Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Samenvatting Ondernemingsrecht
Week 1 introductie op het ondernemingsrecht (hoofdstukken 1 en 2)
Begrip rechtspersoon (art. 2:1 t/m 5 BW)
Rechtssubject:
Een rechtssubject is drager van rechten en plichten.
Publiekrechtelijke rechtspersonen:
Rechtspersonen die hun bestaansrecht niet aan het BW ontlenen, maar aan andere wetten (bijv. de
staat, provincies, gemeenten, universiteiten etc.).
Kerkgenootschappen:
Art 2:2 BW: geregeerd door eigen statuut, tenzij in strijd met de wet (alleen art. 2:5 BW van
toepassing).
Rechtsbevoegd:
Zowel de natuurlijke persoon als de rechtspersoon is als rechtssubject vervolgens rechtsbevoegd: de
bevoegd en vrij tot het genot van burgerlijke rechten. Deze term van art. 1:1 lid 1 BW ziet op de
mogelijkheid van rechtssubjecten om in hun rechten en plichten verandering te brengen door het
verrichten van handelingen en daden. Rechtsbevoegdheid heeft dus betrekking op de mogelijkheid
om rechtshandelingen te verrichten, overeenkomsten te sluiten, goederen in ontvangst te nemen,
schulden aan te gaan, vorderingen te innen, onrechtmatige daden te begaan enzovoort.
Rechtssubjecten
Natuurlijke personen Rechtspersonen
art. 1:1 lid 1 BW art. 2:3 BW
Begrip onderneming:
Organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan het economisch verkeer.
Maar ook:
• Het Handelsregisterbesluit definieert een onderneming in art. 2 als volgt:
‘Van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandigheid optredende
organisatorische eenheid van één of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng
van arbeid of middelen, ten behoeve van derden diensten of goederen worden geleverd of
werken tot stand worden gebracht met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen.’
• Art. 1 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) definieert het begrip bijvoorbeeld als:
‘elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband waarin
krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens publiekrechtelijke aanstelling arbeid wordt
verricht.’
1
,Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Rechtsvormen in Nederland:
• Eenmanszaak
• Personenvennootschappen (boek 7A BW en WvK):
➢ Maatschap
➢ Vennootschap onder firma (v.o.f.)
➢ De commanditaire vennootschap (CV)
• Rechtspersonen (boek 2 BW):
➢ Vereniging (met volledige of beperkte bevoegdheid)
➢ Coöperatie / onderlinge waarborgmaatschappij (OWM)
➢ Stichting
➢ Besloten vennootschap (BV) en een naamloze vennootschap (NV)
(kapitaalvennootschappen)
Overige:
• Europese rechtsvormen:
➢ Het Europees Economisch samenwerkingsverband (EESV)
➢ De Europese vennootschap (Societas Europaea: SE)
➢ Societas Cooperativa Europea (SCE)
• Publiekrechtelijke rechtspersonen en kerkgenootschappen
NB Art 2:5 BW: gelijkstelling rechtspersonen met natuurlijke personen voor wat betreft het
vermogensrecht.
2
,Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Functionarissen binnen de diverse rechtsvormen:
Bestuurders • Bij rechtspersonen
Vennoten • Bij personenvennootschappen
Maten • Bij personenvennootschappen
Commissarissen • Bij rechtspersonen
Productiehouder • Bij rechtspersonen
Eigenaar • Bij eenmanszaak
Raakvlakken met het personen-en familierecht
Doordat een rechtspersoon binnen het vermogensrecht wordt gelijkgesteld met een natuurlijk
persoon, kan hij ook in vergelijkbare situaties als een natuurlijk persoon terechtkomen.
Handelingsonbekwaamheid:
In art. 3:32 lid 1 BW is te lezen dat ieder natuurlijk persoon in Nederland bekwaam is tot het
verrichten van rechtshandelingen, voor zover de wet niet anders bepaalt. Als iemand niet bekwaam
is mag diegene niet zelfstandig rechtshandelingen verrichten en kunnen de alsnog verrichte
rechtshandelingen op grond van lid 2 worden vernietigd.
Er zijn twee gevallen waarin de wet bepaalt dat een persoon handelingsonbekwaam is.
• onder curatele gestelden (art. 1:381 lid 2 BW); en
• minderjarigen (art. 1:234 BW).
Onder curatele gestelden
• In geval van een bestuurder:
Als een bestuurder van een rechtspersoon onder curatele wordt gesteld, blijft de rechtspersonen zelf
gewoon bestaan en functioneren. Indien de bestuurder enig bestuurder was, geldt dit nog steeds. De
rechtspersoon is immers zelfstandig drager van rechten en plichten. In de statuten van een nv of bv
dient op grond van art. 2:134/244 lid 4 BW te zijn opgenomen wie de bv bestuurt in geval van
‘ontstentenis of belet’ van een of meer bestuurders.
• In geval van een eenmanszaak
Indien de onderneming geen rechtspersoon is, dus geen rechtssubject, kan een ondercuratelestelling
grotere gevolgen hebben. Indien de houder van een eenmanszaak alleen nog te leiden d.m.v. de
curator en dat is geen constructieve oplossing. De eenmanszaak zal dus worden verkocht of
ophouden te bestaan.
• In geval van een personenvennootschap
Met betrekking tot een personenvennootschap, zoals een maatschap, betekent een
ondercuratelestelling in beginsel het einde van de vennootschap. Deze wordt dan namelijk conform
art. 7A:1683 sub 4 BW ontbonden.
3
, Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Raakvlakken met het faillissementsrecht
• Bij eenmanszaak geen afgescheiden vermogen
• Faillissement personenvennootschap leidt veelal tot faillissement vennoten
• Derhalve huwelijkse voorwaarden!
• Curator neemt bedrijfsvoering onderneming over
• Ondernemer wordt beschikkingsonbevoegd (art. 23 Fw)
Surseance van betaling
- Bij natuurlijk persoon alleen i.g.v. ondernemer (art. 214 lid 4 Fw)
- Bedoeld om afbetalingsregeling of akkoord te krijgen met schuldeisers
- Beschikkingsonbevoegd zonder medewerking, machtiging of bijstand bewindvoerder
Vertegenwoordiging in het algemeen
Vertegenwoordiging is het verrichten van een rechtshandeling namens een ander, waarbij een ander
dus een bedrijf of een persoon kan zijn. Vertegenwoordiging staat niet als zelfstandig rechtsfiguur in
de wet, maar is her en der te vinden.
Een vorm van vertegenwoordiging die wel apart in de wet is opgenomen, is de volmacht (zie art. 3:60
BW).
• is bevoegd om namens iemand een overeenkomst te sluiten;
• is een eenzijdige rechtshandeling (waarbij de wil of instemming van de gevolmachtigde niet
is vereist, waardoor hij niet verplicht is tot het uitvoeren van de volmacht).
➢ Middellijke vertegenwoordiging:
Middellijke vertegenwoordiging houdt in dat de vertegenwoordiger de rechtshandeling namens de
vertegenwoordigde (ook wel principaal genoemd) op eigen naam verricht. → (hij kan dus niet de
principaal zelf direct binden).
➢ Onmiddellijke vertegenwoordiging:
Onmiddellijke vertegenwoordiging houdt in dat de vertegenwoordiger de rechtshandeling verricht in
naam van de ander (de vertegenwoordigde). → bijv. de bestuurders van rechtspersonen.
Kamer van Koophandel - Handelsregister
Alle rechtspersonen en ondernemingen dienen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel
(KvK) te worden ingeschreven.
Raadpleging verstandig in handelsverkeer:
• met wie doe je zaken?
• wat is de rechtsvorm?
• is degene met wie je spreekt vertegenwoordigingsbevoegd?
Inschrijvingsplicht bij de KvK
Iedere onderneming en rechtspersoon in Nederland is verplicht zich in te schrijven bij de KvK op
grond van art. 5 en 6 van de Handelsregisterwet (Hrw).
inschrijfplicht voor alle ondernemingen art. 5 Hrgw 2007
inschrijfplicht voor alle rechtspersonen art. 6 Hrwg 2007
definitie onderneming art. 2 Handelsregisterbesluit 2008
Inschrijfnummer → verplicht om te vermelden op alle brieven / offertes / facturen (art. 27 Hrgw)
4
Samenvatting Ondernemingsrecht
Week 1 introductie op het ondernemingsrecht (hoofdstukken 1 en 2)
Begrip rechtspersoon (art. 2:1 t/m 5 BW)
Rechtssubject:
Een rechtssubject is drager van rechten en plichten.
Publiekrechtelijke rechtspersonen:
Rechtspersonen die hun bestaansrecht niet aan het BW ontlenen, maar aan andere wetten (bijv. de
staat, provincies, gemeenten, universiteiten etc.).
Kerkgenootschappen:
Art 2:2 BW: geregeerd door eigen statuut, tenzij in strijd met de wet (alleen art. 2:5 BW van
toepassing).
Rechtsbevoegd:
Zowel de natuurlijke persoon als de rechtspersoon is als rechtssubject vervolgens rechtsbevoegd: de
bevoegd en vrij tot het genot van burgerlijke rechten. Deze term van art. 1:1 lid 1 BW ziet op de
mogelijkheid van rechtssubjecten om in hun rechten en plichten verandering te brengen door het
verrichten van handelingen en daden. Rechtsbevoegdheid heeft dus betrekking op de mogelijkheid
om rechtshandelingen te verrichten, overeenkomsten te sluiten, goederen in ontvangst te nemen,
schulden aan te gaan, vorderingen te innen, onrechtmatige daden te begaan enzovoort.
Rechtssubjecten
Natuurlijke personen Rechtspersonen
art. 1:1 lid 1 BW art. 2:3 BW
Begrip onderneming:
Organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan het economisch verkeer.
Maar ook:
• Het Handelsregisterbesluit definieert een onderneming in art. 2 als volgt:
‘Van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandigheid optredende
organisatorische eenheid van één of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng
van arbeid of middelen, ten behoeve van derden diensten of goederen worden geleverd of
werken tot stand worden gebracht met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen.’
• Art. 1 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) definieert het begrip bijvoorbeeld als:
‘elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband waarin
krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens publiekrechtelijke aanstelling arbeid wordt
verricht.’
1
,Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Rechtsvormen in Nederland:
• Eenmanszaak
• Personenvennootschappen (boek 7A BW en WvK):
➢ Maatschap
➢ Vennootschap onder firma (v.o.f.)
➢ De commanditaire vennootschap (CV)
• Rechtspersonen (boek 2 BW):
➢ Vereniging (met volledige of beperkte bevoegdheid)
➢ Coöperatie / onderlinge waarborgmaatschappij (OWM)
➢ Stichting
➢ Besloten vennootschap (BV) en een naamloze vennootschap (NV)
(kapitaalvennootschappen)
Overige:
• Europese rechtsvormen:
➢ Het Europees Economisch samenwerkingsverband (EESV)
➢ De Europese vennootschap (Societas Europaea: SE)
➢ Societas Cooperativa Europea (SCE)
• Publiekrechtelijke rechtspersonen en kerkgenootschappen
NB Art 2:5 BW: gelijkstelling rechtspersonen met natuurlijke personen voor wat betreft het
vermogensrecht.
2
,Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Functionarissen binnen de diverse rechtsvormen:
Bestuurders • Bij rechtspersonen
Vennoten • Bij personenvennootschappen
Maten • Bij personenvennootschappen
Commissarissen • Bij rechtspersonen
Productiehouder • Bij rechtspersonen
Eigenaar • Bij eenmanszaak
Raakvlakken met het personen-en familierecht
Doordat een rechtspersoon binnen het vermogensrecht wordt gelijkgesteld met een natuurlijk
persoon, kan hij ook in vergelijkbare situaties als een natuurlijk persoon terechtkomen.
Handelingsonbekwaamheid:
In art. 3:32 lid 1 BW is te lezen dat ieder natuurlijk persoon in Nederland bekwaam is tot het
verrichten van rechtshandelingen, voor zover de wet niet anders bepaalt. Als iemand niet bekwaam
is mag diegene niet zelfstandig rechtshandelingen verrichten en kunnen de alsnog verrichte
rechtshandelingen op grond van lid 2 worden vernietigd.
Er zijn twee gevallen waarin de wet bepaalt dat een persoon handelingsonbekwaam is.
• onder curatele gestelden (art. 1:381 lid 2 BW); en
• minderjarigen (art. 1:234 BW).
Onder curatele gestelden
• In geval van een bestuurder:
Als een bestuurder van een rechtspersoon onder curatele wordt gesteld, blijft de rechtspersonen zelf
gewoon bestaan en functioneren. Indien de bestuurder enig bestuurder was, geldt dit nog steeds. De
rechtspersoon is immers zelfstandig drager van rechten en plichten. In de statuten van een nv of bv
dient op grond van art. 2:134/244 lid 4 BW te zijn opgenomen wie de bv bestuurt in geval van
‘ontstentenis of belet’ van een of meer bestuurders.
• In geval van een eenmanszaak
Indien de onderneming geen rechtspersoon is, dus geen rechtssubject, kan een ondercuratelestelling
grotere gevolgen hebben. Indien de houder van een eenmanszaak alleen nog te leiden d.m.v. de
curator en dat is geen constructieve oplossing. De eenmanszaak zal dus worden verkocht of
ophouden te bestaan.
• In geval van een personenvennootschap
Met betrekking tot een personenvennootschap, zoals een maatschap, betekent een
ondercuratelestelling in beginsel het einde van de vennootschap. Deze wordt dan namelijk conform
art. 7A:1683 sub 4 BW ontbonden.
3
, Miquelle Coenjaerts HBO-Rechten student Hogeschool Windesheim
Raakvlakken met het faillissementsrecht
• Bij eenmanszaak geen afgescheiden vermogen
• Faillissement personenvennootschap leidt veelal tot faillissement vennoten
• Derhalve huwelijkse voorwaarden!
• Curator neemt bedrijfsvoering onderneming over
• Ondernemer wordt beschikkingsonbevoegd (art. 23 Fw)
Surseance van betaling
- Bij natuurlijk persoon alleen i.g.v. ondernemer (art. 214 lid 4 Fw)
- Bedoeld om afbetalingsregeling of akkoord te krijgen met schuldeisers
- Beschikkingsonbevoegd zonder medewerking, machtiging of bijstand bewindvoerder
Vertegenwoordiging in het algemeen
Vertegenwoordiging is het verrichten van een rechtshandeling namens een ander, waarbij een ander
dus een bedrijf of een persoon kan zijn. Vertegenwoordiging staat niet als zelfstandig rechtsfiguur in
de wet, maar is her en der te vinden.
Een vorm van vertegenwoordiging die wel apart in de wet is opgenomen, is de volmacht (zie art. 3:60
BW).
• is bevoegd om namens iemand een overeenkomst te sluiten;
• is een eenzijdige rechtshandeling (waarbij de wil of instemming van de gevolmachtigde niet
is vereist, waardoor hij niet verplicht is tot het uitvoeren van de volmacht).
➢ Middellijke vertegenwoordiging:
Middellijke vertegenwoordiging houdt in dat de vertegenwoordiger de rechtshandeling namens de
vertegenwoordigde (ook wel principaal genoemd) op eigen naam verricht. → (hij kan dus niet de
principaal zelf direct binden).
➢ Onmiddellijke vertegenwoordiging:
Onmiddellijke vertegenwoordiging houdt in dat de vertegenwoordiger de rechtshandeling verricht in
naam van de ander (de vertegenwoordigde). → bijv. de bestuurders van rechtspersonen.
Kamer van Koophandel - Handelsregister
Alle rechtspersonen en ondernemingen dienen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel
(KvK) te worden ingeschreven.
Raadpleging verstandig in handelsverkeer:
• met wie doe je zaken?
• wat is de rechtsvorm?
• is degene met wie je spreekt vertegenwoordigingsbevoegd?
Inschrijvingsplicht bij de KvK
Iedere onderneming en rechtspersoon in Nederland is verplicht zich in te schrijven bij de KvK op
grond van art. 5 en 6 van de Handelsregisterwet (Hrw).
inschrijfplicht voor alle ondernemingen art. 5 Hrgw 2007
inschrijfplicht voor alle rechtspersonen art. 6 Hrwg 2007
definitie onderneming art. 2 Handelsregisterbesluit 2008
Inschrijfnummer → verplicht om te vermelden op alle brieven / offertes / facturen (art. 27 Hrgw)
4
