HOGERE COGNITIEVE FUNCTIES
WAT IS AANDACHT
- Het is niet één functie maar een verzameling van neurale mechanismen
- Doel die informatie selecteren voor een bewuste verwerking & verwerking van de geselecteerde
informatie optimaal te laten verlopen zo kan onze beperkte informatieverwerkingscapaciteit
worden benut voor de zaken die voor ons het belangrijkst zijn
- We kunnen aan de aandachtsfunctie twee aspecten onderscheiden intensiteit en richting deze
aspecten worden bepaald door processen die deels bewust en deels onbewust zijn:
o Intensiteit vd aandacht erg afhankelijk vh alertheidsniveau (onbewust), maar door inzet v
wilskracht (bewust) ku we waar nodig aandacht mobiliseren /activeren
onbewust: afhankelijk v alertheid
bewust: met mate aandacht aan iets richten
o Richting vd aandacht w deels door onbewust processen bepaald. Vb.: Als we in een ruimte
ineens een knal horen of vanuit de ooghoek een lichtflits zien, wordt de aandacht daar
onwillekeurig naartoe getrokken. Anderzijds kunnen we de aandachtsrichting bewust sturen,
vb.: zo kunnen we bij het beluisteren van een muziekstuk het oor selectief richten op de
baspartij.
bewust: bv sleutel in la zoeken, dus zoeken we iets klein--> selectief zoeken van
metaal
onbewust: bv knal horen, aandacht gaat automatisch naar daar--> in richting kijken
HERSENONDERLEN BETROKKEN BIJ AANDACHT
- Formatio reticularis
o Aras activeert cortex = corticale activatie
- Thalamus
o Selecteert welke info doorgestuurd w naar cortex
o Bewuste selectie en verwerking v info
o via modulatie op dit niveau brein in staat om informatiestroom naar verschillende
schorsgebieden goed te doseren
Sensorisch schorsgebieden: reageren of nieuwe + onverwachte indo
Sturen info naar thalamus waardoor interessante gegevens met voorrang w
doorgelaten
Tegelijkertijd signalen naar FR waardoor arousal niveau w verhoogd
Limbisch systeem emotie en motivatie hebben invloed op aandacht
- Prefrontale cortex
o Onderdrukking achtergrondruis als we ons op een soort sensorische info willen richten
o Gewenning aan ongewijzigde terugkerende prikkels
o Demping van thalamische signaaltransmissie bij gecontenteerd denkwerk
o Verdeling van aandacht bij dubbeltaken
VERSCHILLENDE SOORTEN AANDACHTSFUNCTIES
, - Gerichte (gefocuste) aandacht het vermogen om gedurende korte tijd een maximale hoeveelheid
mentale energie te mobiliseren/activeren voor een bepaalde taak, bijvoorbeeld het nazeggen van een
reeks cijfers of het inprenten van een instructie
o Vb.: je aandacht richten op het “gezoom”/geluid van de beamer in de klas
o Vb.: getallen opsommen en herhalen bij het onthouden van een telefoonnummer
- Volgehouden aandacht het vermogen om de aandacht gedurende een langere tijd (één tot
meerdere minuten) op een taak te richten
- Verdeelde aandacht het vermogen om snel te wisselen tussen twee of meer mentale operaties.
Dat is nodig voor dubbeltaken zoals autorijden en telefoneren maar ook voor het uitvoeren van
opdrachten waarbij informatie moet worden gemanipuleerd een simpel voorbeeld is het 'serieel
aftrekken': de proefpersoon wordt gevraagd 100 min 7 uit te rekenen, van het resultaat weer 7 af te
trekken, enzovoort. Hierbij is een voortdurende afwisseling tussen bewerkingen als rekenen,
vasthouden, wissen en controleren vereist
- Gerichte aandacht
o Willekeurig aandacht richten op 1 prikkel, andere w weg gefilterd
o Kort tijd mentale energie voor aandacht
Nazeggen v reeks cijfers of inprenten v instructies
- Volgehouden aandacht
o Vermogen om aandacht lang op 1 taak te richten (lang focussen op 1 taak)
o High event ride (constant nieuwe info w aangeboden)
Bv. blad met alle letters op geven, iedere keer als de A voorbij komt moet je die
doorstrepen
o low event ride (waakzaamheid)
Bv. letters afspreken waarbij persoon moet reageren als de letter voorkomt
- Verdeelde aandacht
o Aandacht verdelen op verschillende taken/prikkels
o dubbeltaken, op verschillende niveaus (NEO en Paleo)
o vb auto rijden, telefoneren en iets opschijven op hetzelfde moment
- Alternerende aandacht
o Aandacht vd ene prikkel naar de andere verleggen
o aan computer iets doen + wasmachine aanzetten tegelijkertijd
- Selectieve aandacht
o Aandacht richten op relevante prikkel
o Uit prikkels kiezen
o inzoomen exclusief op 1 taak
BEWUSTHEID
- alertheid/ arousal - wakker, opmerkzaam, vlot reagerend op prikkels
- gekenmerkt door een niveau v bewustzijn
o verhoogd wnnr iets gebeurt
o verlaagd bij bv slapen
- staat onder controle van FR
o ARAS: (waakzaamheid) stimulerende werking op cortex ((FR gaat een signaal sturen
naar de grote hersenen en de cortext wordt dan actief))
WAT IS AANDACHT
- Het is niet één functie maar een verzameling van neurale mechanismen
- Doel die informatie selecteren voor een bewuste verwerking & verwerking van de geselecteerde
informatie optimaal te laten verlopen zo kan onze beperkte informatieverwerkingscapaciteit
worden benut voor de zaken die voor ons het belangrijkst zijn
- We kunnen aan de aandachtsfunctie twee aspecten onderscheiden intensiteit en richting deze
aspecten worden bepaald door processen die deels bewust en deels onbewust zijn:
o Intensiteit vd aandacht erg afhankelijk vh alertheidsniveau (onbewust), maar door inzet v
wilskracht (bewust) ku we waar nodig aandacht mobiliseren /activeren
onbewust: afhankelijk v alertheid
bewust: met mate aandacht aan iets richten
o Richting vd aandacht w deels door onbewust processen bepaald. Vb.: Als we in een ruimte
ineens een knal horen of vanuit de ooghoek een lichtflits zien, wordt de aandacht daar
onwillekeurig naartoe getrokken. Anderzijds kunnen we de aandachtsrichting bewust sturen,
vb.: zo kunnen we bij het beluisteren van een muziekstuk het oor selectief richten op de
baspartij.
bewust: bv sleutel in la zoeken, dus zoeken we iets klein--> selectief zoeken van
metaal
onbewust: bv knal horen, aandacht gaat automatisch naar daar--> in richting kijken
HERSENONDERLEN BETROKKEN BIJ AANDACHT
- Formatio reticularis
o Aras activeert cortex = corticale activatie
- Thalamus
o Selecteert welke info doorgestuurd w naar cortex
o Bewuste selectie en verwerking v info
o via modulatie op dit niveau brein in staat om informatiestroom naar verschillende
schorsgebieden goed te doseren
Sensorisch schorsgebieden: reageren of nieuwe + onverwachte indo
Sturen info naar thalamus waardoor interessante gegevens met voorrang w
doorgelaten
Tegelijkertijd signalen naar FR waardoor arousal niveau w verhoogd
Limbisch systeem emotie en motivatie hebben invloed op aandacht
- Prefrontale cortex
o Onderdrukking achtergrondruis als we ons op een soort sensorische info willen richten
o Gewenning aan ongewijzigde terugkerende prikkels
o Demping van thalamische signaaltransmissie bij gecontenteerd denkwerk
o Verdeling van aandacht bij dubbeltaken
VERSCHILLENDE SOORTEN AANDACHTSFUNCTIES
, - Gerichte (gefocuste) aandacht het vermogen om gedurende korte tijd een maximale hoeveelheid
mentale energie te mobiliseren/activeren voor een bepaalde taak, bijvoorbeeld het nazeggen van een
reeks cijfers of het inprenten van een instructie
o Vb.: je aandacht richten op het “gezoom”/geluid van de beamer in de klas
o Vb.: getallen opsommen en herhalen bij het onthouden van een telefoonnummer
- Volgehouden aandacht het vermogen om de aandacht gedurende een langere tijd (één tot
meerdere minuten) op een taak te richten
- Verdeelde aandacht het vermogen om snel te wisselen tussen twee of meer mentale operaties.
Dat is nodig voor dubbeltaken zoals autorijden en telefoneren maar ook voor het uitvoeren van
opdrachten waarbij informatie moet worden gemanipuleerd een simpel voorbeeld is het 'serieel
aftrekken': de proefpersoon wordt gevraagd 100 min 7 uit te rekenen, van het resultaat weer 7 af te
trekken, enzovoort. Hierbij is een voortdurende afwisseling tussen bewerkingen als rekenen,
vasthouden, wissen en controleren vereist
- Gerichte aandacht
o Willekeurig aandacht richten op 1 prikkel, andere w weg gefilterd
o Kort tijd mentale energie voor aandacht
Nazeggen v reeks cijfers of inprenten v instructies
- Volgehouden aandacht
o Vermogen om aandacht lang op 1 taak te richten (lang focussen op 1 taak)
o High event ride (constant nieuwe info w aangeboden)
Bv. blad met alle letters op geven, iedere keer als de A voorbij komt moet je die
doorstrepen
o low event ride (waakzaamheid)
Bv. letters afspreken waarbij persoon moet reageren als de letter voorkomt
- Verdeelde aandacht
o Aandacht verdelen op verschillende taken/prikkels
o dubbeltaken, op verschillende niveaus (NEO en Paleo)
o vb auto rijden, telefoneren en iets opschijven op hetzelfde moment
- Alternerende aandacht
o Aandacht vd ene prikkel naar de andere verleggen
o aan computer iets doen + wasmachine aanzetten tegelijkertijd
- Selectieve aandacht
o Aandacht richten op relevante prikkel
o Uit prikkels kiezen
o inzoomen exclusief op 1 taak
BEWUSTHEID
- alertheid/ arousal - wakker, opmerkzaam, vlot reagerend op prikkels
- gekenmerkt door een niveau v bewustzijn
o verhoogd wnnr iets gebeurt
o verlaagd bij bv slapen
- staat onder controle van FR
o ARAS: (waakzaamheid) stimulerende werking op cortex ((FR gaat een signaal sturen
naar de grote hersenen en de cortext wordt dan actief))
