Organisatie van de gezondheidszorg
Thema V – Patiëntenrechten, bio-ethiek en medische aansprakelijkheid
Belangrijke termen + uitgebreide uitleg – PATIËNTENRECHTEN
Enkele jaren geleden grote versnippering rond patiëntenrechten: geen duidelijke wettekst die
logisch opsomde welke rechten pat’n eigenlijk hbb. Er was ook tegenstrijdigheid tss teksten.
- wet rond de sociale kruispuntbank, die een indirect inzagerecht voorzag
- wet op de privacy, die sprak v/e rechtstreeks inzagerecht in dossier
-> tegenstrijdige wetgeving, lacunes (wa als iem dement w, wie zal beslissingen nemen over de pat?)
2002: wet pat’nrechten gekomen, gewijzigd oiv Europese teksten -> de principes van vrij verkeer
van goederen & diensten zijn ook vastgelegd voor de terugbetaling van prestaties. Obv de
rechtspraak vh HvJ is dat opgenomen in de richtlijn pat’nrechten & grensoverschrijdende zorg.
Die richtlijn legt aan de lidstaten op om duidelijke rechten te voorzien voor pat’n -> informed
consent, het feit da je info moet geven, het feit of de zorgverlener verzekerd is of nie, …
Zijn er ook plichten voor de pat? -> staan x uitdrukkelijk opgesomd in de wetgeving
Vb: plicht om als pat met respect om te gaan met zorgverlener -> vpk heeft ook recht op privacy
Vb: aan arts allerhande info doorgeven die men kent die nodig is om een diagnose te stellen -> niet
doelbewust info achterhouden en nadien arts beschuldigen geen goeie diagnose te hbb gesteld
Vb: als de zorg correct is uitgevoerd, moet het honorarium/ereloon betaald w
Deze plichten gelden sowieso voor pat’n, maar zijn niet expliciet in de wet pat’nrechten vermeld.
In art.4 staat wel “in de mate waarin de pat meewerkt” -> geeft aan da de pat dus wel plichten heeft
Wet moet w toegepast door alle beroepsbeoefenaars in de gzhzorg. Wet moet je respecteren, zowel
bij contractuele relatie als buitencontractuele relatie (komt bewusteloos binnen), zowel in priveZH
als openbaar ZH als OCMW, ook wnnr iemand als expert/onderzoeker/verzekeringsmaatschappij-
keurder optreedt.
1. Recht op KWALITEITSVOLLE ZORG
Belangrijkste recht
Non-discriminatie principe en de menselijke waardigheid
Zorg baseren op evidentie en standaarden => EBM (is een soft law -> richtlijnen zijn vaak alg opgesteld, x to the point)
Behandeling moet medisch zin hbb, anders ‘therapeutische hardnekkigheid’
2. Recht op VRIJE KEUZE VAN BEROEPSBEOEFENAAR
Pat moet nu eenmaal rekening houden met de organisatie vd zorg in de instelling waarin hij is
opgenomen -> moet, als vpk/arts bvb op vakantie is, aanvaarden dat andere de zorg zal overnemen
3. Recht op INFORMATIE
Apart recht los van behandeling (want voor somm aandoeningen bestaat geen behand)
Schriftelijk -> bvb wet rond esthetische gnk: men wou vermijden dat daar puur-esthetische vrij
ingrijpende zaken w uitgevoerd zonder dat de pat go weet waarover het gaat -> daar moet een
schriftelijke infobrochure rond w verstrekt. Voor de start v/e studie moet een schriftelijke
informatiebrochure w verstrekt en schriftelijke toestemming w gevraagd.
Vertrouwenspersoon -> identiteit in EPD vermelden, pat mag info laten geven aan die persoon.
, Recht om te weten en om iets niet te weten
Uitzonderingen op recht op info
-> Als het x meedelen heel ernstig nadeel levert voor de gzh vd patiënt of derden -> dan zal
beroepsbeoefenaar, na overleg met andere beroepsbeoefenaar, recht op niet weten negeren.
-> Therapeutische exceptie (komt zelden voor) -> als beroepsbeoefenaar van oordeel dat wnnr diagnose zou
meedelen, kans groot is dat er bvb een hartaanval komt of als suïcidaal is -> dan moet dat in’t dossier w
genoteerd & wel info geven als pat stabiel, med op punt of suïcidaal gedrag gedaald
Wnnr het experimenteel is, moet je alles wat je weet meedelen.
Ook wnnr het ernstig is moet je alle info geven. (hoe zelden het ook voorkomt)
Dus ifv ingreep, inf ernst vh risico en ifv type patiënt zal je meer moeten meedelen.
In België geen plicht voor beroepsbeoefenaar om zich te verzekeren, maar moet wel aan de pat
melden als niet verzekerd is.
Als men risico’s moet melden, wie moet uiteindelijk bewijzen dat die info is verstrekt?
Frankrijk “info verstrekken is zo essentieel dat hulpverlener moet knn aantonen dat info is verstrekt”
België vroeger: pat moet bewijzen als denkt niet goed geïnformeerd te zijn geweest.
“Maar als er een plicht is om iets te doen en je zegt da je het gedaan hebt, dan moet je bewijs leveren da je die
plicht hebt nageleefd” -> deze zaak had te maken met advocaat die procedure aanspande tegen zijn cliënt
omdat die zijn ereloon niet betaald had en de cliënt wou niet betalen omdat: “u hebt mij niet duidelijk gezegd
da ik ook kon genieten van kosteloze rechtsbijstand en er is een plicht van advocaten om info daarover te
verstrekken aan cliënten”. Cliënt zei dat niet was geïnformeerd, advocaat zei dat hij da mondeling had
meegedeeld, cliënt zei dat advocaat dit moest bewijzen.
Dan hbb rechters gezegd da ze hetzelfde gaan doen naar artsen toe. In wet pat’nrechten staat dat ze moeten
informeren over de risico’s (plicht voor de artsen) -> 2015: “bewijslast rust op hulpverlener”
Paar jaar later kwamen er nieuwe zaken bij het Hof van Cassatie -> vb: pat was na operatie van tafel gevallen,
zei dat hem nie was gezegd dat dit een risico was -> in’t kader van deze situatie heeft men gezegd: “patiënt
moet knn bewijzen dat hij de info nie heeft gekregen” -> Als patiënt beweert dat er geen goede info is
verstrekt en het was een buitencontractuele relatie (pat bewusteloos binnengekomen, uiteindelijk geopereerd
en gaat zich vnl richten tot vpk en WG van vpk) -> in die relatie heeft HvC geoordeeld: bewijslast rust nog altij
op de pat -> als die beweert da nie voldoende is geïnformeerd, moet hij da bewijzen.
Paar maand geleden: aansprakelijkheidsvordering obv een contract -> zelfde conclusie: wnnr art.8 vd wet
patiëntenrechten verwijst naar de plicht info te geven en de patiënt beweert dat de arts dit nie correct heeft
gedaan, is het aan de patiënt om dat te bewijzen.
Dus principe in België: wie beweert moet bewijzen
Maar wnnr een arts naar de rechtbank zou stappen en opnieuw de betaling v/e ereloon vraagt dat betwist w
door de pat en de pat roept op dat er een prob is met de informatieverstrekking en de arts beweert dat die da
wel allemaal heeft meegedeeld -> dan zou het knn dat hier geoordeeld w: arts beweert iets dus moet aantonen
dat indd heeft meegedeeld.
! Wnnr de patiënt de eiser is, moet hij bewijzen dat de info nie is verstrekt => de bewijslast rust op
degene die de vordering instelt (die iets beweert)
Stel dat pat kan aantonen dat risico x vermeld is en het risico doet zich voor -> schadevergoeding? => vraag is:
is er een oorzakelijk verband tss de fout (het niet meedelen vh risico) en de schade? Patiënt moet dit
verband knn aantonen. Eigenlijk moet hij dan aantonen: had hij dat risico gekend, had hij de ingreep dan
geweigerd en een alternatief gevraagd? -> vaak moeilijk om dit te bewijzen. Als je te maken hebt met ingrepen
waar geen alternatief voor bestaat zal het moeilijk zijn om dit aan te tonen en de arts aansprakelijk te stellen.
Dat er fouten zijn gebeurd (info x gegeven) wil dus x zgg dat automatisch recht hbb op grote
schadevergoeding. Om positie pat’n te verbeteren, aanvaarden rechters ook het verlies v/e kans -> daarvoor
gaat men een bep schadevergoeding toekennen. Die is natuurlijk veel lager dan de werkelijke schade, maar is
toch beetje compensatie. Redenering: patiënt heeft, doordat x goed geïnformeerd kon toestemmen, want
kende niet alle risico’s, de kans verloren om wel geïnformeerd toe te stemmen. => SV voor verlies van die kans
Thema V – Patiëntenrechten, bio-ethiek en medische aansprakelijkheid
Belangrijke termen + uitgebreide uitleg – PATIËNTENRECHTEN
Enkele jaren geleden grote versnippering rond patiëntenrechten: geen duidelijke wettekst die
logisch opsomde welke rechten pat’n eigenlijk hbb. Er was ook tegenstrijdigheid tss teksten.
- wet rond de sociale kruispuntbank, die een indirect inzagerecht voorzag
- wet op de privacy, die sprak v/e rechtstreeks inzagerecht in dossier
-> tegenstrijdige wetgeving, lacunes (wa als iem dement w, wie zal beslissingen nemen over de pat?)
2002: wet pat’nrechten gekomen, gewijzigd oiv Europese teksten -> de principes van vrij verkeer
van goederen & diensten zijn ook vastgelegd voor de terugbetaling van prestaties. Obv de
rechtspraak vh HvJ is dat opgenomen in de richtlijn pat’nrechten & grensoverschrijdende zorg.
Die richtlijn legt aan de lidstaten op om duidelijke rechten te voorzien voor pat’n -> informed
consent, het feit da je info moet geven, het feit of de zorgverlener verzekerd is of nie, …
Zijn er ook plichten voor de pat? -> staan x uitdrukkelijk opgesomd in de wetgeving
Vb: plicht om als pat met respect om te gaan met zorgverlener -> vpk heeft ook recht op privacy
Vb: aan arts allerhande info doorgeven die men kent die nodig is om een diagnose te stellen -> niet
doelbewust info achterhouden en nadien arts beschuldigen geen goeie diagnose te hbb gesteld
Vb: als de zorg correct is uitgevoerd, moet het honorarium/ereloon betaald w
Deze plichten gelden sowieso voor pat’n, maar zijn niet expliciet in de wet pat’nrechten vermeld.
In art.4 staat wel “in de mate waarin de pat meewerkt” -> geeft aan da de pat dus wel plichten heeft
Wet moet w toegepast door alle beroepsbeoefenaars in de gzhzorg. Wet moet je respecteren, zowel
bij contractuele relatie als buitencontractuele relatie (komt bewusteloos binnen), zowel in priveZH
als openbaar ZH als OCMW, ook wnnr iemand als expert/onderzoeker/verzekeringsmaatschappij-
keurder optreedt.
1. Recht op KWALITEITSVOLLE ZORG
Belangrijkste recht
Non-discriminatie principe en de menselijke waardigheid
Zorg baseren op evidentie en standaarden => EBM (is een soft law -> richtlijnen zijn vaak alg opgesteld, x to the point)
Behandeling moet medisch zin hbb, anders ‘therapeutische hardnekkigheid’
2. Recht op VRIJE KEUZE VAN BEROEPSBEOEFENAAR
Pat moet nu eenmaal rekening houden met de organisatie vd zorg in de instelling waarin hij is
opgenomen -> moet, als vpk/arts bvb op vakantie is, aanvaarden dat andere de zorg zal overnemen
3. Recht op INFORMATIE
Apart recht los van behandeling (want voor somm aandoeningen bestaat geen behand)
Schriftelijk -> bvb wet rond esthetische gnk: men wou vermijden dat daar puur-esthetische vrij
ingrijpende zaken w uitgevoerd zonder dat de pat go weet waarover het gaat -> daar moet een
schriftelijke infobrochure rond w verstrekt. Voor de start v/e studie moet een schriftelijke
informatiebrochure w verstrekt en schriftelijke toestemming w gevraagd.
Vertrouwenspersoon -> identiteit in EPD vermelden, pat mag info laten geven aan die persoon.
, Recht om te weten en om iets niet te weten
Uitzonderingen op recht op info
-> Als het x meedelen heel ernstig nadeel levert voor de gzh vd patiënt of derden -> dan zal
beroepsbeoefenaar, na overleg met andere beroepsbeoefenaar, recht op niet weten negeren.
-> Therapeutische exceptie (komt zelden voor) -> als beroepsbeoefenaar van oordeel dat wnnr diagnose zou
meedelen, kans groot is dat er bvb een hartaanval komt of als suïcidaal is -> dan moet dat in’t dossier w
genoteerd & wel info geven als pat stabiel, med op punt of suïcidaal gedrag gedaald
Wnnr het experimenteel is, moet je alles wat je weet meedelen.
Ook wnnr het ernstig is moet je alle info geven. (hoe zelden het ook voorkomt)
Dus ifv ingreep, inf ernst vh risico en ifv type patiënt zal je meer moeten meedelen.
In België geen plicht voor beroepsbeoefenaar om zich te verzekeren, maar moet wel aan de pat
melden als niet verzekerd is.
Als men risico’s moet melden, wie moet uiteindelijk bewijzen dat die info is verstrekt?
Frankrijk “info verstrekken is zo essentieel dat hulpverlener moet knn aantonen dat info is verstrekt”
België vroeger: pat moet bewijzen als denkt niet goed geïnformeerd te zijn geweest.
“Maar als er een plicht is om iets te doen en je zegt da je het gedaan hebt, dan moet je bewijs leveren da je die
plicht hebt nageleefd” -> deze zaak had te maken met advocaat die procedure aanspande tegen zijn cliënt
omdat die zijn ereloon niet betaald had en de cliënt wou niet betalen omdat: “u hebt mij niet duidelijk gezegd
da ik ook kon genieten van kosteloze rechtsbijstand en er is een plicht van advocaten om info daarover te
verstrekken aan cliënten”. Cliënt zei dat niet was geïnformeerd, advocaat zei dat hij da mondeling had
meegedeeld, cliënt zei dat advocaat dit moest bewijzen.
Dan hbb rechters gezegd da ze hetzelfde gaan doen naar artsen toe. In wet pat’nrechten staat dat ze moeten
informeren over de risico’s (plicht voor de artsen) -> 2015: “bewijslast rust op hulpverlener”
Paar jaar later kwamen er nieuwe zaken bij het Hof van Cassatie -> vb: pat was na operatie van tafel gevallen,
zei dat hem nie was gezegd dat dit een risico was -> in’t kader van deze situatie heeft men gezegd: “patiënt
moet knn bewijzen dat hij de info nie heeft gekregen” -> Als patiënt beweert dat er geen goede info is
verstrekt en het was een buitencontractuele relatie (pat bewusteloos binnengekomen, uiteindelijk geopereerd
en gaat zich vnl richten tot vpk en WG van vpk) -> in die relatie heeft HvC geoordeeld: bewijslast rust nog altij
op de pat -> als die beweert da nie voldoende is geïnformeerd, moet hij da bewijzen.
Paar maand geleden: aansprakelijkheidsvordering obv een contract -> zelfde conclusie: wnnr art.8 vd wet
patiëntenrechten verwijst naar de plicht info te geven en de patiënt beweert dat de arts dit nie correct heeft
gedaan, is het aan de patiënt om dat te bewijzen.
Dus principe in België: wie beweert moet bewijzen
Maar wnnr een arts naar de rechtbank zou stappen en opnieuw de betaling v/e ereloon vraagt dat betwist w
door de pat en de pat roept op dat er een prob is met de informatieverstrekking en de arts beweert dat die da
wel allemaal heeft meegedeeld -> dan zou het knn dat hier geoordeeld w: arts beweert iets dus moet aantonen
dat indd heeft meegedeeld.
! Wnnr de patiënt de eiser is, moet hij bewijzen dat de info nie is verstrekt => de bewijslast rust op
degene die de vordering instelt (die iets beweert)
Stel dat pat kan aantonen dat risico x vermeld is en het risico doet zich voor -> schadevergoeding? => vraag is:
is er een oorzakelijk verband tss de fout (het niet meedelen vh risico) en de schade? Patiënt moet dit
verband knn aantonen. Eigenlijk moet hij dan aantonen: had hij dat risico gekend, had hij de ingreep dan
geweigerd en een alternatief gevraagd? -> vaak moeilijk om dit te bewijzen. Als je te maken hebt met ingrepen
waar geen alternatief voor bestaat zal het moeilijk zijn om dit aan te tonen en de arts aansprakelijk te stellen.
Dat er fouten zijn gebeurd (info x gegeven) wil dus x zgg dat automatisch recht hbb op grote
schadevergoeding. Om positie pat’n te verbeteren, aanvaarden rechters ook het verlies v/e kans -> daarvoor
gaat men een bep schadevergoeding toekennen. Die is natuurlijk veel lager dan de werkelijke schade, maar is
toch beetje compensatie. Redenering: patiënt heeft, doordat x goed geïnformeerd kon toestemmen, want
kende niet alle risico’s, de kans verloren om wel geïnformeerd toe te stemmen. => SV voor verlies van die kans
