kwaal’
b. Die als ongeneeslijk wordt erkend op ogenblik van diagnose
--> niet rekeninghoudend met mogelijke toekomstige vooruitgang mbt behandeling
2
ZWANGERSCHAPSAFBREKING
Historiek
- 1867: vruchtafdrijving was strafbaar met gevangenisstraf; strafwetboek
- 5 tot 10 jaar indien vrouw niet heeft toegestemd
- 3 maanden tot 1 jaar bij verzoek van vrouw (ook bij incest/verkrachting)
--> sporadische vervolgingen; belangrijke occulte praktijk
- 1960: a. sterke discussie over liberalisering van abortus tijdens 1 e trimester (verschillende EU-landen)
b. opkomst illegale, maar niet occulte abortuscentra (verstoppen zich niet meer)
- 1974: oprichting staatscommissie voor ethische problemen
- 1974 tot 1980: moratorium op vervolgingen (staking)
--> vanaf 1978 doorbreken van moratorium
--> reeks van parlementaire initiatieven (en buitenlandse voorbeelden)
WETSWIJZIGING 3 APRIL 1990
Vruchtafdrijving blijft strafbaar
Maar ‘er is geen misdrijf’ bij zwangerschapsafbreking:
o In een (door de vrouw te bepalen) noodsituatie
o Tijdens de eerste 12 weken (uitzonderingsregel voor medische redenen)
--> discussie over depenalisering in 2017-18
WET VAN 15 OKTOBER 2018
Voorwaarden uit regeling 1990 grotendeels behouden
o Voorwaarde van noodsituatie is geschrapt
o Zwangerschapsafbreking niet meer strafbaar, tenzij voorwaarden niet nageleefd worden
--> parlementaire discussie in 2019
- mogelijk optrekken termijn van 12w tot 18w
- mogelijk reduceren van wachttermijn van 6d naar 48u
- mogelijk volledige depenalisering
--> januari 2021 nog hangende in Kamer (nt aanvaard)
Voorwaarden voor niet-strafb are zwangerschapsafb reking
1. Aanvraag van vrouw
= uitdrukkelijk verzoek van de vrouw
Concept noodsituatie is geschrapt
Vrouw beslist vrij over motieven voor abortus (relatieproblemen, geen wil…)
Instemming partner wenselijk, MAAR NIET NODIG
--> (vermoedelijke) vader heeft geen veto-recht (fundamenteel van vrouw)
--> Recht op bescherming van privé- en gezinsleven vader geen invloed
--> alleen beslissen schendt gelijkheidsbeginsel niet
PRAKTIJK
- vrouw zal steeds alleen gezien worden om haar vaste wil te kennen
- bijkomende gesprekken met partner (of andere vertrouwenspersoon) kunnen bij
twijfel/verwerking
NA 12 WEKEN
Rol (vermoedelijke) vader wordt anders bij abortus >12w omwille van handicap bij
het kind
2. Ingreep vindt plaats vòòr einde van 12e week na bevruchting (=14w na laatste menses)
1
, E-lijn: Recht 2020-2021
--> met beperkte verleningsmogelijkheden indien wachttijd van 6 dagen net voor einde
van termijn is beginnen lopen: 12-weken termijn verlengt indien eerste raadpleging <
6 dagen voor einde van 12-weken termijn plaats vindt
3. Ingreep gebeurt
a. Door arts (niet door vroedvrouw)
b. In medisch verantwoorde omstandigheden
c. In instelling voor gezondheidszorg (betekent niet per se een ziekenhuis)
d. Met ‘bijzondere voorlichtingsdienst’
--> 2 TAKEN:
1. Moet info geven over opvangmogelijkheden en mogelijkheden tot
adoptie voor de ingreep)
(moet niet verplicht gebeuren)
2. Moet hulp en raad geven voor psychologische en maatschappelijke
problemen tgv ongewenste of ongeplande zwangerschap
Opm. instelling voor gezondheidszorg is niet noodzakelijk een ziekenhuis
- is vaak een geofficialiseerde versie van vroegere illegale abortuscentra
- worden gefinancierd via bijzondere conventie van RIZIV
- 84% gebeurt in abortuscentra, 16% in ziekenhuizen
Verplichti ngen van de arts
Vrouw inlichten over de risico’s
Opvangmogelijkheden voor kinderen ‘in herinnering brengen’ of hulp en raad laten geven door
bijzondere voorlichtingsdienst
‘Zich vergewissen van de vaste wil van de vrouw’
--> je moet de zekerheid hebben dat de vrouw dit echt wil
--> motieven moeten niet getoetst worden
(Na ingreep) voorlichting geven over contraceptiva of laten geven door voorlichtingsdienst
Wachtti jd en bevesti ging
Zwangerschapsafbreking mag pas na wachttijd van 6 dagen ‘na eerste raadpleging’ (reflectietijd)
Geen wachttijd ‘bij dringende medische reden’
--> evident: gevaar voor de vrouw
Wachttijd wordt verlengd bij verstrijken op zaterdag of zondag (pas na weekend abortus)
bij verstrijken op een feestdag
Opm. Discussie over aanvang wachttijd (niet duidelijk beslecht)
- bij eerste consultatie over ongewenste ZS bij een arts? (welke consultatie…)
- bij contact met arts die de ingreep uitvoert ?
Verplichte schriftelijke bevestiging op de dag van de ingreep (ICF=schriftelijk)
Uitzonderingsregeling
Grens van 12 weken mag uitzonderlijk overschreden worden (2 redenen)
1. Indien ZS ‘ernstig gevaar inhoudt voor de gezondheid van de vrouw’
- met discussie over interpretatie over concept gezondheid (hoe breed?)
- enkel gevaar voor fysieke of ook voor psychische gezondheid? (zelfmoord, ineenstorting…)
OF
2. Indien vast staat dat het kind zal lijden aan:
a. Een ‘uiterst zware kwaal’
b. Die als ongeneeslijk wordt erkend op ogenblik van diagnose
--> niet rekeninghoudend met mogelijke toekomstige vooruitgang mbt behandeling
2
