Methoden van kwalitatief onderzoek
Week 1
INLEIDING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
H17 & 26
Wat is kwalitatief onderzoek? → de nadruk ligt op woorden, maar er zijn 3 belangrijke stromingen binnen het
kwalitatieve onderzoek.
- Inductieve benadering
- Constructivistische visie
- Interpretatieve visie
1 Inductieve benadering
- Op basis van gegevens / bevindingen wordt theorie gegenereerd.
- zien / horen / observeren
- het toetsen van de theorie is niet het doel!
2 Constructivistische visie
- Sociale werkelijkheid wordt door mensen zelf gecreëerd (ook door de onderzoeker) = geen vaststaand gegeven
en dus veranderlijk.
- hoort bij ontologie (hoe zit onze werkelijkheid in elkaar)
- bijv. cultuur, staat dat los van ons? of maken wij dat samen.
- vormt een assumptie
3 Interpretatieve visie
- Tegenhanger positivisme
- Kun je in de sociale wetenschappen wel de natuurwetenschappelijke methode toepassen?
- Kennis op basis van interpretaties van ‘actoren’
- hoort bij epistemologie (hoe denk je dat je goede kennis kunt vergaren)
- je moet kijken naar hoe mensen de wereld om hen heen interpreteren
- vb: je hebt een baan achter de kassa en je baas komt naar je toe. hij wordt boos op je en zegt dat je slecht werk
levert. (dat is de input). je kan daar op verschillende manieren op reageren. ‘ja baas je hebt gelijk’ (want dat
vind je zelf ook). je kan ook er tegenin gaan (want je vindt dat hij geen gelijk heeft).
vanuit deze gedachtegang kun je de ‘feitelijkheid’ eigenlijk niet te pakken krijgen. Je wilt daarom een flexibele
onderzoeksmethode (maar je wilt wel structuur!)
Diverse onderzoeksmethoden die het meest met kwalitatief onderzoek worden geassocieerd
- Etnografie / participerende observatie
- Kwalitatieve interviews
• bijvoorbeeld semigestructureerde interviews
- Focus groepen
• Groepsgesprekken
- Discourse / conversatie analyse
- Analyse van documenten
Stappen in kwalitatief onderzoek
1. Algemene onderzoeksvragen
2. Selectie van relevante site(s) en onderwerpen
3. Verzamelen van relevante data
4. Interpretatie van data
5. Conceptueel en theoretisch werk
5a) Aanscherping van de onderzoeksvraag
5b) Verzameling van verdere gegevens
- Iterative strategy = een samenspel tussen interpretatie en
theorievorming enerzijds en dataverzameling anderzijds
6. Schrijven van bevindingen en conclusies
Grounded theory = theorie die is afgeleid van gegevens, systematisch verzameld en geanalyseerd door het
onderzoeksproces.
- Dataverzamling, analyse en uiteindelijke theorie staan nauw met elkaar in verband
- 2 kenmerken:
1. Houdt zich bezig met de ontwikkeling van theorie uit gegevens
, 2. Houdt zich bezig met dat de benadering iteratief of recursief is. (= bij het verzamelen en analyseren
van gegevens wordt herhaaldelijk naar elkaar terugverwezen)
Het gebruik van concepten (Blumer)
- ‘Definitive concepts’ → kwantitatief
• Indicatoren leggen concept vast
• Nadruk op de ‘gewone’ aspecten van het fenomeen
• Legt theorie op de sociale werkelijkheid
• Het concept wordt uitsluitend nog gezien in de termen van de indicatoren die ervoor zijn ontwikkeld.
- ‘Sensitizing concepts’ / richtinggevende begrippen → kwalitatief
• Algemeen referentiekader
• Ontdekken van allerlei vormen van een fenomeen
• Van breed naar smal
• Bieden een algemeen referentiekader en begeleiding bij het benaderen van empirische gevallen
Wanneer is kwalitatief onderzoek op zijn plek?
- Betekenisverlening (wat voor betekenis geef je aan gebeurtenissen om je heen? perceptie / ervaring)
- Achterliggende motivaties en interpretaties
- Kwantitatieve cijfers interpreteren, toelichten
- Weinig over onderwerp bekend (als je nog geen theorie hebt)
- Beschrijving van complexe (veranderende) situaties
Kwalitatief vs kwantitatief onderzoek
Deze tabel is wel heel erg zwart-wit. Eigenlijk kun je al deze verschillen nuanceren
➔ er is een grijs gebied.
kun je bijv emic perspectief (perspectief onderzochte) en etic perspectief
(perspectief onderzoeker) wel uit elkaar trekken? en kun je dat emic perspectief
wel te pakken te krijgen?
macro vs micro (gaat kwantitatief altijd over grote groepen en kwalitatief over
kleine groepen? nee.)
Het onderscheid nader bekeken (negatieve definitie = het is niet datgene wat kwantitatief onderzoek is)
- Het onderscheid tussen de twee vormen is wel nuttig, maar…
• Er is geen noodzakelijk verband tussen de twee onderzoeksmethodes en epistemologische en ontologische
visies
• Veel genoemde uitgangspunten zijn niet standaard
Overeenkomsten kwantitatief & kwalitatief
- Beide houden zich bezig met datareductie (grote hoeveelheid data → kleinere hoeveelheid data)
- Beide houden zich bezig met het beantwoorden van onderzoeksvragen
- Beide houden zich bezig met data relateren aan onderzoeksliteratuur
- Beide houden zich bezig met variatie
- Beide beschouwen frequentie als een springplank voor analyse (hoe vaak komt iets voor?)
- Beiden proberen ervoor te zorgen dat opzettelijke vervorming niet voorkomt
- Beide vinden transparantie belangrijk
Je onderzoeksvraag is leidend voor welke onderzoeksmethode je gaat gebruiken!
- onderzoeksvraag kwalitatief onderzoek:
• wel focus op 1 fenomeen of concept
• directieve woorden worden vermeden (zoals ‘beïnvloeden, effect hebben, bepalen’ etc) → duidt op
kwantitatieve benadering
• wel explorerende werkwoorden gebruiken.
, Kwaliteit van kwalitatief onderzoek
Punten van kritiek: Kwalitatief onderzoek is:
- Te subjectief (de onderzoeker observeert zelf. als je het onderzoek nog een keer doet, krijg je dan hetzelfde?)
- Moeilijk te herhalen
- Problemen met generalisatie – Samples niet representatief (steekproeven zijn vaak heel klein)
• maar dat is ook niet je primaire doel!
- Te weinig transparant – Niet altijd duidelijk wat een onderzoeker precies heeft gedaan.
Betrouwbaarheid en validiteit: Drie benaderingen
- Vasthouden aan criteria voor kwantitatief onderzoek (van betrouwbaarheid en validiteit)
- Andere criteria hanteren
- Gulden middenweg bewandelen
Externe betrouwbaarheid = in welke mate kan een studie worden gerepliceerd
- Lastig, want je kunt moeilijk een sociale setting ‘bevriezen’ om het nog een keer precies zo te doen.
Interne betrouwbaarheid = als er meer dan 1 observer is moeten ze het eens zijn over wat ze waarnemen
- Inter-rater consistency
Interne validiteit = is er een correspondentie tussen de observatie van de onderzoekers en de theoretische ideeën
die ze ontwikkelen
- Sterk punt kwalitatief onderzoek, want onderzoeker heeft lang de tijd om congruentie te ontwikkelen tussen
concepten en observaties
Externe validiteit = in hoeverre kunnen bevindingen gegeneraliseerd worden
- Lastig, want het gaat vaak om kleine studies
Issues of reliability and validity are important but
most of us prefer not to use these terms because they
connote distance from meanings and lived
experience. Instead, most qualitative researchers use
the term trustworthiness (…) – Gilgun, 2005
Alternatieve criteria (Voorbeeld: Guba & Lincoln, 1994): Is het wel mogelijk om een absolute weergave van de
werkelijkheid te geven?
- Trustworthiness (gaat over methodologische aspecten)
• credibility = sterke link met interne validiteit. passen de observaties die je doet bij de theorie.
➔ waarborgen: triangulatie (meerdere methoden voor zelfde onderzoek) en respondent validatie
(member feedback = mensen vragen of wat jij opgeschreven hebt past bij hun ervaring.)
• transferability = link met externe validiteit
➔ overdraagbaarheid
➔ mogelijk gemaakt door thick description = met voldoende detail een verslag van de ervaren
gebeurtenissen geven waarbij de patronen van culturele en sociale interacties in context worden
geplaatst
• dependability = link met betrouwbaarheid
➔ gebruik maken van auditing aanpak. Alles bijhouden wat er gedaan wordt in een audit trail.
• confirmability = link met objectiviteit
➔ gaat erom dat de onderzoeken handelt met goede bedoelingen en niet persoonlijke waarden
in het onderzoek gebruikt.
- Authenticity: (onder andere) → gaat over praktische effecten van je onderzoek
• catalytic (aanzet tot verandering)
• tactical (empowerment van mensen)
• fairness = representeert het onderzoek de verschillende viewpoints van de mensen
• ontological = helpt het onderzoek mensen beter hun sociale milieu te begrijpen
• educative = helpt het onderzoek mensen de perspectieven van anderen te appreciëren.
Critical appraisal Skills Programme (CASP) Een checklist voor kwaliteit van kwalitatief onderzoek:
- Is there any in-depth description of the analysis process?
Week 1
INLEIDING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
H17 & 26
Wat is kwalitatief onderzoek? → de nadruk ligt op woorden, maar er zijn 3 belangrijke stromingen binnen het
kwalitatieve onderzoek.
- Inductieve benadering
- Constructivistische visie
- Interpretatieve visie
1 Inductieve benadering
- Op basis van gegevens / bevindingen wordt theorie gegenereerd.
- zien / horen / observeren
- het toetsen van de theorie is niet het doel!
2 Constructivistische visie
- Sociale werkelijkheid wordt door mensen zelf gecreëerd (ook door de onderzoeker) = geen vaststaand gegeven
en dus veranderlijk.
- hoort bij ontologie (hoe zit onze werkelijkheid in elkaar)
- bijv. cultuur, staat dat los van ons? of maken wij dat samen.
- vormt een assumptie
3 Interpretatieve visie
- Tegenhanger positivisme
- Kun je in de sociale wetenschappen wel de natuurwetenschappelijke methode toepassen?
- Kennis op basis van interpretaties van ‘actoren’
- hoort bij epistemologie (hoe denk je dat je goede kennis kunt vergaren)
- je moet kijken naar hoe mensen de wereld om hen heen interpreteren
- vb: je hebt een baan achter de kassa en je baas komt naar je toe. hij wordt boos op je en zegt dat je slecht werk
levert. (dat is de input). je kan daar op verschillende manieren op reageren. ‘ja baas je hebt gelijk’ (want dat
vind je zelf ook). je kan ook er tegenin gaan (want je vindt dat hij geen gelijk heeft).
vanuit deze gedachtegang kun je de ‘feitelijkheid’ eigenlijk niet te pakken krijgen. Je wilt daarom een flexibele
onderzoeksmethode (maar je wilt wel structuur!)
Diverse onderzoeksmethoden die het meest met kwalitatief onderzoek worden geassocieerd
- Etnografie / participerende observatie
- Kwalitatieve interviews
• bijvoorbeeld semigestructureerde interviews
- Focus groepen
• Groepsgesprekken
- Discourse / conversatie analyse
- Analyse van documenten
Stappen in kwalitatief onderzoek
1. Algemene onderzoeksvragen
2. Selectie van relevante site(s) en onderwerpen
3. Verzamelen van relevante data
4. Interpretatie van data
5. Conceptueel en theoretisch werk
5a) Aanscherping van de onderzoeksvraag
5b) Verzameling van verdere gegevens
- Iterative strategy = een samenspel tussen interpretatie en
theorievorming enerzijds en dataverzameling anderzijds
6. Schrijven van bevindingen en conclusies
Grounded theory = theorie die is afgeleid van gegevens, systematisch verzameld en geanalyseerd door het
onderzoeksproces.
- Dataverzamling, analyse en uiteindelijke theorie staan nauw met elkaar in verband
- 2 kenmerken:
1. Houdt zich bezig met de ontwikkeling van theorie uit gegevens
, 2. Houdt zich bezig met dat de benadering iteratief of recursief is. (= bij het verzamelen en analyseren
van gegevens wordt herhaaldelijk naar elkaar terugverwezen)
Het gebruik van concepten (Blumer)
- ‘Definitive concepts’ → kwantitatief
• Indicatoren leggen concept vast
• Nadruk op de ‘gewone’ aspecten van het fenomeen
• Legt theorie op de sociale werkelijkheid
• Het concept wordt uitsluitend nog gezien in de termen van de indicatoren die ervoor zijn ontwikkeld.
- ‘Sensitizing concepts’ / richtinggevende begrippen → kwalitatief
• Algemeen referentiekader
• Ontdekken van allerlei vormen van een fenomeen
• Van breed naar smal
• Bieden een algemeen referentiekader en begeleiding bij het benaderen van empirische gevallen
Wanneer is kwalitatief onderzoek op zijn plek?
- Betekenisverlening (wat voor betekenis geef je aan gebeurtenissen om je heen? perceptie / ervaring)
- Achterliggende motivaties en interpretaties
- Kwantitatieve cijfers interpreteren, toelichten
- Weinig over onderwerp bekend (als je nog geen theorie hebt)
- Beschrijving van complexe (veranderende) situaties
Kwalitatief vs kwantitatief onderzoek
Deze tabel is wel heel erg zwart-wit. Eigenlijk kun je al deze verschillen nuanceren
➔ er is een grijs gebied.
kun je bijv emic perspectief (perspectief onderzochte) en etic perspectief
(perspectief onderzoeker) wel uit elkaar trekken? en kun je dat emic perspectief
wel te pakken te krijgen?
macro vs micro (gaat kwantitatief altijd over grote groepen en kwalitatief over
kleine groepen? nee.)
Het onderscheid nader bekeken (negatieve definitie = het is niet datgene wat kwantitatief onderzoek is)
- Het onderscheid tussen de twee vormen is wel nuttig, maar…
• Er is geen noodzakelijk verband tussen de twee onderzoeksmethodes en epistemologische en ontologische
visies
• Veel genoemde uitgangspunten zijn niet standaard
Overeenkomsten kwantitatief & kwalitatief
- Beide houden zich bezig met datareductie (grote hoeveelheid data → kleinere hoeveelheid data)
- Beide houden zich bezig met het beantwoorden van onderzoeksvragen
- Beide houden zich bezig met data relateren aan onderzoeksliteratuur
- Beide houden zich bezig met variatie
- Beide beschouwen frequentie als een springplank voor analyse (hoe vaak komt iets voor?)
- Beiden proberen ervoor te zorgen dat opzettelijke vervorming niet voorkomt
- Beide vinden transparantie belangrijk
Je onderzoeksvraag is leidend voor welke onderzoeksmethode je gaat gebruiken!
- onderzoeksvraag kwalitatief onderzoek:
• wel focus op 1 fenomeen of concept
• directieve woorden worden vermeden (zoals ‘beïnvloeden, effect hebben, bepalen’ etc) → duidt op
kwantitatieve benadering
• wel explorerende werkwoorden gebruiken.
, Kwaliteit van kwalitatief onderzoek
Punten van kritiek: Kwalitatief onderzoek is:
- Te subjectief (de onderzoeker observeert zelf. als je het onderzoek nog een keer doet, krijg je dan hetzelfde?)
- Moeilijk te herhalen
- Problemen met generalisatie – Samples niet representatief (steekproeven zijn vaak heel klein)
• maar dat is ook niet je primaire doel!
- Te weinig transparant – Niet altijd duidelijk wat een onderzoeker precies heeft gedaan.
Betrouwbaarheid en validiteit: Drie benaderingen
- Vasthouden aan criteria voor kwantitatief onderzoek (van betrouwbaarheid en validiteit)
- Andere criteria hanteren
- Gulden middenweg bewandelen
Externe betrouwbaarheid = in welke mate kan een studie worden gerepliceerd
- Lastig, want je kunt moeilijk een sociale setting ‘bevriezen’ om het nog een keer precies zo te doen.
Interne betrouwbaarheid = als er meer dan 1 observer is moeten ze het eens zijn over wat ze waarnemen
- Inter-rater consistency
Interne validiteit = is er een correspondentie tussen de observatie van de onderzoekers en de theoretische ideeën
die ze ontwikkelen
- Sterk punt kwalitatief onderzoek, want onderzoeker heeft lang de tijd om congruentie te ontwikkelen tussen
concepten en observaties
Externe validiteit = in hoeverre kunnen bevindingen gegeneraliseerd worden
- Lastig, want het gaat vaak om kleine studies
Issues of reliability and validity are important but
most of us prefer not to use these terms because they
connote distance from meanings and lived
experience. Instead, most qualitative researchers use
the term trustworthiness (…) – Gilgun, 2005
Alternatieve criteria (Voorbeeld: Guba & Lincoln, 1994): Is het wel mogelijk om een absolute weergave van de
werkelijkheid te geven?
- Trustworthiness (gaat over methodologische aspecten)
• credibility = sterke link met interne validiteit. passen de observaties die je doet bij de theorie.
➔ waarborgen: triangulatie (meerdere methoden voor zelfde onderzoek) en respondent validatie
(member feedback = mensen vragen of wat jij opgeschreven hebt past bij hun ervaring.)
• transferability = link met externe validiteit
➔ overdraagbaarheid
➔ mogelijk gemaakt door thick description = met voldoende detail een verslag van de ervaren
gebeurtenissen geven waarbij de patronen van culturele en sociale interacties in context worden
geplaatst
• dependability = link met betrouwbaarheid
➔ gebruik maken van auditing aanpak. Alles bijhouden wat er gedaan wordt in een audit trail.
• confirmability = link met objectiviteit
➔ gaat erom dat de onderzoeken handelt met goede bedoelingen en niet persoonlijke waarden
in het onderzoek gebruikt.
- Authenticity: (onder andere) → gaat over praktische effecten van je onderzoek
• catalytic (aanzet tot verandering)
• tactical (empowerment van mensen)
• fairness = representeert het onderzoek de verschillende viewpoints van de mensen
• ontological = helpt het onderzoek mensen beter hun sociale milieu te begrijpen
• educative = helpt het onderzoek mensen de perspectieven van anderen te appreciëren.
Critical appraisal Skills Programme (CASP) Een checklist voor kwaliteit van kwalitatief onderzoek:
- Is there any in-depth description of the analysis process?
