TAB 1.2: Basisverpleegkunde 1
,Hoofdstuk 1: De patiënt versus zorginstelling 7
De wet op de verpleegkunde 7
Lijst der verpleegkundige verstrekkingen 7
A-handelingen 7
B-handelingen 7
C-handelingen 7
Verplegen - verpleegkunde 7
Het ziekenhuis 7
De ziekenhuiswet 7
Beroepsgeheim 8
Definitie 8
Geheim 8
Wanneer niet geschonden? 8
Hoofdstuk 2: Opname- en ontslagprocedure 8
Opname in het ziekenhuis 8
Spoedopname door 112 8
De dagen voor de opname in het ziekenhuis 8
Opname 8
Soorten ziekenhuisopname 8
Ontslag 9
Hoofdstuk 3: De algemene hygiënische zorgen 9
Verandering huidskleur 9
Bleekheid 9
Icterus 9
Roodheid 9
Pigmentveranderingen 9
Veranderingen in elasticiteit of tonus van de huid 9
Verminderde tonus 9
Verhoogde tonus of rekking 9
Medisch scheren of ontharen 10
Oogpathologie 10
Bijziendheid 10
Verziendheid 11
Kleurenblindheid 11
Cataract 11
Glaucoom 11
Mondhygiëne 11
Stomatitis 11
Mycotische stomatitis 11
Herpetische stomatitis 12
, Stomateuze stomatitis 12
Inflammatoire stomatitis 12
Xerostomie 12
Houdingen patiënt 13
Hoofdstuk 4: Verpleegkundige zorgen aan het uitscheidingsstelsel 13
Factoren die van invloed zijn op de ontlasting 13
Voedingsgewoonte 13
Spiertonus 13
Leeftijd 13
Algehele lichamelijk conditie 13
Psychische factoren 13
Sociale factoren 14
Weersinvloeden 14
Medicatiegebruik 14
Observatie van faeces 14
Samenstelling 14
De consistentie 14
Kleur 14
Abnormale bestanddelen 14
Hoeveelheid en gewicht 15
Geur 15
Diarree 15
Verschijnselen 15
Oorzaken 15
Hulp aan patiënt 15
Verstopping of obstipatie 15
Oorzaken van verstopping 15
Verpleegkundige zorgen 16
Medicatie in verband met verstopping 16
Mictiedrang 16
Factoren die van invloed zijn op de urine-uitscheiding 17
Voedingsgewoonten 17
Spiertonus 17
Leeftijd 17
Algehele lichamelijke conditie 17
Psychische factoren 17
Weersinvloed 17
Observatie van urine 17
Kleur 17
Aspect 17
Geur 17
Urine densiteit 17
, Verdere chemische bepalingen 18
Verpleegkundige interventies in verband met de mictie 18
Urineretentie 18
Algemeen 18
Oorzaken 18
Urinaire incontinentie 18
Oorzaken 18
Problemen met de blaas 18
Vormen van incontinentie 19
Mogelijke verpleegproblemen 19
Hulpmiddelen 19
Transpiratie 19
Braken als vorm van uitscheiding 20
Soorten braken 20
Observeren van braken 20
Hulp aan brakende patiënt 20
Hoofdstuk 5: Vitale parameters 20
Vitale functies 20
Juridisch 20
Lichaamstemperatuur 20
Thermoregulatie 21
Thermoreceptie 21
Fysische warmteregulatie 21
Warmteafgifte 21
Chemische warmteregulatie 21
Beïnvloeden van lichaamstemperatuur 22
Koorts 22
Hartslag 23
Polsslag 23
Observatie en waarneming 23
Indicaties 23
Hartfrequentie 23
Afwijkingen in hartfrequentie 23
Hartritme 23
Slagvolume 23
Opname van de hartslag 23
Bloeddruk 24
Fysiologie 24
Beïnvloedende factoren 24
Normaalwaarden en afwijkingen 24
Bloeddrukmeting 24
Ademhaling 24
, Fysiologie 24
Normale ademhaling 25
Beïnvloedende factoren 25
Persoonlijke factoren 25
Omgevingsfactoren 25
Lichamelijk en psychisch functioneren 25
Observatie 25
Frequentie 25
Ademritme 26
Ademdiepte 26
Ademgeluid 26
Geur 26
Andere kenmerken 26
Afwijkingen van de normale ademhaling 26
Meten van de zuurstofsaturatie 27
Bewustzijn 27
Soorten verminderd bewustzijn 27
Slaperigheid 27
Subcomateus 27
Coma 28
Stupor 28
Verwardheid 28
Desoriëntatie 28
Derliertoestand 28
Schemertoestand 28
Waandenkbeelden of hallucinaties 28
Oorzaken 28
Shock 28
Laag hartdebiet shock 29
Hypovolemische shock 29
Cardiogene shock 29
Obstructieve shock 29
Verhoogd of normaal hartdebiet 29
Distributieve shock 29
Anafylactische shock 29
Neurogene shock 30
Septische shock 30
Hoofdstuk 6: De heelkundige patiënt 30
De dag voor de operatie 30
Ontharen van het operatieveld 30
Ontsmettend bad of douche 30
Hygiënische zorgen 30
, Toelating tot narcose 30
In orde brengen van het volledig medisch dossier 30
Voorbereiding van bed en omgeving 31
Contact met de geneesheer-anesthesist 31
Voeding preoperatief 31
Psychologische voorbereiding 31
Dag van de ingreep 31
Onmiddellijke voorbereiding van de patiënt 31
Vervoer naar het OK 31
Peroperatief 31
Narcose: toelichting 31
Soorten narcose 31
Postoperatief 32
Recovery of intensieve zorgen 32
Afhalen van recovery of intensieve zorgen 32
Postoperatieve controles 32
Andere verpleegkundige zorgen 32
Complicaties postoperatief 32
Hoofdstuk 9: Agressie tegenover verpleegkundigen 33
Vormen van agressie 33
Hoe omgaan met agressie 33
,Hoofdstuk 1: De patiënt versus zorginstelling
1. De wet op de verpleegkunde
2. Lijst der verpleegkundige verstrekkingen
2.1. A-handelingen
● Observeren, herkennen en vastleggen gezondheidsstatus
● Omschrijven verpleegproblemen
● Bijdragen aan medische diagnoses en uitvoeren van de voorgeschreven behandeling
● Informeren en adviseren van patiënt en familie
● Voortdurend bijstaan, uitvoeren en helpen uitvoeren van handelingen
● Handelingen van palliatieve zorg verrichten
● Verlenen van stervensbegeleiding en begeleiding van rouwproces
A = volledig autonoom uitvoeren, geen medisch voorschrift
2.2. B-handelingen
B1 = verstrekkingen waarvoor geen voorschrift van de arts nodig is
B2 = verstrekkingen waarvoor een voorschrift van de arts nodig is
● Vb B1: luchtwegenaspiratie, -drainage, vaginale spoeling, wondverzorging, parameters, …
● vb B2: aderlating, maagspoeling, blaassondage, verwijderen hechtingen, medicatie, …
2.3. C-handelingen
C = toevertrouwde geneeskundige handelingen
● Vb: chemo toedienen, vervanging externe tracheacanule, arteriële bloedafname
3. Verplegen - verpleegkunde
● Gericht op
○ Preventie
○ Verzorging
○ Psychische steun
○ Handhaven van toestand van welzijn en gezondheid
○ Verlichten van lijden: palliatieve zorg
● Patiëntgerichtheid
4. Het ziekenhuis
4.1. De ziekenhuiswet
● Normen met betrekking op
○ Algemene inrichting
○ Inrichting elk soort dienst
● Normen onderverdeeld in
○ Architectonische normen
○ Functionele normen
, ○ Organisatorische normen
4.2. Beroepsgeheim
4.2.1. Definitie
● Personen met bepaalde functies niets mogen bekendmaken van de patiënt
● Blijft altijd gelden: na ontslag, na stopzetten samenwerking, ...
4.2.2. Geheim
● Nadrukkelijk / stilzwijgend aan vertrouwenspersoon
● Info gezien of gehoord
● Info over derden
● Fabrieksgeheim: samenstelling medicatie
4.2.3. Wanneer niet geschonden?
● Voor een rechtbank / parlementaire onderzoekscommissie
● Minderjarige (aan de ouders)
● Partners, familieleden, … → Bij akkoord van betrokken persoon / wilsonbekwaamheid /
noodtoestand)
● Leidinggevende
Hoofdstuk 2: Opname- en ontslagprocedure
1. Opname in het ziekenhuis
● Vrij in keuze van ziekenhuis
● Documenten meenemen bij de opname: naam + adres huisarts / contactpersoon, ID-kaart,
lijst van geneesmiddelen, ...
2. Spoedopname door 112
● Ziekenhuis niet zelf kiezen
● Mag ambulance weigeren
3. De dagen voor de opname in het ziekenhuis
● Doorverwijzing door huisarts
● Spoedopname
● 112
4. Opname
● Angst, wantrouwen, emotioneel, …
● VPK: trachten gerust te stellen
● Opvang patiënt door verpleegkundige
● Empathisch en inleven in situatie patiënt
5. Soorten ziekenhuisopname
● Niet-acuut: eerst inschrijven dan naar verpleegafdeling
● Acuut: eerst patiënt verzorgen dan administratie
● Hygiënische opnamen: A-verstrekkingen
● Medische opnamen: door arts, anamnese, routine-onderzoeken, voorbereiden patiënt
● Sociale opname
,6. Ontslag
● Overlijden
● Einde behandeling
● Eigen verzoek
● Slecht gedrag
● Transfer naar een andere instelling
Hoofdstuk 3: De algemene hygiënische zorgen
1. Verandering huidskleur
1.1. Bleekheid
● Anemie
● Enkel extremiteiten → Weinig / geen doorbloeding
● Plots, snelle pols, transpireren, zwakte → Tekortschieten van de circulatie
● Langzaam bleek → Chronisch bloedverlies
1.2. Icterus
● Leverziekten, afsluiting van de galwegen, bepaalde bloedziekten
1.3. Roodheid
● Gelijkmatig: warmte, opwinding, koorts, hyperthermie
● Rode vlekken: infectieziekte
● Vlekkerige roodheid enkele plaatsen: verbrandingen of allergische reactie
● Petechiën: kleine capillaire bloedingen → Stollingsafwijkingen
1.4. Pigmentveranderingen
● Lichtbruine - zwarte scherp begrensde pigmentvlekken
● Ziekte van Addison: bronskleurige pigmentatie van wangslijmvliezen en handlijnen
● Albinisme: ontbreken pigment
2. Veranderingen in elasticiteit of tonus van de huid
2.1. Verminderde tonus
● Ouderdom: rimpels en huidplooien, verlies elasticiteit door verdwijnen onderhuidse vetlaag
en uitdroging van de huid
● Examen: tekenen van uitdroging
○ Donkere urine, droge huid, perkamenthuid
2.2. Verhoogde tonus of rekking
● Onderhuidse tumoren, hematomen of ontstekingen
● Oedemen in onderliggende weefsels
● Oedeem = niet ontsteking
○ Verhoging hydrostatische druk bij stuwing
■ Staand: enkels, liggend: rug en stuit
■ Tromboflebitis
■ Druk op vaten in kleine bekken
■ Leverstuwing door overbelasting rechterhart
, ■ Poortaderstuwing van de lever
■ → Vocht uit capillaire vaten in weefsels
■ Therapie: diuretica
○ Gevolg van verminderde colloïd-osmotische druk
■ Druk in bloedbanen door eiwitten
■ Concentratie eiwitten bloedbanen > omliggende weefsels
■ Vocht uit bloedbaan naar weefsels bij daling van eiwitten
■ Oorzaken
● Eiwitverlies via de nieren
● Tekort door onvoldoende opbouw bij leverziekten
● Verhongeren / ondervoeding
● Gestoorde eiwitstofwisseling
■ Gericht rond ogen, oogleden en benen
■ Therapie: eiwitten toedienen
○ Verstoring van elektrolytenbalans
■ Aldosteron uit bijnier en antidiuretisch hormoon uit hypofyse in de tubuli
van de nieren
■ Nieren onvoldoende doorbloed bij hartinsufficiëntie / stoornis
hormoonhuishouding = water en NaCl vasthouden
■ Therapie: diuretica, vochtbeperking en zoutarm dieet
○ Beschadiging van de capillairwanden
■ Oedeem op plaats van diapedese
■ Bacteriën vormen toxinen, allergische reacties: stijging doorlaatbaarheid van
de capillairwanden
■ Therapie: wegnemen van de oorzaak
○ Gestoorde lymfe afvoer
■ Lymfoedeem door lymfestuwing
■ Tijdelijk of langdurig
■ Elephantiasis: hard pijnloos oedeem aan been, blauwkleurige huid
○ Hormonale invloeden
■ Hyperaldosteronisme
■ Aangezicht rond oogleden
○ Warm weer
■ Vasodilatatie
■ Voeten, benen, handen
3. Medisch scheren of ontharen
● Doel: besmetting voorkomen
● Onderzoek / verzorging vergemakkelijken
● Pijn door aankleving voorkomen
4. Oogpathologie
4.1. Bijziendheid
● = Myopie
● Zaken van veraf niet scherp zien
● Oorzaak: vorm van de oogbol
,Hoofdstuk 1: De patiënt versus zorginstelling 7
De wet op de verpleegkunde 7
Lijst der verpleegkundige verstrekkingen 7
A-handelingen 7
B-handelingen 7
C-handelingen 7
Verplegen - verpleegkunde 7
Het ziekenhuis 7
De ziekenhuiswet 7
Beroepsgeheim 8
Definitie 8
Geheim 8
Wanneer niet geschonden? 8
Hoofdstuk 2: Opname- en ontslagprocedure 8
Opname in het ziekenhuis 8
Spoedopname door 112 8
De dagen voor de opname in het ziekenhuis 8
Opname 8
Soorten ziekenhuisopname 8
Ontslag 9
Hoofdstuk 3: De algemene hygiënische zorgen 9
Verandering huidskleur 9
Bleekheid 9
Icterus 9
Roodheid 9
Pigmentveranderingen 9
Veranderingen in elasticiteit of tonus van de huid 9
Verminderde tonus 9
Verhoogde tonus of rekking 9
Medisch scheren of ontharen 10
Oogpathologie 10
Bijziendheid 10
Verziendheid 11
Kleurenblindheid 11
Cataract 11
Glaucoom 11
Mondhygiëne 11
Stomatitis 11
Mycotische stomatitis 11
Herpetische stomatitis 12
, Stomateuze stomatitis 12
Inflammatoire stomatitis 12
Xerostomie 12
Houdingen patiënt 13
Hoofdstuk 4: Verpleegkundige zorgen aan het uitscheidingsstelsel 13
Factoren die van invloed zijn op de ontlasting 13
Voedingsgewoonte 13
Spiertonus 13
Leeftijd 13
Algehele lichamelijk conditie 13
Psychische factoren 13
Sociale factoren 14
Weersinvloeden 14
Medicatiegebruik 14
Observatie van faeces 14
Samenstelling 14
De consistentie 14
Kleur 14
Abnormale bestanddelen 14
Hoeveelheid en gewicht 15
Geur 15
Diarree 15
Verschijnselen 15
Oorzaken 15
Hulp aan patiënt 15
Verstopping of obstipatie 15
Oorzaken van verstopping 15
Verpleegkundige zorgen 16
Medicatie in verband met verstopping 16
Mictiedrang 16
Factoren die van invloed zijn op de urine-uitscheiding 17
Voedingsgewoonten 17
Spiertonus 17
Leeftijd 17
Algehele lichamelijke conditie 17
Psychische factoren 17
Weersinvloed 17
Observatie van urine 17
Kleur 17
Aspect 17
Geur 17
Urine densiteit 17
, Verdere chemische bepalingen 18
Verpleegkundige interventies in verband met de mictie 18
Urineretentie 18
Algemeen 18
Oorzaken 18
Urinaire incontinentie 18
Oorzaken 18
Problemen met de blaas 18
Vormen van incontinentie 19
Mogelijke verpleegproblemen 19
Hulpmiddelen 19
Transpiratie 19
Braken als vorm van uitscheiding 20
Soorten braken 20
Observeren van braken 20
Hulp aan brakende patiënt 20
Hoofdstuk 5: Vitale parameters 20
Vitale functies 20
Juridisch 20
Lichaamstemperatuur 20
Thermoregulatie 21
Thermoreceptie 21
Fysische warmteregulatie 21
Warmteafgifte 21
Chemische warmteregulatie 21
Beïnvloeden van lichaamstemperatuur 22
Koorts 22
Hartslag 23
Polsslag 23
Observatie en waarneming 23
Indicaties 23
Hartfrequentie 23
Afwijkingen in hartfrequentie 23
Hartritme 23
Slagvolume 23
Opname van de hartslag 23
Bloeddruk 24
Fysiologie 24
Beïnvloedende factoren 24
Normaalwaarden en afwijkingen 24
Bloeddrukmeting 24
Ademhaling 24
, Fysiologie 24
Normale ademhaling 25
Beïnvloedende factoren 25
Persoonlijke factoren 25
Omgevingsfactoren 25
Lichamelijk en psychisch functioneren 25
Observatie 25
Frequentie 25
Ademritme 26
Ademdiepte 26
Ademgeluid 26
Geur 26
Andere kenmerken 26
Afwijkingen van de normale ademhaling 26
Meten van de zuurstofsaturatie 27
Bewustzijn 27
Soorten verminderd bewustzijn 27
Slaperigheid 27
Subcomateus 27
Coma 28
Stupor 28
Verwardheid 28
Desoriëntatie 28
Derliertoestand 28
Schemertoestand 28
Waandenkbeelden of hallucinaties 28
Oorzaken 28
Shock 28
Laag hartdebiet shock 29
Hypovolemische shock 29
Cardiogene shock 29
Obstructieve shock 29
Verhoogd of normaal hartdebiet 29
Distributieve shock 29
Anafylactische shock 29
Neurogene shock 30
Septische shock 30
Hoofdstuk 6: De heelkundige patiënt 30
De dag voor de operatie 30
Ontharen van het operatieveld 30
Ontsmettend bad of douche 30
Hygiënische zorgen 30
, Toelating tot narcose 30
In orde brengen van het volledig medisch dossier 30
Voorbereiding van bed en omgeving 31
Contact met de geneesheer-anesthesist 31
Voeding preoperatief 31
Psychologische voorbereiding 31
Dag van de ingreep 31
Onmiddellijke voorbereiding van de patiënt 31
Vervoer naar het OK 31
Peroperatief 31
Narcose: toelichting 31
Soorten narcose 31
Postoperatief 32
Recovery of intensieve zorgen 32
Afhalen van recovery of intensieve zorgen 32
Postoperatieve controles 32
Andere verpleegkundige zorgen 32
Complicaties postoperatief 32
Hoofdstuk 9: Agressie tegenover verpleegkundigen 33
Vormen van agressie 33
Hoe omgaan met agressie 33
,Hoofdstuk 1: De patiënt versus zorginstelling
1. De wet op de verpleegkunde
2. Lijst der verpleegkundige verstrekkingen
2.1. A-handelingen
● Observeren, herkennen en vastleggen gezondheidsstatus
● Omschrijven verpleegproblemen
● Bijdragen aan medische diagnoses en uitvoeren van de voorgeschreven behandeling
● Informeren en adviseren van patiënt en familie
● Voortdurend bijstaan, uitvoeren en helpen uitvoeren van handelingen
● Handelingen van palliatieve zorg verrichten
● Verlenen van stervensbegeleiding en begeleiding van rouwproces
A = volledig autonoom uitvoeren, geen medisch voorschrift
2.2. B-handelingen
B1 = verstrekkingen waarvoor geen voorschrift van de arts nodig is
B2 = verstrekkingen waarvoor een voorschrift van de arts nodig is
● Vb B1: luchtwegenaspiratie, -drainage, vaginale spoeling, wondverzorging, parameters, …
● vb B2: aderlating, maagspoeling, blaassondage, verwijderen hechtingen, medicatie, …
2.3. C-handelingen
C = toevertrouwde geneeskundige handelingen
● Vb: chemo toedienen, vervanging externe tracheacanule, arteriële bloedafname
3. Verplegen - verpleegkunde
● Gericht op
○ Preventie
○ Verzorging
○ Psychische steun
○ Handhaven van toestand van welzijn en gezondheid
○ Verlichten van lijden: palliatieve zorg
● Patiëntgerichtheid
4. Het ziekenhuis
4.1. De ziekenhuiswet
● Normen met betrekking op
○ Algemene inrichting
○ Inrichting elk soort dienst
● Normen onderverdeeld in
○ Architectonische normen
○ Functionele normen
, ○ Organisatorische normen
4.2. Beroepsgeheim
4.2.1. Definitie
● Personen met bepaalde functies niets mogen bekendmaken van de patiënt
● Blijft altijd gelden: na ontslag, na stopzetten samenwerking, ...
4.2.2. Geheim
● Nadrukkelijk / stilzwijgend aan vertrouwenspersoon
● Info gezien of gehoord
● Info over derden
● Fabrieksgeheim: samenstelling medicatie
4.2.3. Wanneer niet geschonden?
● Voor een rechtbank / parlementaire onderzoekscommissie
● Minderjarige (aan de ouders)
● Partners, familieleden, … → Bij akkoord van betrokken persoon / wilsonbekwaamheid /
noodtoestand)
● Leidinggevende
Hoofdstuk 2: Opname- en ontslagprocedure
1. Opname in het ziekenhuis
● Vrij in keuze van ziekenhuis
● Documenten meenemen bij de opname: naam + adres huisarts / contactpersoon, ID-kaart,
lijst van geneesmiddelen, ...
2. Spoedopname door 112
● Ziekenhuis niet zelf kiezen
● Mag ambulance weigeren
3. De dagen voor de opname in het ziekenhuis
● Doorverwijzing door huisarts
● Spoedopname
● 112
4. Opname
● Angst, wantrouwen, emotioneel, …
● VPK: trachten gerust te stellen
● Opvang patiënt door verpleegkundige
● Empathisch en inleven in situatie patiënt
5. Soorten ziekenhuisopname
● Niet-acuut: eerst inschrijven dan naar verpleegafdeling
● Acuut: eerst patiënt verzorgen dan administratie
● Hygiënische opnamen: A-verstrekkingen
● Medische opnamen: door arts, anamnese, routine-onderzoeken, voorbereiden patiënt
● Sociale opname
,6. Ontslag
● Overlijden
● Einde behandeling
● Eigen verzoek
● Slecht gedrag
● Transfer naar een andere instelling
Hoofdstuk 3: De algemene hygiënische zorgen
1. Verandering huidskleur
1.1. Bleekheid
● Anemie
● Enkel extremiteiten → Weinig / geen doorbloeding
● Plots, snelle pols, transpireren, zwakte → Tekortschieten van de circulatie
● Langzaam bleek → Chronisch bloedverlies
1.2. Icterus
● Leverziekten, afsluiting van de galwegen, bepaalde bloedziekten
1.3. Roodheid
● Gelijkmatig: warmte, opwinding, koorts, hyperthermie
● Rode vlekken: infectieziekte
● Vlekkerige roodheid enkele plaatsen: verbrandingen of allergische reactie
● Petechiën: kleine capillaire bloedingen → Stollingsafwijkingen
1.4. Pigmentveranderingen
● Lichtbruine - zwarte scherp begrensde pigmentvlekken
● Ziekte van Addison: bronskleurige pigmentatie van wangslijmvliezen en handlijnen
● Albinisme: ontbreken pigment
2. Veranderingen in elasticiteit of tonus van de huid
2.1. Verminderde tonus
● Ouderdom: rimpels en huidplooien, verlies elasticiteit door verdwijnen onderhuidse vetlaag
en uitdroging van de huid
● Examen: tekenen van uitdroging
○ Donkere urine, droge huid, perkamenthuid
2.2. Verhoogde tonus of rekking
● Onderhuidse tumoren, hematomen of ontstekingen
● Oedemen in onderliggende weefsels
● Oedeem = niet ontsteking
○ Verhoging hydrostatische druk bij stuwing
■ Staand: enkels, liggend: rug en stuit
■ Tromboflebitis
■ Druk op vaten in kleine bekken
■ Leverstuwing door overbelasting rechterhart
, ■ Poortaderstuwing van de lever
■ → Vocht uit capillaire vaten in weefsels
■ Therapie: diuretica
○ Gevolg van verminderde colloïd-osmotische druk
■ Druk in bloedbanen door eiwitten
■ Concentratie eiwitten bloedbanen > omliggende weefsels
■ Vocht uit bloedbaan naar weefsels bij daling van eiwitten
■ Oorzaken
● Eiwitverlies via de nieren
● Tekort door onvoldoende opbouw bij leverziekten
● Verhongeren / ondervoeding
● Gestoorde eiwitstofwisseling
■ Gericht rond ogen, oogleden en benen
■ Therapie: eiwitten toedienen
○ Verstoring van elektrolytenbalans
■ Aldosteron uit bijnier en antidiuretisch hormoon uit hypofyse in de tubuli
van de nieren
■ Nieren onvoldoende doorbloed bij hartinsufficiëntie / stoornis
hormoonhuishouding = water en NaCl vasthouden
■ Therapie: diuretica, vochtbeperking en zoutarm dieet
○ Beschadiging van de capillairwanden
■ Oedeem op plaats van diapedese
■ Bacteriën vormen toxinen, allergische reacties: stijging doorlaatbaarheid van
de capillairwanden
■ Therapie: wegnemen van de oorzaak
○ Gestoorde lymfe afvoer
■ Lymfoedeem door lymfestuwing
■ Tijdelijk of langdurig
■ Elephantiasis: hard pijnloos oedeem aan been, blauwkleurige huid
○ Hormonale invloeden
■ Hyperaldosteronisme
■ Aangezicht rond oogleden
○ Warm weer
■ Vasodilatatie
■ Voeten, benen, handen
3. Medisch scheren of ontharen
● Doel: besmetting voorkomen
● Onderzoek / verzorging vergemakkelijken
● Pijn door aankleving voorkomen
4. Oogpathologie
4.1. Bijziendheid
● = Myopie
● Zaken van veraf niet scherp zien
● Oorzaak: vorm van de oogbol
