Aardrijkskunde havo 5 hoofdstuk 2 exogene en endogene processen
(domein C aarde CE)
paragraaf 1 opbouw van de aarde
aardbeving= trilling in de aarde
mid-oceanische rug= hoger gelegen structuur op de bodem van een oceaan
diepzeetrog= diepe kloven in oceaan
De aardkorst bestaat uit:
1. oceanische korst (dun, zwaar en bestaat uit graniet)
2. continentale korst (dik, licht en bestaat uit basalt)
Convectiestromen ontstaan vanuit de kern, waar gesteente wordt verhit
gesteente zet uit wordt lichter en stijgt op wordt
kouder krimpt en daalt weer naar de kern.
Paragraaf 2 platentektoniek
hypocentrum= plek in de aardkorst waar aardbeving ontstaat
epicentrum= plek op de aardkorst waar je aardbeving het best
voelt omdat deze er loodrecht boven hypocentrum ligt
Mogelijke contacten tussen platen
1. convergent
2. divergent
3. transvorm
Wanneer er een breuk ontstaat vult nieuw magma tot basalt
Er zijn voornamelijk aardbevingen bij convergente en transvorme plaatbewegingen.
Paragraaf 3 vulkanisme
Bij divergente plaatbewegingen ontstaat er een schildvulkaan met een effusieve eruptie.
Deze eruptie is vloeibaar en verdeelt zich over een groot oppervlakte.
Bij convergente plaatbewegingen ontstaan er stratovulkanen met een explosieve eruptie.
Deze eruptie is erg stroperig en heet. Vaak ontstaat dit door een subductie.
, caldera= bij een te heftige eruptie kan de bovenkant van een vulkaan wegblaast worden.
Hotspot= bellen magma stijgen op naar de aardkorst. Op plekken waar de aardkorst dun of
zwak is lukt het dat deze bellen om het aardoppervlak te doorbreken waardoor er een
vulkaan ontstaat
geisers= grondwater wordt verhit, gaat koken door stoom komt er een hoge druk
water spuit omhoog
paragraaf 4 gesloopt gesteente
mechanische verwering:
● Opwarme van steen, 's nachts afkoelen door spanning barst de steen
● Water in spleet, wordt ijs en zet uit de steen barst
● wortels groeien in spleten en zetten uit de steen barst open
chemische verwering:
● zure regen lost steen op
● de steen kan gaan roesten
● stenen kunnen oplossen in water
een verweringslaag ontstaat door het warme weer
paragraaf 5 verwering materiaal bewegen
puinhelling= losse brokken stenen door aardverschuiving
gevolgen van aardverschuiving:
● gesteente dat loodrecht naar beneden valt
● bergstorting
● losse stenen
● modderstroom (verweringslaag samen met water)
Tijdens het transport van stenen worden deze gladder en kleiner.
De stenen en zand schuurt tegen de bodem waardoor de rivier
dieper wordt (riviererosie). Er ontstaat een V-vormig dal.
Wanneer er morene (ijs keien) tegen de bodem schuren ontstaat
er een U-vormig dal.
Een verweringslaag is als een spons voor water. Dus wanneer er
een bos gekapt wordt zal er veel losse verweringslaag ontstaan dat
door het water mee wordt genomen puinwaaier ontstaat.
(domein C aarde CE)
paragraaf 1 opbouw van de aarde
aardbeving= trilling in de aarde
mid-oceanische rug= hoger gelegen structuur op de bodem van een oceaan
diepzeetrog= diepe kloven in oceaan
De aardkorst bestaat uit:
1. oceanische korst (dun, zwaar en bestaat uit graniet)
2. continentale korst (dik, licht en bestaat uit basalt)
Convectiestromen ontstaan vanuit de kern, waar gesteente wordt verhit
gesteente zet uit wordt lichter en stijgt op wordt
kouder krimpt en daalt weer naar de kern.
Paragraaf 2 platentektoniek
hypocentrum= plek in de aardkorst waar aardbeving ontstaat
epicentrum= plek op de aardkorst waar je aardbeving het best
voelt omdat deze er loodrecht boven hypocentrum ligt
Mogelijke contacten tussen platen
1. convergent
2. divergent
3. transvorm
Wanneer er een breuk ontstaat vult nieuw magma tot basalt
Er zijn voornamelijk aardbevingen bij convergente en transvorme plaatbewegingen.
Paragraaf 3 vulkanisme
Bij divergente plaatbewegingen ontstaat er een schildvulkaan met een effusieve eruptie.
Deze eruptie is vloeibaar en verdeelt zich over een groot oppervlakte.
Bij convergente plaatbewegingen ontstaan er stratovulkanen met een explosieve eruptie.
Deze eruptie is erg stroperig en heet. Vaak ontstaat dit door een subductie.
, caldera= bij een te heftige eruptie kan de bovenkant van een vulkaan wegblaast worden.
Hotspot= bellen magma stijgen op naar de aardkorst. Op plekken waar de aardkorst dun of
zwak is lukt het dat deze bellen om het aardoppervlak te doorbreken waardoor er een
vulkaan ontstaat
geisers= grondwater wordt verhit, gaat koken door stoom komt er een hoge druk
water spuit omhoog
paragraaf 4 gesloopt gesteente
mechanische verwering:
● Opwarme van steen, 's nachts afkoelen door spanning barst de steen
● Water in spleet, wordt ijs en zet uit de steen barst
● wortels groeien in spleten en zetten uit de steen barst open
chemische verwering:
● zure regen lost steen op
● de steen kan gaan roesten
● stenen kunnen oplossen in water
een verweringslaag ontstaat door het warme weer
paragraaf 5 verwering materiaal bewegen
puinhelling= losse brokken stenen door aardverschuiving
gevolgen van aardverschuiving:
● gesteente dat loodrecht naar beneden valt
● bergstorting
● losse stenen
● modderstroom (verweringslaag samen met water)
Tijdens het transport van stenen worden deze gladder en kleiner.
De stenen en zand schuurt tegen de bodem waardoor de rivier
dieper wordt (riviererosie). Er ontstaat een V-vormig dal.
Wanneer er morene (ijs keien) tegen de bodem schuren ontstaat
er een U-vormig dal.
Een verweringslaag is als een spons voor water. Dus wanneer er
een bos gekapt wordt zal er veel losse verweringslaag ontstaan dat
door het water mee wordt genomen puinwaaier ontstaat.
