Alle hoorcolleges Wetenschapsfilosofie 2020-2021 (USG2030)
Inhoudsopgave
Hoorcollege week 7 – Introductie ............................................................................................. 2
Hoorcollege week 8 – Naturalisme vs. interpretativisme ......................................................... 4
Hoorcollege week 9 – Holisme en reductionisme .................................................................... 7
Hoorcollege week 10 – Redeneren vs. Waarnemen ............................................................... 12
Hoorcollege week 11 – Waardevrijheid vs. normativiteit....................................................... 18
Hoorcollege week 12 – Consequentialisme vs. deontologie .................................................. 23
,Hoorcollege week 7 – Introductie
Deel 1- wat en waarom?
1. Wat is wetenschapsfilosofie?
Antwoorden op vragen achter het onderzoek
- Wat is kennis? (Wat voor soort kennis moet onderzoek opleveren, de toekomst
voorspellen?)
- Wanneer is dat bewezen? (Bepaalde uitkomst van onderzoek klopt?)
- Wat is kenbaar? (Waarover kan je in de sociale wetenschap uitspraken doen)
- Waarin verschilt wetenschappelijke kennis van andere kennis?
- Sociaalwetenschappelijk onderzoek probeert kennis te vergaren over sociale
verschijnselen. Wetenschapsfilosofie denkt juist na over de kennis zelf na, wat is
goede kennis en op welke grond? De vraag achter wetenschappelijke vragen. Vragen
voor de methode vragen.
2. Waarom doen we het?
- Antwoorden hebben grote invloed op wetenschap (welke keuzes je maakt bepaalt
je onderzoek)
• Kennisclaims inschatten/ beoordelen (van anderen)
• Consistent, ‘goed’ onderzoek doen (van jezelf)
• In alle fases van het onderzoeksproces (ook al bij onderwerp en vraag, conclusies)
- Rol kennis/wetenschap in bestuur, beleid, organisatie en samenleving
• VB: BLM; patronen van denken en handelen in de samenleving die los staan van
het individu. Collectieve begrippen van institutioneel racisme, betekent dat dat
individuen er niks aan kunnen doen, of komt het van een individu vandaan.
• VB: Verwarde personen; bezuinigen, maatschappelijke ontwikkelingen, manier
van registratie politie. Methodologisch punt; beter definiëren wat een verward
persoon is. Maar ook fundamentele vragen; dichtbij de objectieve werkelijkheid
komen door meten. Wat houdt het label in
- Kennis en wetenschap in de B&O
• B&O als wetenschap (betere bestuurders met deze wetenschappelijk inzichten.
Waarom is wetenschappelijke kennis beter dan bijv. ervaringskennis, en wanneer
goede bestuurswetenschap)
• De ‘evidence-based’ beweging in beleid en organisatie (beste wetenschappelijke
kennis over wat werkt en niet). Ook evidence based policy; ideaal voor beleid.
Gebaseerd op gevalideerde wetenschappelijke kennis. Ook kritiek; sociale
wetenschap niet de harde kennis is als in technisch. Niet technische
instrumentele kennis.
Deel 2 – het vak wetenschapsfilosofie
De vijf dilemma’s
1. Bestaat er een objectieve sociale werkelijkheid?
Naturalisme vs. Interpretativisme
2. Wat bepaalt menselijk handelen?
Holisme (overkoepelende, bovenindividuele structuren) vs. Reductionisme
(individuele keuzes en de manier waarop hersenen werken)
2
, 3. Wat is de rol van waarneming en theorie in wetenschap?
Redeneren (theorie) vs. Waarnemen (empirie)
4. Moet goed onderzoek waardevrij zijn?
Waardevrijheid (puur objectief) vs. Normativiteit (kan nooit waardevrij zijn en moet
juist ook)
5. Aan welke ethische eisen moet onderzoek voldoen?
Consequentialisme vs. Deontologie
Vijf dilemma’s
- Normatieve keuze (wat is goed onderzoek, goede wetenschap. Is niet een
beschrijving hoe het werkt, maar wat is goed en dat is altijd een normatieve keuze, er
is dus ook geen juist antwoord)
• Niet definitief beantwoordbaar
- Fundamentele keuze (niet alleen praktisch maar ook fundamenteel, wat is de rol van
kennis inde samenleving)
• Maar kan bewegen
- Los te beantwoorden (niet automatisch een positie daar antwoord automatisch op
de ander. Is wel een samenhang in specifiek onderzoek, bepaalde combinaties meer
voor de hand)
- Positie beïnvloedt onderzoek
• Consistent in onderzoek
3
Inhoudsopgave
Hoorcollege week 7 – Introductie ............................................................................................. 2
Hoorcollege week 8 – Naturalisme vs. interpretativisme ......................................................... 4
Hoorcollege week 9 – Holisme en reductionisme .................................................................... 7
Hoorcollege week 10 – Redeneren vs. Waarnemen ............................................................... 12
Hoorcollege week 11 – Waardevrijheid vs. normativiteit....................................................... 18
Hoorcollege week 12 – Consequentialisme vs. deontologie .................................................. 23
,Hoorcollege week 7 – Introductie
Deel 1- wat en waarom?
1. Wat is wetenschapsfilosofie?
Antwoorden op vragen achter het onderzoek
- Wat is kennis? (Wat voor soort kennis moet onderzoek opleveren, de toekomst
voorspellen?)
- Wanneer is dat bewezen? (Bepaalde uitkomst van onderzoek klopt?)
- Wat is kenbaar? (Waarover kan je in de sociale wetenschap uitspraken doen)
- Waarin verschilt wetenschappelijke kennis van andere kennis?
- Sociaalwetenschappelijk onderzoek probeert kennis te vergaren over sociale
verschijnselen. Wetenschapsfilosofie denkt juist na over de kennis zelf na, wat is
goede kennis en op welke grond? De vraag achter wetenschappelijke vragen. Vragen
voor de methode vragen.
2. Waarom doen we het?
- Antwoorden hebben grote invloed op wetenschap (welke keuzes je maakt bepaalt
je onderzoek)
• Kennisclaims inschatten/ beoordelen (van anderen)
• Consistent, ‘goed’ onderzoek doen (van jezelf)
• In alle fases van het onderzoeksproces (ook al bij onderwerp en vraag, conclusies)
- Rol kennis/wetenschap in bestuur, beleid, organisatie en samenleving
• VB: BLM; patronen van denken en handelen in de samenleving die los staan van
het individu. Collectieve begrippen van institutioneel racisme, betekent dat dat
individuen er niks aan kunnen doen, of komt het van een individu vandaan.
• VB: Verwarde personen; bezuinigen, maatschappelijke ontwikkelingen, manier
van registratie politie. Methodologisch punt; beter definiëren wat een verward
persoon is. Maar ook fundamentele vragen; dichtbij de objectieve werkelijkheid
komen door meten. Wat houdt het label in
- Kennis en wetenschap in de B&O
• B&O als wetenschap (betere bestuurders met deze wetenschappelijk inzichten.
Waarom is wetenschappelijke kennis beter dan bijv. ervaringskennis, en wanneer
goede bestuurswetenschap)
• De ‘evidence-based’ beweging in beleid en organisatie (beste wetenschappelijke
kennis over wat werkt en niet). Ook evidence based policy; ideaal voor beleid.
Gebaseerd op gevalideerde wetenschappelijke kennis. Ook kritiek; sociale
wetenschap niet de harde kennis is als in technisch. Niet technische
instrumentele kennis.
Deel 2 – het vak wetenschapsfilosofie
De vijf dilemma’s
1. Bestaat er een objectieve sociale werkelijkheid?
Naturalisme vs. Interpretativisme
2. Wat bepaalt menselijk handelen?
Holisme (overkoepelende, bovenindividuele structuren) vs. Reductionisme
(individuele keuzes en de manier waarop hersenen werken)
2
, 3. Wat is de rol van waarneming en theorie in wetenschap?
Redeneren (theorie) vs. Waarnemen (empirie)
4. Moet goed onderzoek waardevrij zijn?
Waardevrijheid (puur objectief) vs. Normativiteit (kan nooit waardevrij zijn en moet
juist ook)
5. Aan welke ethische eisen moet onderzoek voldoen?
Consequentialisme vs. Deontologie
Vijf dilemma’s
- Normatieve keuze (wat is goed onderzoek, goede wetenschap. Is niet een
beschrijving hoe het werkt, maar wat is goed en dat is altijd een normatieve keuze, er
is dus ook geen juist antwoord)
• Niet definitief beantwoordbaar
- Fundamentele keuze (niet alleen praktisch maar ook fundamenteel, wat is de rol van
kennis inde samenleving)
• Maar kan bewegen
- Los te beantwoorden (niet automatisch een positie daar antwoord automatisch op
de ander. Is wel een samenhang in specifiek onderzoek, bepaalde combinaties meer
voor de hand)
- Positie beïnvloedt onderzoek
• Consistent in onderzoek
3
