De algemene en speciale
zintuigen
Zintuigcellen
Zintuigen: gespecialiseerde cellen/celuitlopers (=sensoren) die omstandigheden binnen en buiten
het lichaam registeren. Verzamelen alle sensorische info
Constante stroom informatie/prikkels -> Via gespecialiseerde cellen = sensoren
- Zijn gevoelig aan veranderingen in hun omgeving
- Zetten deze om in impulsen -> Steeds dezelfde impulsen – wat de oorzaak ook is
Zintuigcellen: zijn gespecialiseerde cellen die alle sensorische informatie verzamelen
- Basaal: vrije zenuwuiteinden – gevoelig aan veelvoud prikkels
- Expert: lichtgevoelige cellen in de ogen: super-gespecialiseerde cellen – slechts gevoelig aan
één prikkel
Receptorveld: Regio die info geeft aan zintuigcel
Prikkel voldoende sterk? -> Centrale zenuwstelsel ontvangt boodschap: “prikkel is aangekomen bij
receptor X”
Receptorveld= veld dat info levert aan zintuigcel
Aankomende informatie = gewaarwording
Bewustwording gewaarwording = waarneming
Adaptatie: de afname van de gevoeligheid in aanwezigheid van een constante prikkel.
- De aanpassing van de gevoeligheid kan bewust of onbewust plaatsvinden.
Vb. Geconcentreerd luisteren of net omgekeerd door ons af te sluiten van omgevingslawaai
Algemene (=basale) zintuigen (liggen in het hele lichaam verspreid, somatische zintuigen)
- Temperatuur
- Pijn
- Aanraking
- Druk
- Trilling
- Proprioceptie (lichaamshouding)
Speciale zintuigen (Zijn gespecialiseerde organen geconcentreerd)
- Reuk (Olfactie) (niet kennen)
- Smaak (Gustatie) (niet kennen)
- Gezichtsvermogen
- Evenwicht
- Gehoor
, Algemene zintuigen
Zintuigcellen van de algemene zintuigen
- Verspreid doorheen het hele lichaam -> betrekkelijk eenvoudige bouw
Ingedeeld aan de hand van de aard van de prikkel waarvoor ze gevoelig zijn
- Pijn (nociceptoren)
- Temperatuur (thermoreceptoren)
- Fysische vervorming gevolg van druk/aanraking (mechanoreceptoren)
- Chemische prikkels (chemoreceptoren)
Pijn
Pijnzintuigen of nociceptoren: zijn vrije zenuwuiteinden en gevoelig aan dreigende beschadiging
Aanwezig in:
- Bovenste huidlagen
- Gewrichten
- Beenvlies
- Bloedvatwanden
Pijnreceptoren hebben grote receptorvelden -> weinig specifiek
Pijnreceptoren worden geprikkeld in een bepaald gebied -> geleiden 2 typen axonen/ reacties
Twee axonen/reacties
1. Snelle geleidende axonen = snelle pijn
Gemyeliniseerde vezels geleiden zeer plaatselijke gewaarwording
Gewaarwording bereikt zeer snel (snelle overdracht) de CZS
Reflex mogelijk
Vb. diepe snijwond
2. Traag geleidende axonen = trage pijn
Ongemyeliniseerde vezels geleiden gewaarwording.
Trage overdracht
Pijn is in betrokken gebieden te identificeren
Gerefereerde pijn: pijnwaarneming in delen van het lichaam die niet werkelijk worden geprikkeld
- Vb. hals, kaak
Temperatuur (thermoreceptoren)
Warmtereceptoren/ thermoreceptoren: vrije zenuwuiteinden die gevoelig zijn aan warmte/koude
Aanwezig in
- Huid
- Skeletspieren
- Lever
- Hypothalamus
3 à 4 x meer koude-receptoren
zintuigen
Zintuigcellen
Zintuigen: gespecialiseerde cellen/celuitlopers (=sensoren) die omstandigheden binnen en buiten
het lichaam registeren. Verzamelen alle sensorische info
Constante stroom informatie/prikkels -> Via gespecialiseerde cellen = sensoren
- Zijn gevoelig aan veranderingen in hun omgeving
- Zetten deze om in impulsen -> Steeds dezelfde impulsen – wat de oorzaak ook is
Zintuigcellen: zijn gespecialiseerde cellen die alle sensorische informatie verzamelen
- Basaal: vrije zenuwuiteinden – gevoelig aan veelvoud prikkels
- Expert: lichtgevoelige cellen in de ogen: super-gespecialiseerde cellen – slechts gevoelig aan
één prikkel
Receptorveld: Regio die info geeft aan zintuigcel
Prikkel voldoende sterk? -> Centrale zenuwstelsel ontvangt boodschap: “prikkel is aangekomen bij
receptor X”
Receptorveld= veld dat info levert aan zintuigcel
Aankomende informatie = gewaarwording
Bewustwording gewaarwording = waarneming
Adaptatie: de afname van de gevoeligheid in aanwezigheid van een constante prikkel.
- De aanpassing van de gevoeligheid kan bewust of onbewust plaatsvinden.
Vb. Geconcentreerd luisteren of net omgekeerd door ons af te sluiten van omgevingslawaai
Algemene (=basale) zintuigen (liggen in het hele lichaam verspreid, somatische zintuigen)
- Temperatuur
- Pijn
- Aanraking
- Druk
- Trilling
- Proprioceptie (lichaamshouding)
Speciale zintuigen (Zijn gespecialiseerde organen geconcentreerd)
- Reuk (Olfactie) (niet kennen)
- Smaak (Gustatie) (niet kennen)
- Gezichtsvermogen
- Evenwicht
- Gehoor
, Algemene zintuigen
Zintuigcellen van de algemene zintuigen
- Verspreid doorheen het hele lichaam -> betrekkelijk eenvoudige bouw
Ingedeeld aan de hand van de aard van de prikkel waarvoor ze gevoelig zijn
- Pijn (nociceptoren)
- Temperatuur (thermoreceptoren)
- Fysische vervorming gevolg van druk/aanraking (mechanoreceptoren)
- Chemische prikkels (chemoreceptoren)
Pijn
Pijnzintuigen of nociceptoren: zijn vrije zenuwuiteinden en gevoelig aan dreigende beschadiging
Aanwezig in:
- Bovenste huidlagen
- Gewrichten
- Beenvlies
- Bloedvatwanden
Pijnreceptoren hebben grote receptorvelden -> weinig specifiek
Pijnreceptoren worden geprikkeld in een bepaald gebied -> geleiden 2 typen axonen/ reacties
Twee axonen/reacties
1. Snelle geleidende axonen = snelle pijn
Gemyeliniseerde vezels geleiden zeer plaatselijke gewaarwording
Gewaarwording bereikt zeer snel (snelle overdracht) de CZS
Reflex mogelijk
Vb. diepe snijwond
2. Traag geleidende axonen = trage pijn
Ongemyeliniseerde vezels geleiden gewaarwording.
Trage overdracht
Pijn is in betrokken gebieden te identificeren
Gerefereerde pijn: pijnwaarneming in delen van het lichaam die niet werkelijk worden geprikkeld
- Vb. hals, kaak
Temperatuur (thermoreceptoren)
Warmtereceptoren/ thermoreceptoren: vrije zenuwuiteinden die gevoelig zijn aan warmte/koude
Aanwezig in
- Huid
- Skeletspieren
- Lever
- Hypothalamus
3 à 4 x meer koude-receptoren
