Samenvatting: Lessen in orde (H1 + H2)

Lessen in orde . . . . . . . . .
Lesgeven gaat over het voorkomen en oplossen van wangedrag, maar vooral over het creëren van een klimaat
waarin goed geleerd kan worden. Drie voorwaarden zijn (Brophy) (1) uitgaan van een positief leer- en leefklimaat;
(2) instructiemethoden gebruiken die tegemoetkomen aan de noden en wensen van individuele leerlingen en
van de groep; (3) variëteit aan mogelijkheden hanteren om het gedrag in een gewenste richting te beïnvloeden.

Afgelopen decennia zijn steeds meer gericht op resultaat- en opbrengstgericht lesgeven. Redenen zijn dat het
onderwijs niet goed genoeg zou zijn, niet zou aansluiten bij de wensen van de arbeidsmarkt, talent zou
onvoldoende uit de verf komen, en gebleken is dat het onderwijs een belangrijke motor voor de economie is. In
principe moeten we zowel kennis overbrengen als de sociaal-emotionele ontwikkeling stimuleren. De sociaal-
emotionele ontwikkeling is zowel een doel op zich als een voorwaarde om goed te kunnen leren.

H1. Het gedrag tijdens de eerste lessen
Inventarisatie aan vaardigheden, attitudes en kennis waarover de leraar zou moeten beschikken:
▪ Vaardigheden om activiteiten in de klas te organiseren en te managen;
▪ Vaardigheden om instructie te geven;
▪ Vaardigheden in het omgaan met leerlingen.

▪ Docenten zorgen dat leerlingen hun werk maken;
▪ Docenten hebben de klas onder controle;
▪ Docenten zijn bereid leerlingen die hulp nodig hebben te helpen;
▪ Docenten kunnen goed uitleggen;
▪ Docenten brengen variatie aan in hun manier van lesgeven;
▪ Docenten maken tijd om de leerlingen en hun achtergronden te leren kennen.

▪ Docenten voelen zich persoonlijk verantwoordelijk voor het succes van hun leerlingen;
▪ Docenten vinden het docentschap meer dan alleen maar lesgeven;
▪ Docenten zijn volhardend naar leerlingen;
▪ Docenten zijn optimistisch over hun verwachtingen naar leerlingen.

▪ Een goede docent kan samenwerken met collega’s;
▪ Een goede docent heeft organisatorisch de zaakjes op orde;
▪ Een goede docent is vakdidactisch sterk;
▪ Een goede docent is pedagogisch sterk;
▪ Een goede docent kan samenwerken met de ‘omgeving’, i.e. ouders en instanties;
▪ Een goede docent doet aan reflectie en ontwikkeling.

1.1 Orde houden als noodzakelijke voorwaarde voor een goede werkrelatie
Vroeger werd op autoritaire manier lesgegeven. De afgelopen jaren is het gedrag van terugtredende opvoeder
vertaald in onderwijs waarbij leerlingen meer zelfstandig leren en eigen keuzes maken. Leerlingen hebben echter
behoefte aan structuur en heldere kaders. Een betere manier van orde houden is een autoritatieve manier van
lesgeven, waarbij grenzen worden gesteld maar waarbij de leerling sensitief en begripvol wordt benaderd. De
manier waarop we het gedrag van leerlingen kunnen beïnvloeden: expert gezag en verworven gezag.

Orde in de klas biedt leerlingen de noodzakelijke veiligheid en rust en vormt de basis voor een goede werkrelatie.
De docent moet tegemoetkomen aan de noden en wensen van individuele leerlingen en van de groep (Stevens,
2004), adaptief onderwijs, door te investeren in relatie, competentie en autonomie. Berne (2003) benoemt vier
stappen voor het creëren van deze veiligheid:
1. Rituelen: geprogrammeerde handelingen die het leven voorspelbaar maken en omgang tussen mensen
structureren. Met de zekerheid die rituelen geven, wordt voorzien in de basisveiligheid (Maslow, 1954).
2. Tijd verdrijven: gesprekken over koetjes en kalfjes voor het opbouwen van een band.
3. Activiteiten: samenwerkingsactiviteiten waarbij je samen iets tot stand brengt.
4. Echte ontmoeting: openheid, wederzijds respect, begrip en waardering voor elkaar.