Partim I: Interculturele communicatie
1. Basisbegrippen: interculturele communicatie
Inleiding the global village – het mondiale dorp
Jaren ’60 metafoor: ‘the global village’ door de groeiende rol van de massamedia
1. Afstanden zijn makkelijk te overbruggen, meer contact
a. Wereldwijde communicatie(midddelen)
b. Snelle verre verplaatsingen voor personen en goederen
2. Alles heeft invloed op alles (als zich een belangrijke verschuiving voordoet aan de ene kant van
de wereld, kan dat, ook gevolgen hebben voor de andere kant.
Mondiale samenhang neemt toe:
1. Invloed van de hele wereld op het Westen
Voorbeeld: diversiteit in bevolking en veranderende eetcultuur
2. Invloed van het Westen op het hele werekd amerikanisering
Westers consumentisme, internationale branding, merkbekendheid
Algemene verspreiding van het Engels als lingua franca
Sociale media
De wereld, een dorp …. Het mondiale dorp
Letterlijk = contradictie is onmogelijk, dorp is klein, eentalig en heeft een monocultuur
Figuurlijk = metaforisch is het betekenisvol paradox, de wereld krijgt kenmerken van een
dorp (afstanden zijn verkleind en samenhang is groot)
Bijzondere paradox
Enerzijds klopt de paradoxame figuurlijke betekenis van de metafoor dus wel
Anderzijds niet suggereert een evolutie naar essentiële homogenisering van culturen in de
wereld en van de interculturele communicatie
Paradoxale metafoor
de populaire exponenet van een misvatting, die mondialisering en dus interculturele
communicatie vereenvoudigd voorsteld.
is bedrieglijk omdat ze miscommunicatie nog in de hand werkt en intercultureel communicatie
complexer maakt.
Belangrijke metaforen
De (eigen) culturele bril afzetten of niet?
Cultuur als de bokaal van een goudvis opgsloten
Cultuur als ‘ademhalen’ automatisme
D.I.V.E. principe
= op metaniveau reflecteren en handelen i.p.v. meteen irrationeel oordelen en reageren
kijken naar andere cultuur met besef van de eigen culturele bril (dialoog i.p.v. botsing)
Describe situatie observeren
Interpret analyseren en begrijpen
Verfify aftoetsen
Evaluate evalueren
, Etnocentrisme en cultuurrelativisme
Etnocentrische antropologie Cultuurrelativistische antropologie
Cultuur benaderen vanuit eigen waarden en normen Cultuur benaderen vanuit de cultuur zelf, niet met
(door de orgen en maatstaven van de eigen cultuur) eigen maatstaven
Onwetendheid: gevangen in eigen cultuur Elke cultuur staat op zichzelf
vooroordelen Er zijn geen superieure of inferieure culturen
Niet-begrijpen: eigen cultuur is altijd superieur
VERTICAAL HOIRZONTAAL
Eurocentrisme (19de E) & cultuur evolutionisme Etnocentrisme staat openheid en effectieve
interculturele communicatie in de weg.
Culturen evolueren evenwijdig met de biologische
evolutie tot ze de maximale beschaving bereiken, Was een reactie op het evolutionisme
met name de Westerse wereld (Westen = max.
evolutie)
Model: Britse beschaving van de 19de E
Blank ras was superieur, de rest nog
achterop
E.B. Taylor F. Boas
Neoliberaal = vrijheid van de markt, iedereen wil meer, profiteren van de mogelijkheden om
hogerop te raken
Stereotypering en selectieve waarneming
Stereotypering Er wordt van een cultuur (een groep, gemeenschap) een
vastliggend beeld gehanteerd
Gekenmerkt door een beperkt aantal vereenvoudigde en
opvallende elementen (clichés)
Worden veralgemeend tot algemeen geldende karakteristieken
voor die cultuur en vooral voor de leden ervan
Gaat vaak terug op een vooroordeel of een negatief denkbeeld.
Stereotyp = fysieke waarneming
Selectieve Het geheel waarnemen en enkel die elementen oppikken die
waarneming overeenkomen met het vooraf gevormde beeld
Andere elementen onbewust negeren of bewust als minder
belangrijk beschouwen
Stereotypen worden bevestigd
Wat je verwacht te waarnemen
, Het begrip “cultuur”
Cultuur = een soort van levensstijl van een maatschappij, een (deel)gemeenschap, wat uit die
levensstijl voortkomt en dat eraan ten grondslag ligt
Etymologische gezien komt het begrip “cultuur” uit het Latijn (cultura > culture: bewerkbaar
maken) = het ingrijpen van de mens in de natuur (=oorsprong)
Het impliceert handelen, veranderingen teweegbrengen
Natuurlijke omgeving wordt vermenselijkt
Cultuur in enge zin = cultuur met grote C
hogere cultuur, gecultiveerde expressie
Vlaamsche Breughel, 17de E
Mondiaan
Cultuur in ruime zin = cultuur met kleine c
geheel van onderling samenhangende psychologische, sociologische en technologische
aspecten
Je bent belg maar je bent ook (boomer, Europeaan, West-Vlaming, je maakt deel uit van deze
of deze vereniging)
Kenmerken van ‘cultuur in ruime zin’
Inhoudelijk ruim: cultuur = een soort van levensstijl van een maatschappij, een
(deel)gemeenschap, wat uit die levensstijl voortkomt en dat eraan ten grondslag ligt.
Gemeenschappelijk voor alle leden
Relatieve evidentie
Onderscheidend t.o.v. andere groepen
Sterke samenhang
Hybride, overlappend
Dynamisch
Communicatie: impliceert gemeenschappelijke verbale en non-verbale codes
Aangeleerd niet aangeboren
Niet deterministisch
Nadurk op immateriële aspecten: patronen van denken, oordelen, voelen en zich gedragen. De
toenemende globalisering bedreigt deze visie.
Cultuur, communicatie en groepsvorming
Cultuur en communicatie zijn wederzijds afhankelijk.
Communicatie is een onderdeel van, maar oook de voorwaarde tot cultuur. Communicatie kan tot
groepsvorming leiden, een cultuur ontstaat dan doordat een groep dankzij communicatie
onderscheidt.
Interculturele en crossculturele communicatie
Intercultureel: wat gebeurt er als mensen uit verschillende culturen met elkaar communiceren
Crosscultureel: hoe verschillen culturen van elkaar in communicatiegewoonten
Intercultureel ≠ internationaal: er zijn meer culturen dan er landen zijn.
1. Basisbegrippen: interculturele communicatie
Inleiding the global village – het mondiale dorp
Jaren ’60 metafoor: ‘the global village’ door de groeiende rol van de massamedia
1. Afstanden zijn makkelijk te overbruggen, meer contact
a. Wereldwijde communicatie(midddelen)
b. Snelle verre verplaatsingen voor personen en goederen
2. Alles heeft invloed op alles (als zich een belangrijke verschuiving voordoet aan de ene kant van
de wereld, kan dat, ook gevolgen hebben voor de andere kant.
Mondiale samenhang neemt toe:
1. Invloed van de hele wereld op het Westen
Voorbeeld: diversiteit in bevolking en veranderende eetcultuur
2. Invloed van het Westen op het hele werekd amerikanisering
Westers consumentisme, internationale branding, merkbekendheid
Algemene verspreiding van het Engels als lingua franca
Sociale media
De wereld, een dorp …. Het mondiale dorp
Letterlijk = contradictie is onmogelijk, dorp is klein, eentalig en heeft een monocultuur
Figuurlijk = metaforisch is het betekenisvol paradox, de wereld krijgt kenmerken van een
dorp (afstanden zijn verkleind en samenhang is groot)
Bijzondere paradox
Enerzijds klopt de paradoxame figuurlijke betekenis van de metafoor dus wel
Anderzijds niet suggereert een evolutie naar essentiële homogenisering van culturen in de
wereld en van de interculturele communicatie
Paradoxale metafoor
de populaire exponenet van een misvatting, die mondialisering en dus interculturele
communicatie vereenvoudigd voorsteld.
is bedrieglijk omdat ze miscommunicatie nog in de hand werkt en intercultureel communicatie
complexer maakt.
Belangrijke metaforen
De (eigen) culturele bril afzetten of niet?
Cultuur als de bokaal van een goudvis opgsloten
Cultuur als ‘ademhalen’ automatisme
D.I.V.E. principe
= op metaniveau reflecteren en handelen i.p.v. meteen irrationeel oordelen en reageren
kijken naar andere cultuur met besef van de eigen culturele bril (dialoog i.p.v. botsing)
Describe situatie observeren
Interpret analyseren en begrijpen
Verfify aftoetsen
Evaluate evalueren
, Etnocentrisme en cultuurrelativisme
Etnocentrische antropologie Cultuurrelativistische antropologie
Cultuur benaderen vanuit eigen waarden en normen Cultuur benaderen vanuit de cultuur zelf, niet met
(door de orgen en maatstaven van de eigen cultuur) eigen maatstaven
Onwetendheid: gevangen in eigen cultuur Elke cultuur staat op zichzelf
vooroordelen Er zijn geen superieure of inferieure culturen
Niet-begrijpen: eigen cultuur is altijd superieur
VERTICAAL HOIRZONTAAL
Eurocentrisme (19de E) & cultuur evolutionisme Etnocentrisme staat openheid en effectieve
interculturele communicatie in de weg.
Culturen evolueren evenwijdig met de biologische
evolutie tot ze de maximale beschaving bereiken, Was een reactie op het evolutionisme
met name de Westerse wereld (Westen = max.
evolutie)
Model: Britse beschaving van de 19de E
Blank ras was superieur, de rest nog
achterop
E.B. Taylor F. Boas
Neoliberaal = vrijheid van de markt, iedereen wil meer, profiteren van de mogelijkheden om
hogerop te raken
Stereotypering en selectieve waarneming
Stereotypering Er wordt van een cultuur (een groep, gemeenschap) een
vastliggend beeld gehanteerd
Gekenmerkt door een beperkt aantal vereenvoudigde en
opvallende elementen (clichés)
Worden veralgemeend tot algemeen geldende karakteristieken
voor die cultuur en vooral voor de leden ervan
Gaat vaak terug op een vooroordeel of een negatief denkbeeld.
Stereotyp = fysieke waarneming
Selectieve Het geheel waarnemen en enkel die elementen oppikken die
waarneming overeenkomen met het vooraf gevormde beeld
Andere elementen onbewust negeren of bewust als minder
belangrijk beschouwen
Stereotypen worden bevestigd
Wat je verwacht te waarnemen
, Het begrip “cultuur”
Cultuur = een soort van levensstijl van een maatschappij, een (deel)gemeenschap, wat uit die
levensstijl voortkomt en dat eraan ten grondslag ligt
Etymologische gezien komt het begrip “cultuur” uit het Latijn (cultura > culture: bewerkbaar
maken) = het ingrijpen van de mens in de natuur (=oorsprong)
Het impliceert handelen, veranderingen teweegbrengen
Natuurlijke omgeving wordt vermenselijkt
Cultuur in enge zin = cultuur met grote C
hogere cultuur, gecultiveerde expressie
Vlaamsche Breughel, 17de E
Mondiaan
Cultuur in ruime zin = cultuur met kleine c
geheel van onderling samenhangende psychologische, sociologische en technologische
aspecten
Je bent belg maar je bent ook (boomer, Europeaan, West-Vlaming, je maakt deel uit van deze
of deze vereniging)
Kenmerken van ‘cultuur in ruime zin’
Inhoudelijk ruim: cultuur = een soort van levensstijl van een maatschappij, een
(deel)gemeenschap, wat uit die levensstijl voortkomt en dat eraan ten grondslag ligt.
Gemeenschappelijk voor alle leden
Relatieve evidentie
Onderscheidend t.o.v. andere groepen
Sterke samenhang
Hybride, overlappend
Dynamisch
Communicatie: impliceert gemeenschappelijke verbale en non-verbale codes
Aangeleerd niet aangeboren
Niet deterministisch
Nadurk op immateriële aspecten: patronen van denken, oordelen, voelen en zich gedragen. De
toenemende globalisering bedreigt deze visie.
Cultuur, communicatie en groepsvorming
Cultuur en communicatie zijn wederzijds afhankelijk.
Communicatie is een onderdeel van, maar oook de voorwaarde tot cultuur. Communicatie kan tot
groepsvorming leiden, een cultuur ontstaat dan doordat een groep dankzij communicatie
onderscheidt.
Interculturele en crossculturele communicatie
Intercultureel: wat gebeurt er als mensen uit verschillende culturen met elkaar communiceren
Crosscultureel: hoe verschillen culturen van elkaar in communicatiegewoonten
Intercultureel ≠ internationaal: er zijn meer culturen dan er landen zijn.
