Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
Deel 1 – Basisbeginselen
Hoofdstuk 1 – Begrip en kenmerken van de belastingen
Wat is ‘belasting’?
Er is geen wettelijke definitie van belasting maar we kunnen belasting stellen als een
bijdrage volgens bepaalde rechtsregels, door de overheid opgelegd, om uitgaven te
doen voor het algemeen belang.
Wat zijn de kenmerken van belasting?
• Financieel doel: overheidsuitgaven financieren, er wordt geen tegenprestatie
verwacht
• Dwingend karakter: bij niet naleving zijn er sancties mogelijk. De fiscale wet is
van openbare orde
Wat zijn geen belastingen?
- Inkomen gelden musea
- Retributies
- Parafiscale heffingen
Wat zijn retributies?
Vergoeding voor geïndividualiseerde dienstverlening – er is een tegenprestatie!
Vb. tolgelden, parkeergeld, …
,Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
Waar kunnen fiscaal recht situeren?
Privaat recht Publiek recht
Individu VS individu overheid VS individu
- Burgerlijk recht staatsrecht
- Handelsrecht Fiscaal recht
- Sociaal recht strafrecht
Hoofdstuk 5 – Wie mag belastingen heffen?
Wie zijn de heffende overheden?
Federaal
Regionaal
•Gewesten (Vlaams, Waals, Brussels Hoofdstedelijk)
•Gemeenschappen (Vlaams, Frans, Duitstalig)
Lokaal
•Provincies & gemeenten
Publiekrechterlijke instellingen
•Opdracht van algemeen belang
•Vb: instellingen openbaar nut, openbare centra voor maatschappelijk welzijn
Supranationale overheden
•EU
•Vb: douane aan buitengrens; btw
Wat is het begrip ‘non bis in idem’?
- Het is een algemeen rechtsbeginsel dus staat niet omschreven in de grondwet
- Je kan niet 2X op dezelfde grondslag worden belast
→ regionale en lokale overheden kunnen geen belastingen heffen op federale
bevoegdheden
Hoofdstuk 6 – Grondwettelijke beginselen van de
belastingheffing?
1. Legaliteitsbeginsel
,Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
2. Annualiteitsbeginsel
3. Gelijkheidsbeginsel
Wat is legaliteitsbeginsel? (1)
- Alles is vrij van belasting, tenzij de wet dat anders bepaalt
o Zorgt voor vermijden dat een minister vandaag zegt van iedereen met 2
garages ga ik belasten
- Daaruit volgt een strikte interpretatie van de fiscale wet, het verbod op
analogische toepassing en het principe ‘dubio contra fiscus’
o De wet moet in het geval van dubbelzinnigheid tegen de fiscus worden
uitgelegd
- Gebonden bevoegdheid van de administratie: zij moeten de fiscale wetten
toepassen zoals zij zijn.
Wat kan een belastingplichtige doen bij het legaliteitsbeginsel?
De belastingplichtige mag belastingen ontwijken op een legale manier. Hij mag geen
wettelijke verplichtingen schenden.
Belastingontwijking = toegelaten Belastingontduiking = niet-toegelaten
Vb. een vennootschap oprichten i.p.v. Vb. fraude, zwartwerk, valse facturen, …
zelfstandige te zijn
Wat zijn gevolgen van annualiteitsbeginsel? (2)
Belastingwetten gelden in principe maar voor 1 jaar tenzij ze worden vernieuwd.
- Elk jaar een nieuwe aangifte
- Beroepskosten enkel aftrekbaar in het belastbaare tijdperk waarin zij zijn
gedaan/gedragen
- Jaarlijkse indexatie fiscale bijdragen
Wat zijn gevolgen van gelijkheidsbeginsel? (3)
• Elke fiscale wet kan door het Grondwettelijk Hof worden getoetst aan het
grondwettelijk gelijkheidsbeginsel
• Verschillen zijn enkel mogelijk op basis van een objectief criterium dat redelijk
verantwoord is
Hoofdstuk 6 – Indeling van de belastingen?
, Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
1. Vaste belastingen
Het bedrag van een vaste belasting is steeds dezelfde, ongeacht de omvang
van het belastbare feit
Voorbeeld: het vaste recht in de registratierechten
2. Evenredige belastingen
Het bedrag van een evenredige belasting is een vast percentage op een
veranderlijke grondslag.
Voorbeeld: de vennootschapsbelasting
Onderscheid directe en indirecte belasting
Directe belasting Deel
• Schuldenaar ook de drager
2–
• Aanhoudende toestand wordt belast
• Inkomstenbelastingen: personenbelasting, vennootschapsbelasting, …
• Met inkomstenbelastingen gelijkgestelde: verkeersbelasting, belasting op inverkeersstelling, …
Indirecte belasting
•Schuldenaar niet noodzakelijk de drager
•Toevallig of voorbijgaande gebeurtenissen
•Verbruik van goederen: douane, accijnzen, milieuheffing
•Rechtsverkeer/juridische feiten: btw, erfbelasting, registratiebelasting, …
20 |
Onderscheid naargelang grondslag
Deel I – basisbeginselen
Vermogensbelasting
• = kapitaalbelasting
• Belast het vermogen
• Slechts 1 belasting in België: erfbelasting
Inkomstenbelasting
• Belasten de opbrengsten van het vermogen
• Vb. personenbelasting
Personenbelasting
21 | Deel I – basisbeginselen
Hoofdstuk 1 - Inleidende begrippen
Wie is aan de personenbelasting onderworpen?
Rijksinwoner of een natuurlijk persoon met;
- woonplaats of
- zetel van fortuin (indien geen woonplaats)
Deel 1 – Basisbeginselen
Hoofdstuk 1 – Begrip en kenmerken van de belastingen
Wat is ‘belasting’?
Er is geen wettelijke definitie van belasting maar we kunnen belasting stellen als een
bijdrage volgens bepaalde rechtsregels, door de overheid opgelegd, om uitgaven te
doen voor het algemeen belang.
Wat zijn de kenmerken van belasting?
• Financieel doel: overheidsuitgaven financieren, er wordt geen tegenprestatie
verwacht
• Dwingend karakter: bij niet naleving zijn er sancties mogelijk. De fiscale wet is
van openbare orde
Wat zijn geen belastingen?
- Inkomen gelden musea
- Retributies
- Parafiscale heffingen
Wat zijn retributies?
Vergoeding voor geïndividualiseerde dienstverlening – er is een tegenprestatie!
Vb. tolgelden, parkeergeld, …
,Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
Waar kunnen fiscaal recht situeren?
Privaat recht Publiek recht
Individu VS individu overheid VS individu
- Burgerlijk recht staatsrecht
- Handelsrecht Fiscaal recht
- Sociaal recht strafrecht
Hoofdstuk 5 – Wie mag belastingen heffen?
Wie zijn de heffende overheden?
Federaal
Regionaal
•Gewesten (Vlaams, Waals, Brussels Hoofdstedelijk)
•Gemeenschappen (Vlaams, Frans, Duitstalig)
Lokaal
•Provincies & gemeenten
Publiekrechterlijke instellingen
•Opdracht van algemeen belang
•Vb: instellingen openbaar nut, openbare centra voor maatschappelijk welzijn
Supranationale overheden
•EU
•Vb: douane aan buitengrens; btw
Wat is het begrip ‘non bis in idem’?
- Het is een algemeen rechtsbeginsel dus staat niet omschreven in de grondwet
- Je kan niet 2X op dezelfde grondslag worden belast
→ regionale en lokale overheden kunnen geen belastingen heffen op federale
bevoegdheden
Hoofdstuk 6 – Grondwettelijke beginselen van de
belastingheffing?
1. Legaliteitsbeginsel
,Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
2. Annualiteitsbeginsel
3. Gelijkheidsbeginsel
Wat is legaliteitsbeginsel? (1)
- Alles is vrij van belasting, tenzij de wet dat anders bepaalt
o Zorgt voor vermijden dat een minister vandaag zegt van iedereen met 2
garages ga ik belasten
- Daaruit volgt een strikte interpretatie van de fiscale wet, het verbod op
analogische toepassing en het principe ‘dubio contra fiscus’
o De wet moet in het geval van dubbelzinnigheid tegen de fiscus worden
uitgelegd
- Gebonden bevoegdheid van de administratie: zij moeten de fiscale wetten
toepassen zoals zij zijn.
Wat kan een belastingplichtige doen bij het legaliteitsbeginsel?
De belastingplichtige mag belastingen ontwijken op een legale manier. Hij mag geen
wettelijke verplichtingen schenden.
Belastingontwijking = toegelaten Belastingontduiking = niet-toegelaten
Vb. een vennootschap oprichten i.p.v. Vb. fraude, zwartwerk, valse facturen, …
zelfstandige te zijn
Wat zijn gevolgen van annualiteitsbeginsel? (2)
Belastingwetten gelden in principe maar voor 1 jaar tenzij ze worden vernieuwd.
- Elk jaar een nieuwe aangifte
- Beroepskosten enkel aftrekbaar in het belastbaare tijdperk waarin zij zijn
gedaan/gedragen
- Jaarlijkse indexatie fiscale bijdragen
Wat zijn gevolgen van gelijkheidsbeginsel? (3)
• Elke fiscale wet kan door het Grondwettelijk Hof worden getoetst aan het
grondwettelijk gelijkheidsbeginsel
• Verschillen zijn enkel mogelijk op basis van een objectief criterium dat redelijk
verantwoord is
Hoofdstuk 6 – Indeling van de belastingen?
, Clément Van Brabant Fiscaliteit Academiejaar 2021-2022
1. Vaste belastingen
Het bedrag van een vaste belasting is steeds dezelfde, ongeacht de omvang
van het belastbare feit
Voorbeeld: het vaste recht in de registratierechten
2. Evenredige belastingen
Het bedrag van een evenredige belasting is een vast percentage op een
veranderlijke grondslag.
Voorbeeld: de vennootschapsbelasting
Onderscheid directe en indirecte belasting
Directe belasting Deel
• Schuldenaar ook de drager
2–
• Aanhoudende toestand wordt belast
• Inkomstenbelastingen: personenbelasting, vennootschapsbelasting, …
• Met inkomstenbelastingen gelijkgestelde: verkeersbelasting, belasting op inverkeersstelling, …
Indirecte belasting
•Schuldenaar niet noodzakelijk de drager
•Toevallig of voorbijgaande gebeurtenissen
•Verbruik van goederen: douane, accijnzen, milieuheffing
•Rechtsverkeer/juridische feiten: btw, erfbelasting, registratiebelasting, …
20 |
Onderscheid naargelang grondslag
Deel I – basisbeginselen
Vermogensbelasting
• = kapitaalbelasting
• Belast het vermogen
• Slechts 1 belasting in België: erfbelasting
Inkomstenbelasting
• Belasten de opbrengsten van het vermogen
• Vb. personenbelasting
Personenbelasting
21 | Deel I – basisbeginselen
Hoofdstuk 1 - Inleidende begrippen
Wie is aan de personenbelasting onderworpen?
Rijksinwoner of een natuurlijk persoon met;
- woonplaats of
- zetel van fortuin (indien geen woonplaats)
