Individu en maatschappij
blok 2
Individu en maatschappij: gerontologie 12-11-18
Gerontologie
Indeling in 5 domeinen
- Lichaam
- Individu
- Samenleving
- Geheugen
- Gezondheid
www.canongerontologie.nl ook kennen.
Gerontologie vs geriatrie
Gerontologie
De tak van wetenschap die het ouder worden bestudeert, zowel in lichamelijk, maatschappelijk en
geestelijk opzicht.
De naam stamt af ban het Griekse ‘geron’, dat oudere betekent.
Geriatrie
Een medisch specialisme, gericht op de zorg en behandeling van ouderen.
De naam komt van het Griekse ‘geron’, dat oudere betekent en ‘iatros’ dat arts betekent.
Geriatrie
Specialisme dat gericht is op ouderen met meerdere aandoeningen tegelijkertijd
(comorbiteit/multimorbiteit).
Deze ziektebeelden worden veroorzaakt door veroudering.
Comorbiteit
Er zijn meerdere aandoeningen/ziekten gerelateerd aan een (chronische) ziekte, bijv. depressie bij
dementie.
Multimorbiteit
Er zijn meerdere aandoeningen/ziekten tegelijk aanwezig, bijv. parkinson en incontinentie.
Ontwikkelingen
- Vergrijzing
- Ontgroening
- Dubbele vergrijzing (meer ouderen en de gemiddelde 65+’er wordt ook ouder)
- Ontgrijzing
- Epidemiologische transitie: verschuivingen in ziekte- en sterftepatronen
Definitie
“Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden en
niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.” (WHO, 1948)
- Opkomst van chronische ziekten 4 typen chronische ziekten
, o Levensbedreigende chronische ziekten
o Aandoeningen die tot terugkerende klachten kunnen leiden
o Aandoeningen die progressief verslechteren en invaliderend van aard zijn
o Chronisch psychische stoornissen
- De levensverwachting zegt weinig over de kwaliteit van de te verwachten levensjaren
- Gezonde levensverwachting
Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de
fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’’ (M. Huber, 2011)’’
Kwaliteit van leven
De kwaliteit van leven wordt beïnvloed door de effecten van de chronische ziekte op het (dagelijks)
functioneren en de symptoomlast.
Pijn die samengaat met de chronische ziekte zorgt ervoor dat andere klachten ontstaan als
depressieve gevoelens, angst, slaapproblemen en zelfredzaamheid.
Gezonde leeftijdsverwachting
- Verschil mannen – vrouwen
o Vrouwen: gemiddeld 83,13 jaar
o Mannen: gemiddeld 79,73 jaar
- Verschil laag- en hoogopgeleid en arm en rijk.
- De gezonde levensverwachting verdeelt de levensverwachting in een gezond en ongezond
deel.
- Incidentie en prevalentie
Gezondheid/ziekte
Moeilijk te omschrijven
- Dynamische begrippen
- Socio-cultureel gebonden
- Persoonsgebonden
Gezond ouder worden
Gezond of succesvol ouder worden is niet alleen een kwestie van al dan niet een ziekte hebben en
daarvoor behandeld worden.
Dagelijkse activiteiten zelf kunnen organiseren en uitvoeren en sociaal kunnen blijven functioneren is
belangrijk voor ouderen.
Veroudering
- Het biologische verouderingsproces begint in principe al tussen de 20 en 25 jaar
- Bij een mens van gemiddeld 45 jaar zullen de eerste tekenen van veroudering te zien zijn
- Digitale dementie
Levensloop
De ouderdom is het laatste deel van de levensloop
- Standaardisering van de levensloop
- Variatie in de levensloop
- Cohorten
Huidige oudere
Wat kenmerkt de huidige oudere?
- Zelfbewust
, - Veel meer geld meer welvaart
- Keuzevrijheid
- Ondernemen meer
Individu en maatschappij: gerontologie 22-11-18
Kwetsbaarheid (frailty)
- Kwetsbaarheid verhoogt de kans op functionele achteruitgang en dood
- 27% van de 65-plussers en 38% van de 75-plussers zijn kwetsbaar
- Bij baby’s is het wachten op groei waarna weerbaarheid ontstaat
- Bij ouderen is het veroudering waardoor kwetsbaarheid ontstaat
4 domeinen
- Fysiek
- Cognitief
- Sociaal
-
Verouderingsproces
- Nieuwe cellen ontstaan door celddeling
- Vertraagde celdeling en vertraagde reparatiecapaciteit
- Celverandering (celmutatie)
Chaperonnes
- Chaperonnes remmen het samenklonteren van ontvouwen eiwitten en zorgen voor het
afbreken van beschadigde eiwitten
- Tijdens de veroudering neemt het vermogen extra chaperonnes aan te maken af en worden
cellen kwetsbaar
Apoptose en necrose
Een cel kan op twee manieren dood gaan: apoptose en necrose
- Apoptose normaal celbiologisch proces van gereguleerde celddood of geporgrammeerde
celdood
- Necrose proces waarbij een cel op abrupte wijze dood gaat
o Bijvoorbeeld: onvoldoende doorbloeding, trauma, inwerking van schadelijke stoffen
Onderscheid apoptose en necrose
blok 2
Individu en maatschappij: gerontologie 12-11-18
Gerontologie
Indeling in 5 domeinen
- Lichaam
- Individu
- Samenleving
- Geheugen
- Gezondheid
www.canongerontologie.nl ook kennen.
Gerontologie vs geriatrie
Gerontologie
De tak van wetenschap die het ouder worden bestudeert, zowel in lichamelijk, maatschappelijk en
geestelijk opzicht.
De naam stamt af ban het Griekse ‘geron’, dat oudere betekent.
Geriatrie
Een medisch specialisme, gericht op de zorg en behandeling van ouderen.
De naam komt van het Griekse ‘geron’, dat oudere betekent en ‘iatros’ dat arts betekent.
Geriatrie
Specialisme dat gericht is op ouderen met meerdere aandoeningen tegelijkertijd
(comorbiteit/multimorbiteit).
Deze ziektebeelden worden veroorzaakt door veroudering.
Comorbiteit
Er zijn meerdere aandoeningen/ziekten gerelateerd aan een (chronische) ziekte, bijv. depressie bij
dementie.
Multimorbiteit
Er zijn meerdere aandoeningen/ziekten tegelijk aanwezig, bijv. parkinson en incontinentie.
Ontwikkelingen
- Vergrijzing
- Ontgroening
- Dubbele vergrijzing (meer ouderen en de gemiddelde 65+’er wordt ook ouder)
- Ontgrijzing
- Epidemiologische transitie: verschuivingen in ziekte- en sterftepatronen
Definitie
“Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden en
niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.” (WHO, 1948)
- Opkomst van chronische ziekten 4 typen chronische ziekten
, o Levensbedreigende chronische ziekten
o Aandoeningen die tot terugkerende klachten kunnen leiden
o Aandoeningen die progressief verslechteren en invaliderend van aard zijn
o Chronisch psychische stoornissen
- De levensverwachting zegt weinig over de kwaliteit van de te verwachten levensjaren
- Gezonde levensverwachting
Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de
fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’’ (M. Huber, 2011)’’
Kwaliteit van leven
De kwaliteit van leven wordt beïnvloed door de effecten van de chronische ziekte op het (dagelijks)
functioneren en de symptoomlast.
Pijn die samengaat met de chronische ziekte zorgt ervoor dat andere klachten ontstaan als
depressieve gevoelens, angst, slaapproblemen en zelfredzaamheid.
Gezonde leeftijdsverwachting
- Verschil mannen – vrouwen
o Vrouwen: gemiddeld 83,13 jaar
o Mannen: gemiddeld 79,73 jaar
- Verschil laag- en hoogopgeleid en arm en rijk.
- De gezonde levensverwachting verdeelt de levensverwachting in een gezond en ongezond
deel.
- Incidentie en prevalentie
Gezondheid/ziekte
Moeilijk te omschrijven
- Dynamische begrippen
- Socio-cultureel gebonden
- Persoonsgebonden
Gezond ouder worden
Gezond of succesvol ouder worden is niet alleen een kwestie van al dan niet een ziekte hebben en
daarvoor behandeld worden.
Dagelijkse activiteiten zelf kunnen organiseren en uitvoeren en sociaal kunnen blijven functioneren is
belangrijk voor ouderen.
Veroudering
- Het biologische verouderingsproces begint in principe al tussen de 20 en 25 jaar
- Bij een mens van gemiddeld 45 jaar zullen de eerste tekenen van veroudering te zien zijn
- Digitale dementie
Levensloop
De ouderdom is het laatste deel van de levensloop
- Standaardisering van de levensloop
- Variatie in de levensloop
- Cohorten
Huidige oudere
Wat kenmerkt de huidige oudere?
- Zelfbewust
, - Veel meer geld meer welvaart
- Keuzevrijheid
- Ondernemen meer
Individu en maatschappij: gerontologie 22-11-18
Kwetsbaarheid (frailty)
- Kwetsbaarheid verhoogt de kans op functionele achteruitgang en dood
- 27% van de 65-plussers en 38% van de 75-plussers zijn kwetsbaar
- Bij baby’s is het wachten op groei waarna weerbaarheid ontstaat
- Bij ouderen is het veroudering waardoor kwetsbaarheid ontstaat
4 domeinen
- Fysiek
- Cognitief
- Sociaal
-
Verouderingsproces
- Nieuwe cellen ontstaan door celddeling
- Vertraagde celdeling en vertraagde reparatiecapaciteit
- Celverandering (celmutatie)
Chaperonnes
- Chaperonnes remmen het samenklonteren van ontvouwen eiwitten en zorgen voor het
afbreken van beschadigde eiwitten
- Tijdens de veroudering neemt het vermogen extra chaperonnes aan te maken af en worden
cellen kwetsbaar
Apoptose en necrose
Een cel kan op twee manieren dood gaan: apoptose en necrose
- Apoptose normaal celbiologisch proces van gereguleerde celddood of geporgrammeerde
celdood
- Necrose proces waarbij een cel op abrupte wijze dood gaat
o Bijvoorbeeld: onvoldoende doorbloeding, trauma, inwerking van schadelijke stoffen
Onderscheid apoptose en necrose
