Sociologisch perspectief
Sociologische verzuchting
Definitie Sociologie
= studie van het menselijke, sociale leven van menselijke groepen en maatschappijen
-> wetenschap van stabiele structuren en processen van sociale aard
-> zeer breed belangstellingsveld (van ontmoetingen tussen mensen tot onderzoek naar globale
processen)
Volgens Max Weber
-> wetenschappelijke poging om het sociale handelen te begrijpen
-> met de bedoeling om op deze manier tot aan causale verklaring te komen over de effecten van dat
sociale handelen
Alles is contingent, maar niet arbitrair
= alles wat in de maatschappij bestaat, had anders kunnen zijn
Alles
-> opvattingen, gewoonten, handelingswijzen, levensstijlen
-> instellingen (manier van leven, hoe we bepaalde dingen in ons leven geïnstalleerd hebben)
Vb. huwelijk, vormingsinstelling, gerechtsinstelling…
Contingent
= de dingen zijn nu zoals het is, maar het had ook anders kunnen zijn
-> meerdere mogelijkheden
-> hebben de mogelijkheid om te zien dat het ooit anders had kunnen zijn of dat het ooit anders was
-> vroeger was het anders (geschiedenis)
-> ergens anders is het anders (derdewereldlanden)
Vb. onderwijs (meisjes mochten vroeger niet naar school)
Niet arbitrair
= niet toevallig, niet willekeurig
-> met een reden waarom het is zoals het is
Vb. meisjes mochten niet naar school, met welke reden? Meisjes moesten meehelpen in het gezin
Arbitrair = toevallig, zonder reden
Besef van contingentie
= mensen hebben de neiging om naar dingen te kijken in andere tijden en andere plaatsen
Etnocentrisme = eigen waarden staan centraal
-> beoordeling volgens waarden en normen uit eigen samenleving (met een waardeoordeel)
-> staan vaak negatief tegenover iets dat anders gaat dan volgens onze waarden en normen
Vb. Spanjaarden doen siësta tijdens de middag, ze worden als lui bestempeld door buitenlanders
,Normen en waarden
= Afwijkend gedrag wordt geproduceerd door de samenleving
-> waarden en normen afhankelijk van tijd en plaats
-> bepaald of ze geaccepteerd zijn of niet
Vb. Homohuwelijk is nu wel legaal, vroeger niet (tijd)
Vb. Homohuwelijk is in België legaal, niet in India (plaats)
Hoe is sociale orde mogelijk?
= hoe komen we tot nageleefde regels?
-> hoe komt het dat bestaande regels door de meeste mensen worden nageleefd?
-> mensen maken de regels zelf
-> noodzakelijk voor leefbaarheid en voorspelbaarheid
Vb. zonder regels zou iedereen doen wat hij wou (leefbaarheid)
Vb. regels verzekeren mij dat iemand niet door het rood zal rijden (voorspelbaarheid)
Wetten gemaakt door de mens
-> maakt onze samenleving beheersbaar en maakbaar
-> hulpeloze stuurloze stuntelige scheppers (de mensen die de wetten stellen, komen vaak onhandig
over)
-> hoe zorgen we ervoor dat mensen de gemaakte regels naleven?
Geschiedenis van de sociale orde
Rousseau (18de eeuw)
-> hoe kan men de mensen de wetten doen volgen, als ze zich er bewust van worden dat ze deze zelf
gemaakt hebben?
-> beweerde dat mensen enkel de wetten zullen naleven als ze opgelegd worden door een religie
-> respect dreigt te verdwijnen als ze erachter komen dat ze deze wetten zelf hebben opgesteld
Burgerdeugd = goede, degelijke en respectvolle burgers kweken
Civiele religies = religies waarbij burgerdeugd centraal staat
-> het Christendom voldeed volgens hem niet aan de burgerdeugd
-> hij wou nieuwe religies ontwikkelen die hier wel aan zouden voldoen
Verlichting & tegen-verlichting (19de eeuw)
Verlichting
= sociale orde ontstaat door eigen rede en eigen redeneervermogen
-> redelijk individu centraal
-> wetenschappelijk denken steeds belangrijker
-> redelijk handelen
-> brengt vooruitgang, rust en geluk
Tegen-verlichting
= sociale orde ontstaat door religie
-> beweren dat er egoïsme en vervreemding zal ontstaan wanneer men eigenbelangen nastreeft
-> vrezen dat men zelf regels zal opstellen om aan hun eigen belangen te voldoen
,-> godsdienst en gezag nog steeds het belangrijkste
-> rationeel handelen (uit eigen belang)
August Comte
= grondlegger van sociologie
-> bedacht de term ‘Sociologie’
-> eigen rede was niet voldoende om automatisch tot sociale rode te leiden
Positivisme = kennis kan alleen verworven worden via ervaring, waarneming en ondervinding
Religie van de Mensheid = mensheid staat centraal, mensen stellen zelf hun wetten
-> nieuwe religie die Comte oprichtte, doordat andere godsdiensten niet voldeden aan zijn visie
2 krachten in menselijk handelen
-> eigen rede
-> emoties, gevoelens en impulsen
Habermas & Luhmann
Habermas Luhmann
= in lijn met de verlichting = in lijn met de tegen-verlichting
Wetenschappelijke reden Rechtvaardigheid
-> vertelt ons hoe we iets moeten doen -> gaan het nooit allemaal eens zijn met wat
-> vertelt ons niet waarom rechtvaardig is
-> wetenschap geeft ons de kans om te communiceren -> verschillende meningen en visies
met elkaar
Wetten maken
Consensus -> procedures
= tot een overeenkomst komen waarbij alle partijen -> meerderheidsregels (volgens stemming)
het eens zijn met elkaar -> arbitrair (zonder reden)
-> wetten zijn niet-arbitrair (met een reden) -> niet iedereen zal het een rechtvaardige wet vinden,
toch moeten we er ons aan houden
CONCLUSIE
= sociale orde doordat er regels en wetten ontstaan CONCLUSIE
waar we het allemaal mee eens zijn = sociale orde door procedures en meerderheidsregels
Is alles Contingent?
Legitimerende derde = iets dat ervoor zorgt dat dingen in onze samenleving amper tot niet te
veranderen zijn
-> op deze manier willen we de bestaande orde verantwoorden
-> welke beperkingen en hoe dwingend zijn ze?
Natuur
-> regels die bepaald worden door de natuur zijn moeilijk te veranderen
Vb. op een bepaald moment zal ieders leven eindigen, kunnen we niks aan veranderen
-> kunnen wel beïnvloeden
, Vb. door hygiënische zorgen en gezondheidszorg kunnen we de levensduur verlengen
Nature vs Nurture
= natuur vs cultuur
-> bepaalde gedragingen worden genetisch meegegeven of via cultuur aangeleerd
Geschiedenis
-> regels die bepaald worden door de geschiedenis zijn moeilijk te veranderen
-> vastliggende ontwikkelingen
Marx
-> vroeger grote ongelijkheid door klassenmaatschappij
-> klassenstrijd (lagere en hogere klassen gaan vechten voor gelijkheid)
-> klasseloze samenleving ontstaat
-> kloof tussen arm en rijk het kleinst in communistische landen
9/11
-> terroristische aanslagen op WTC torens
-> heeft de wereld van vandaag bepaald
-> zijn op onze hoede en strijden voortdurend tegen het terrorisme
Nu
-> wat wij nu doen, zal de toekomst beïnvloeden
Samenhang
= een verband
Vb. als men zijn best doet, is de kans groot dat men zal slagen (samenhang tussen moeite doen en de
slaagkansen)
-> samenhang tussen verschillende maatschappelijke instellingen die noodzakelijk en moeilijk te
veranderen zijn
Economie en gezinsvorm
Begin 20ste eeuw = grote familie met verschillende generaties
Jaren 50 = kerngezin met kostwinnersmodel (vrouw aan de haard, man werken)
Nu = andere gezinsvormen
Ontdekking van de samenleving I
Paradigma
= een zienswijze
-> manier hoe we kijken naar de maatschappij
Twee zienswijzen naar de sociologie
-> Individualistisch paradigma
Sociologische verzuchting
Definitie Sociologie
= studie van het menselijke, sociale leven van menselijke groepen en maatschappijen
-> wetenschap van stabiele structuren en processen van sociale aard
-> zeer breed belangstellingsveld (van ontmoetingen tussen mensen tot onderzoek naar globale
processen)
Volgens Max Weber
-> wetenschappelijke poging om het sociale handelen te begrijpen
-> met de bedoeling om op deze manier tot aan causale verklaring te komen over de effecten van dat
sociale handelen
Alles is contingent, maar niet arbitrair
= alles wat in de maatschappij bestaat, had anders kunnen zijn
Alles
-> opvattingen, gewoonten, handelingswijzen, levensstijlen
-> instellingen (manier van leven, hoe we bepaalde dingen in ons leven geïnstalleerd hebben)
Vb. huwelijk, vormingsinstelling, gerechtsinstelling…
Contingent
= de dingen zijn nu zoals het is, maar het had ook anders kunnen zijn
-> meerdere mogelijkheden
-> hebben de mogelijkheid om te zien dat het ooit anders had kunnen zijn of dat het ooit anders was
-> vroeger was het anders (geschiedenis)
-> ergens anders is het anders (derdewereldlanden)
Vb. onderwijs (meisjes mochten vroeger niet naar school)
Niet arbitrair
= niet toevallig, niet willekeurig
-> met een reden waarom het is zoals het is
Vb. meisjes mochten niet naar school, met welke reden? Meisjes moesten meehelpen in het gezin
Arbitrair = toevallig, zonder reden
Besef van contingentie
= mensen hebben de neiging om naar dingen te kijken in andere tijden en andere plaatsen
Etnocentrisme = eigen waarden staan centraal
-> beoordeling volgens waarden en normen uit eigen samenleving (met een waardeoordeel)
-> staan vaak negatief tegenover iets dat anders gaat dan volgens onze waarden en normen
Vb. Spanjaarden doen siësta tijdens de middag, ze worden als lui bestempeld door buitenlanders
,Normen en waarden
= Afwijkend gedrag wordt geproduceerd door de samenleving
-> waarden en normen afhankelijk van tijd en plaats
-> bepaald of ze geaccepteerd zijn of niet
Vb. Homohuwelijk is nu wel legaal, vroeger niet (tijd)
Vb. Homohuwelijk is in België legaal, niet in India (plaats)
Hoe is sociale orde mogelijk?
= hoe komen we tot nageleefde regels?
-> hoe komt het dat bestaande regels door de meeste mensen worden nageleefd?
-> mensen maken de regels zelf
-> noodzakelijk voor leefbaarheid en voorspelbaarheid
Vb. zonder regels zou iedereen doen wat hij wou (leefbaarheid)
Vb. regels verzekeren mij dat iemand niet door het rood zal rijden (voorspelbaarheid)
Wetten gemaakt door de mens
-> maakt onze samenleving beheersbaar en maakbaar
-> hulpeloze stuurloze stuntelige scheppers (de mensen die de wetten stellen, komen vaak onhandig
over)
-> hoe zorgen we ervoor dat mensen de gemaakte regels naleven?
Geschiedenis van de sociale orde
Rousseau (18de eeuw)
-> hoe kan men de mensen de wetten doen volgen, als ze zich er bewust van worden dat ze deze zelf
gemaakt hebben?
-> beweerde dat mensen enkel de wetten zullen naleven als ze opgelegd worden door een religie
-> respect dreigt te verdwijnen als ze erachter komen dat ze deze wetten zelf hebben opgesteld
Burgerdeugd = goede, degelijke en respectvolle burgers kweken
Civiele religies = religies waarbij burgerdeugd centraal staat
-> het Christendom voldeed volgens hem niet aan de burgerdeugd
-> hij wou nieuwe religies ontwikkelen die hier wel aan zouden voldoen
Verlichting & tegen-verlichting (19de eeuw)
Verlichting
= sociale orde ontstaat door eigen rede en eigen redeneervermogen
-> redelijk individu centraal
-> wetenschappelijk denken steeds belangrijker
-> redelijk handelen
-> brengt vooruitgang, rust en geluk
Tegen-verlichting
= sociale orde ontstaat door religie
-> beweren dat er egoïsme en vervreemding zal ontstaan wanneer men eigenbelangen nastreeft
-> vrezen dat men zelf regels zal opstellen om aan hun eigen belangen te voldoen
,-> godsdienst en gezag nog steeds het belangrijkste
-> rationeel handelen (uit eigen belang)
August Comte
= grondlegger van sociologie
-> bedacht de term ‘Sociologie’
-> eigen rede was niet voldoende om automatisch tot sociale rode te leiden
Positivisme = kennis kan alleen verworven worden via ervaring, waarneming en ondervinding
Religie van de Mensheid = mensheid staat centraal, mensen stellen zelf hun wetten
-> nieuwe religie die Comte oprichtte, doordat andere godsdiensten niet voldeden aan zijn visie
2 krachten in menselijk handelen
-> eigen rede
-> emoties, gevoelens en impulsen
Habermas & Luhmann
Habermas Luhmann
= in lijn met de verlichting = in lijn met de tegen-verlichting
Wetenschappelijke reden Rechtvaardigheid
-> vertelt ons hoe we iets moeten doen -> gaan het nooit allemaal eens zijn met wat
-> vertelt ons niet waarom rechtvaardig is
-> wetenschap geeft ons de kans om te communiceren -> verschillende meningen en visies
met elkaar
Wetten maken
Consensus -> procedures
= tot een overeenkomst komen waarbij alle partijen -> meerderheidsregels (volgens stemming)
het eens zijn met elkaar -> arbitrair (zonder reden)
-> wetten zijn niet-arbitrair (met een reden) -> niet iedereen zal het een rechtvaardige wet vinden,
toch moeten we er ons aan houden
CONCLUSIE
= sociale orde doordat er regels en wetten ontstaan CONCLUSIE
waar we het allemaal mee eens zijn = sociale orde door procedures en meerderheidsregels
Is alles Contingent?
Legitimerende derde = iets dat ervoor zorgt dat dingen in onze samenleving amper tot niet te
veranderen zijn
-> op deze manier willen we de bestaande orde verantwoorden
-> welke beperkingen en hoe dwingend zijn ze?
Natuur
-> regels die bepaald worden door de natuur zijn moeilijk te veranderen
Vb. op een bepaald moment zal ieders leven eindigen, kunnen we niks aan veranderen
-> kunnen wel beïnvloeden
, Vb. door hygiënische zorgen en gezondheidszorg kunnen we de levensduur verlengen
Nature vs Nurture
= natuur vs cultuur
-> bepaalde gedragingen worden genetisch meegegeven of via cultuur aangeleerd
Geschiedenis
-> regels die bepaald worden door de geschiedenis zijn moeilijk te veranderen
-> vastliggende ontwikkelingen
Marx
-> vroeger grote ongelijkheid door klassenmaatschappij
-> klassenstrijd (lagere en hogere klassen gaan vechten voor gelijkheid)
-> klasseloze samenleving ontstaat
-> kloof tussen arm en rijk het kleinst in communistische landen
9/11
-> terroristische aanslagen op WTC torens
-> heeft de wereld van vandaag bepaald
-> zijn op onze hoede en strijden voortdurend tegen het terrorisme
Nu
-> wat wij nu doen, zal de toekomst beïnvloeden
Samenhang
= een verband
Vb. als men zijn best doet, is de kans groot dat men zal slagen (samenhang tussen moeite doen en de
slaagkansen)
-> samenhang tussen verschillende maatschappelijke instellingen die noodzakelijk en moeilijk te
veranderen zijn
Economie en gezinsvorm
Begin 20ste eeuw = grote familie met verschillende generaties
Jaren 50 = kerngezin met kostwinnersmodel (vrouw aan de haard, man werken)
Nu = andere gezinsvormen
Ontdekking van de samenleving I
Paradigma
= een zienswijze
-> manier hoe we kijken naar de maatschappij
Twee zienswijzen naar de sociologie
-> Individualistisch paradigma
