ONDERZOEKSPROJECT/THEORIE
Vak gegeven door Prof. Inge Somers
Interieurarchitectuur UAntwerpen – AMA1
Samenvatting door Ursula Van Opstal
1
,ONDERZOEKSPROJECT/THEORIE
INHOUDSTAFEL
DEEL 1: Info opleidingsonderdeel
DEEL 2: Interieur als bestaande ruimte
DEEL 3: Interieur als persoonlijke ruimte
DEEL 4: Interieur als gedeelde ruimte
DEEL 5: Interieur als zintuigelijke ruimte
DEEL 6: Interieur als fluïde ruimte
2
,ONDERZOEKSPROJECT/THEORIE
DEEL 1: Info opleidingsonderdeel
1.1.Wat is theorie?
Door theorie te vormen op basis van onderzoek, komen we op bepaalde fenomenen. Het is nodig voor
het organiseren en het begrijpen van de wereld.
1.1.1. Verschillende benamingen – Clemons en Eckman (2011)
1. Een paradigma
= een samenstelling van concepten, waarden, percepties en praktijken die gedeeld worden door een
gemeenschap en die een bepaalde kijk vormt op de realiteit, die aan de basis ligt van de manier
waarop deze gemeenschap zich organiseert. (Capra, 1996)
• Paradigma’s geven het dominante denkkader aan binnen bepaalde wetenschapsdomeinen, m.a.w.
een heersend denkbeeld
• Het begrip werd geïntroduceerd door de wetenschapshistoricus Thomas Kuhn.
Voorbeelden
- het dominante denkbeeld van de superioriteit van de Westerse blanke man
- “groei betekent vooruitgang” = westers economisch denkbeeld
Volgens Kuhns paradigmatheorie bestaat een paradigma uit 4 onderdelen:
1. De vakwetenschappelijke theorieën van een discipline
In deze theorieën worden de grondbegrippen van het vak vastgelegd. Het gaat om een theoretisch
raamwerk waarbinnen, volgens de wetenschappelijke groep, problemen als zinvolle problemen van
het vak kunnen erkend worden en waarbinnen ook een oplossing geformuleerd moet worden, wil die
voor erkenning door de groep in aanmerking komen.
2. De filosofische vooronderstellingen (vb. causale oorzaken)
Dit zijn de algemene stellingen die in vele disciplines gehanteerd worden en waarvan de leden van
een wetenschappelijke groep zich nauwelijks bewust zijn. Zoals bijvoorbeeld het idee dat de causale
verklaring (oorzaak en gevolg) het verklaringsmodel van de wetenschap is of het idee dat de empirische
werkelijkheid een materiële en niet een geestelijke wereld is. Een ander filosofisch uitgangspunt is dat
de materiële wereld gekend kan worden door waarneming en experiment.
3. Waarden (waardensystemen)
Het gaat hier over de waarden die de wetenschappelijkheid van het onderzoek garanderen. De
logische consistentie van het redeneren, de waardenvrijheid van het onderzoek en bovenal de
eerlijkheid over de feiten. Wetenschappelijke feiten zijn het resultaat van precieze en herhaalde
waarneming en experiment.
4. Exemplarische voorbeelden
Dit laatste onderdeel van het paradigma heeft een totaal ander karakter dan de vorige drie. De drie
vorige onderdelen zijn theoretisch van aard, de exemplarische voorbeelden zijn praktisch van aard.
Zij moeten de studenten leren de brug te slaan tussen theorie en werkelijkheid. De drie vorige
onderdelen worden onderwezen in de auditoria, de exemplarische voorbeelden horen thuis in de
studio’s of practicumzalen.
3
, Vervolgens onderscheidt Kuhn 3 fasen in de evolutie van een discipline
1. De preparadigmatische periode
• Wetenschappers zonder wetenschap
• Geen consensus over fundamentele uitgangspunten
2. De paradigmatische periode:
• Er is een wetenschappelijk discours waar een discipline ontwikkelt en wordt institutioneel
ontwikkeld
• Periode van de ‘normal science’ --> consensus over het paradigma -->institutioneel karakter
3. De periode van paradigmatische omwenteling:
• Revolutionaire wetenschap
• ‘normal science’ is reactionair, vanwege institutionele karakter
• Revolutie noodzakelijk om paradigmaverschuiving tot stand te brengen
• Heersende paradigma niet meer bestand tegen anomalieën
• Wanneer anomalie geen perifeer maar centraal vraagstuk wordt
2. Theorie
= een geheel van denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge samenhang worden
beschreven. In de wetenschap is een theorie vaak een getoetst model ter verklaring van waarnemingen
van de werkelijkheid.
Theorie overlapt, maar verschilt van geschiedenis…
Geschiedenis beschrijft en behandelt het verleden: toont hoe anderen in het verleden een onderwerp
hebben benaderd, zonder dat er een expliciete positie wordt ingenomen.
VB. A history of Interior Design – John Pil (omschrijvingen)
Theorie overlapt, maar verschilt van kritiek…
Kritiek beoordeelt en interpreteert bestaande fenomenen en artefacts op basis van de normen en
waarden van de criticus. Kritiek is op basis van bepaalde normen en waarden van de persoon die de
kritiek uitvoert.
VB. Ornament en Functionaliteit – Gerrit Komrij. Het leest bijna als een pamflet. Het is een statement.
En dus niet wetenschappelijk onderbouwd.
Theorie verschilt van geschiedenis en kritiek omdat het alternatieve oplossingen voorstelt op basis van
doorgedreven observatie en analyse van de realiteit of het biedt nieuwe inzichten om disciplinaire
onderwerpen te benaderen.
Theorie komt tot stand op basis van een wetenschappelijk onderzoeksmethode, op basis van enkele
stpapen
1. Waarnemen van gebeurtenissen en verzamelen van de feiten
2. Bedenken wat er precies gebeurde en wat dde oorzaak ervan kan zijn. Deze verklaring wordt ook
wel een hypothese genoemd.
3. Het toetsen van de hypothese door middel van een experiment
4. Kijken of resultaten van het experiment hetzelfde zijn als de hypothese. Klopt het, dan is de
hypothese een theorie geworden. Klopt het niet, dan moet de hypothse aangepast worden en
moet er een nieuwexperiment worden uitgevoerd.
3. Conceptueel raamwerk/theoretisch model
• Is een organiserend apparatus binnen onderzoek
• Het toont de elementen in een dynamische relatie, door het beschrijven van een proces of actie.
De dynamische demonstratie van werkende elementen in actie als onderdeel van een structuur of
4
Vak gegeven door Prof. Inge Somers
Interieurarchitectuur UAntwerpen – AMA1
Samenvatting door Ursula Van Opstal
1
,ONDERZOEKSPROJECT/THEORIE
INHOUDSTAFEL
DEEL 1: Info opleidingsonderdeel
DEEL 2: Interieur als bestaande ruimte
DEEL 3: Interieur als persoonlijke ruimte
DEEL 4: Interieur als gedeelde ruimte
DEEL 5: Interieur als zintuigelijke ruimte
DEEL 6: Interieur als fluïde ruimte
2
,ONDERZOEKSPROJECT/THEORIE
DEEL 1: Info opleidingsonderdeel
1.1.Wat is theorie?
Door theorie te vormen op basis van onderzoek, komen we op bepaalde fenomenen. Het is nodig voor
het organiseren en het begrijpen van de wereld.
1.1.1. Verschillende benamingen – Clemons en Eckman (2011)
1. Een paradigma
= een samenstelling van concepten, waarden, percepties en praktijken die gedeeld worden door een
gemeenschap en die een bepaalde kijk vormt op de realiteit, die aan de basis ligt van de manier
waarop deze gemeenschap zich organiseert. (Capra, 1996)
• Paradigma’s geven het dominante denkkader aan binnen bepaalde wetenschapsdomeinen, m.a.w.
een heersend denkbeeld
• Het begrip werd geïntroduceerd door de wetenschapshistoricus Thomas Kuhn.
Voorbeelden
- het dominante denkbeeld van de superioriteit van de Westerse blanke man
- “groei betekent vooruitgang” = westers economisch denkbeeld
Volgens Kuhns paradigmatheorie bestaat een paradigma uit 4 onderdelen:
1. De vakwetenschappelijke theorieën van een discipline
In deze theorieën worden de grondbegrippen van het vak vastgelegd. Het gaat om een theoretisch
raamwerk waarbinnen, volgens de wetenschappelijke groep, problemen als zinvolle problemen van
het vak kunnen erkend worden en waarbinnen ook een oplossing geformuleerd moet worden, wil die
voor erkenning door de groep in aanmerking komen.
2. De filosofische vooronderstellingen (vb. causale oorzaken)
Dit zijn de algemene stellingen die in vele disciplines gehanteerd worden en waarvan de leden van
een wetenschappelijke groep zich nauwelijks bewust zijn. Zoals bijvoorbeeld het idee dat de causale
verklaring (oorzaak en gevolg) het verklaringsmodel van de wetenschap is of het idee dat de empirische
werkelijkheid een materiële en niet een geestelijke wereld is. Een ander filosofisch uitgangspunt is dat
de materiële wereld gekend kan worden door waarneming en experiment.
3. Waarden (waardensystemen)
Het gaat hier over de waarden die de wetenschappelijkheid van het onderzoek garanderen. De
logische consistentie van het redeneren, de waardenvrijheid van het onderzoek en bovenal de
eerlijkheid over de feiten. Wetenschappelijke feiten zijn het resultaat van precieze en herhaalde
waarneming en experiment.
4. Exemplarische voorbeelden
Dit laatste onderdeel van het paradigma heeft een totaal ander karakter dan de vorige drie. De drie
vorige onderdelen zijn theoretisch van aard, de exemplarische voorbeelden zijn praktisch van aard.
Zij moeten de studenten leren de brug te slaan tussen theorie en werkelijkheid. De drie vorige
onderdelen worden onderwezen in de auditoria, de exemplarische voorbeelden horen thuis in de
studio’s of practicumzalen.
3
, Vervolgens onderscheidt Kuhn 3 fasen in de evolutie van een discipline
1. De preparadigmatische periode
• Wetenschappers zonder wetenschap
• Geen consensus over fundamentele uitgangspunten
2. De paradigmatische periode:
• Er is een wetenschappelijk discours waar een discipline ontwikkelt en wordt institutioneel
ontwikkeld
• Periode van de ‘normal science’ --> consensus over het paradigma -->institutioneel karakter
3. De periode van paradigmatische omwenteling:
• Revolutionaire wetenschap
• ‘normal science’ is reactionair, vanwege institutionele karakter
• Revolutie noodzakelijk om paradigmaverschuiving tot stand te brengen
• Heersende paradigma niet meer bestand tegen anomalieën
• Wanneer anomalie geen perifeer maar centraal vraagstuk wordt
2. Theorie
= een geheel van denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge samenhang worden
beschreven. In de wetenschap is een theorie vaak een getoetst model ter verklaring van waarnemingen
van de werkelijkheid.
Theorie overlapt, maar verschilt van geschiedenis…
Geschiedenis beschrijft en behandelt het verleden: toont hoe anderen in het verleden een onderwerp
hebben benaderd, zonder dat er een expliciete positie wordt ingenomen.
VB. A history of Interior Design – John Pil (omschrijvingen)
Theorie overlapt, maar verschilt van kritiek…
Kritiek beoordeelt en interpreteert bestaande fenomenen en artefacts op basis van de normen en
waarden van de criticus. Kritiek is op basis van bepaalde normen en waarden van de persoon die de
kritiek uitvoert.
VB. Ornament en Functionaliteit – Gerrit Komrij. Het leest bijna als een pamflet. Het is een statement.
En dus niet wetenschappelijk onderbouwd.
Theorie verschilt van geschiedenis en kritiek omdat het alternatieve oplossingen voorstelt op basis van
doorgedreven observatie en analyse van de realiteit of het biedt nieuwe inzichten om disciplinaire
onderwerpen te benaderen.
Theorie komt tot stand op basis van een wetenschappelijk onderzoeksmethode, op basis van enkele
stpapen
1. Waarnemen van gebeurtenissen en verzamelen van de feiten
2. Bedenken wat er precies gebeurde en wat dde oorzaak ervan kan zijn. Deze verklaring wordt ook
wel een hypothese genoemd.
3. Het toetsen van de hypothese door middel van een experiment
4. Kijken of resultaten van het experiment hetzelfde zijn als de hypothese. Klopt het, dan is de
hypothese een theorie geworden. Klopt het niet, dan moet de hypothse aangepast worden en
moet er een nieuwexperiment worden uitgevoerd.
3. Conceptueel raamwerk/theoretisch model
• Is een organiserend apparatus binnen onderzoek
• Het toont de elementen in een dynamische relatie, door het beschrijven van een proces of actie.
De dynamische demonstratie van werkende elementen in actie als onderdeel van een structuur of
4
