Reflectie- en Sociale vaardigheden
Inhoud
Deel 1: De opmaat naar effectieve communicatie ....................................................................................... 4
1 De psychologie van effectieve communicatie ..................................................................................... 4
1.1 Inleiding .......................................................................................................................................................... 4
1.2 Communicatie ......................................................................................................................................... 4
1.3 Ruis.............................................................................................................................................................. 4
1.4 Inhoudelijk en betrekkingsniveau ................................................................................................... 5
1.5 Referentiekader of wereldmodel .................................................................................................... 5
1.6 Drie vormen van communicatie ....................................................................................................... 5
1.7 Metacommunicatie ................................................................................................................................ 5
2 Grip op je emoties............................................................................................................................................6
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................................6
2.2 Drie breinen ..............................................................................................................................................6
2.3 Reptielenbrein ..........................................................................................................................................6
2.4 Zoogdierenbrein ......................................................................................................................................6
2.5 Menselijk brein ........................................................................................................................................7
2.6 Lage en hoge route ................................................................................................................................7
2.7 De emotionele thermometer ..............................................................................................................7
2.8 Tot slot.........................................................................................................................................................7
3 De relatie centraal .......................................................................................................................................... 8
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................................. 8
3.2 Leercurve ........................................................................................................................................................ 8
3.3 De emotionele bankrekening ................................................................................................................... 8
4 Alles wat aandacht krijgt groeit.................................................................................................................9
4.1 Inleiding ......................................................................................................................................................9
4.2 Aandachttheorie – strokes .................................................................................................................9
4.3 Uitgestelde aandacht ........................................................................................................................... 10
4.4 Tips voor het bewust omgaan met aandacht ............................................................................ 10
5 De ijsberg – Je bewust worden van de onderstroom ..................................................................... 10
5.1 Laag 1 – Gedrag: wat laat ik zien? ................................................................................................... 11
5.2 Laag 2 – Gevoelens en behoeften ................................................................................................... 11
5.3 Laag 3 – Kwaliteiten en vaardigheden .......................................................................................... 11
5.4 Laag 4 – Identiteit: wie ben ik? ........................................................................................................ 12
, 5.5 De zeven aannames voor effectieve communicatie ............................................................... 12
7 Inzicht in je voorkeur gedragspatronen ............................................................................................... 13
7.1 De kernkwadranten van Ofman ...................................................................................................... 13
Deel 2: Toepassen van effectieve communicatie .......................................................................................14
12 Drie voorwaarden van effectieve communicatie ..............................................................................14
12.1 Inleiding ....................................................................................................................................................14
12.2 Acceptatie ................................................................................................................................................14
12.3 Empathie ..................................................................................................................................................14
12.4 Authenticiteit ..........................................................................................................................................14
13 Contact maken ................................................................................................................................................ 15
13.1 Tips voor effectieve communicatie ................................................................................................ 15
13.2 Valkuilen in de waarnemingsposities........................................................................................... 15
14 Luisteren ........................................................................................................................................................... 16
14.1 Inleiding .................................................................................................................................................... 16
14.2 De vijf niveaus van luisteren ............................................................................................................ 17
14.3 Valkuilen/luisterfouten ....................................................................................................................... 17
14.4 Empathisch luisteren .......................................................................................................................... 18
15 Luistertechnieken .......................................................................................................................................... 18
15.1 Vragen stellen/doorvragen............................................................................................................... 18
15.2 Samenvatten ........................................................................................................................................... 19
15.3 Herhalen ................................................................................................................................................... 19
15.4 Parafraseren .......................................................................................................................................... 19
15.5 Gevoelsreflectie .................................................................................................................................... 19
15.6 Concretiseren ......................................................................................................................................... 19
16 Professionele aanspreekcultuur – Feedback ................................................................................... 20
16.1 Inleiding ................................................................................................................................................... 20
16.2 Het Johari-venster .............................................................................................................................. 20
16.3 Handvatten voor effectieve feedback ........................................................................................... 21
16.4 Het ontvangen van feedback ............................................................................................................ 21
16.5 Do’s en don’ts ........................................................................................................................................ 22
Deel 3: Het verfijnen van effectieve communicatie .................................................................................. 23
17 Geweldloze communicatie ........................................................................................................................ 23
17.1 Het communicatiemodel van de geweldloze communicatie .............................................. 23
17.2 Vier bouwstenen/elementen ........................................................................................................... 23
18 Reflecteren ...................................................................................................................................................... 24
18.1 Spiraalreflectie van Korthagen ...................................................................................................... 24
, 18.2 Kernreflectie van Korthagen ........................................................................................................... 25
Inhoud
Deel 1: De opmaat naar effectieve communicatie ....................................................................................... 4
1 De psychologie van effectieve communicatie ..................................................................................... 4
1.1 Inleiding .......................................................................................................................................................... 4
1.2 Communicatie ......................................................................................................................................... 4
1.3 Ruis.............................................................................................................................................................. 4
1.4 Inhoudelijk en betrekkingsniveau ................................................................................................... 5
1.5 Referentiekader of wereldmodel .................................................................................................... 5
1.6 Drie vormen van communicatie ....................................................................................................... 5
1.7 Metacommunicatie ................................................................................................................................ 5
2 Grip op je emoties............................................................................................................................................6
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................................6
2.2 Drie breinen ..............................................................................................................................................6
2.3 Reptielenbrein ..........................................................................................................................................6
2.4 Zoogdierenbrein ......................................................................................................................................6
2.5 Menselijk brein ........................................................................................................................................7
2.6 Lage en hoge route ................................................................................................................................7
2.7 De emotionele thermometer ..............................................................................................................7
2.8 Tot slot.........................................................................................................................................................7
3 De relatie centraal .......................................................................................................................................... 8
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................................. 8
3.2 Leercurve ........................................................................................................................................................ 8
3.3 De emotionele bankrekening ................................................................................................................... 8
4 Alles wat aandacht krijgt groeit.................................................................................................................9
4.1 Inleiding ......................................................................................................................................................9
4.2 Aandachttheorie – strokes .................................................................................................................9
4.3 Uitgestelde aandacht ........................................................................................................................... 10
4.4 Tips voor het bewust omgaan met aandacht ............................................................................ 10
5 De ijsberg – Je bewust worden van de onderstroom ..................................................................... 10
5.1 Laag 1 – Gedrag: wat laat ik zien? ................................................................................................... 11
5.2 Laag 2 – Gevoelens en behoeften ................................................................................................... 11
5.3 Laag 3 – Kwaliteiten en vaardigheden .......................................................................................... 11
5.4 Laag 4 – Identiteit: wie ben ik? ........................................................................................................ 12
, 5.5 De zeven aannames voor effectieve communicatie ............................................................... 12
7 Inzicht in je voorkeur gedragspatronen ............................................................................................... 13
7.1 De kernkwadranten van Ofman ...................................................................................................... 13
Deel 2: Toepassen van effectieve communicatie .......................................................................................14
12 Drie voorwaarden van effectieve communicatie ..............................................................................14
12.1 Inleiding ....................................................................................................................................................14
12.2 Acceptatie ................................................................................................................................................14
12.3 Empathie ..................................................................................................................................................14
12.4 Authenticiteit ..........................................................................................................................................14
13 Contact maken ................................................................................................................................................ 15
13.1 Tips voor effectieve communicatie ................................................................................................ 15
13.2 Valkuilen in de waarnemingsposities........................................................................................... 15
14 Luisteren ........................................................................................................................................................... 16
14.1 Inleiding .................................................................................................................................................... 16
14.2 De vijf niveaus van luisteren ............................................................................................................ 17
14.3 Valkuilen/luisterfouten ....................................................................................................................... 17
14.4 Empathisch luisteren .......................................................................................................................... 18
15 Luistertechnieken .......................................................................................................................................... 18
15.1 Vragen stellen/doorvragen............................................................................................................... 18
15.2 Samenvatten ........................................................................................................................................... 19
15.3 Herhalen ................................................................................................................................................... 19
15.4 Parafraseren .......................................................................................................................................... 19
15.5 Gevoelsreflectie .................................................................................................................................... 19
15.6 Concretiseren ......................................................................................................................................... 19
16 Professionele aanspreekcultuur – Feedback ................................................................................... 20
16.1 Inleiding ................................................................................................................................................... 20
16.2 Het Johari-venster .............................................................................................................................. 20
16.3 Handvatten voor effectieve feedback ........................................................................................... 21
16.4 Het ontvangen van feedback ............................................................................................................ 21
16.5 Do’s en don’ts ........................................................................................................................................ 22
Deel 3: Het verfijnen van effectieve communicatie .................................................................................. 23
17 Geweldloze communicatie ........................................................................................................................ 23
17.1 Het communicatiemodel van de geweldloze communicatie .............................................. 23
17.2 Vier bouwstenen/elementen ........................................................................................................... 23
18 Reflecteren ...................................................................................................................................................... 24
18.1 Spiraalreflectie van Korthagen ...................................................................................................... 24
, 18.2 Kernreflectie van Korthagen ........................................................................................................... 25