Samenvatting crossculturele psychologie
Deel 1
1. Cultuur
a. Wat is crossculturele psychologie?
Er zijn verschillende manieren om crossculturele psychologie te omschrijven:
- Van oudenhoven
o Het bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele
omgeving
- Shirev
o Het is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke
gedrag
- Shiraev
o Bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze
diversiteit
- Berry
o Is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij
rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele
context
Gebiedsomschrijving
à Cultuurverschillen en gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen, denken en
doen
Geschiedenis
- Er was een sterke groei na WOII
- Vanaf jaren 60: specifieke wetenschappelijke tijdschriften
- Er zijn altijd methodologische moeilijkheden
o Het is moeilijk om te zeggen wat afhangt van cultuur en wat niet
Belang crossculturele psychologie
à Het is belangrijk dat we rekening houden met culturen omdat we door de globalisering dagelijks
met andere culturen in contact komen
- Vaak wordt onderzoek enkel gedaan met dezelfde soort mensen (wit, geschoold, rijk,
democratisch, …) à niet representatief voor grotere populatie
- Als we leren over andere culturen, gaan we beseffen hoe veel deze onze culturen
beïnvloeden
- We gaan waardering en respect ontwikkelen voor andere culturen door deze te begrijpen
- Cultuur blijft nog steeds een gevoelig onderwerp om over te praten
Confirmation bias = zoeken naar wat de eigen overtuiging bevestigt en negeren wat de eigen
overtuiging tegenspreekt.
- Opletten dat dit niet een rol speelt tijdens onderzoek!
- We kunnen dit tegengaan als we leren over de culturen
b. Wat is cultuur (niet)?
Het is altijd makkelijker om je eigen cultuur te omschrijven. Vaak gaan we kenmerken niet benoemen
omdat deze logisch zijn voor ons en dit niet als iets typerend gaan zien.
Als we een andere cultuur omschrijven maken we vaak onbewust gebruik van stereotypen.
1
,Interpretatie van cultuur kan breed of eng zijn
- Brede zin
o Cultuur is het tegengestelde van natuur
o Cultuur is hetgeen dat de mens schept
- Enge zin
o Kunstuiting, bedrijfscultuur, jongerencultuur, …
Er zijn verschillende definities van cultuur
- Taylor: een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat
- Herskovits: het deel van de menselijke omgeving dat door de mensen gemaakt is
o Materieel = objectief aspect
o Immaterieel = subjectief aspect
- Hofstede: cultuur is de collectieve mentale programmering die de leden van één groep of
categorie mensen onderscheidt van die van de andere.
- Cultuur kan ook gezien worden in een ajuin-model met verschillende lagen
o Cultuur is aangeleerd en is deel van je persoonlijkheid
o Rechtse model à verschil tussen impliciet en expliciet
Meest recente definitie (van Oudenhoven)
à Cultuur = een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan die van generatie op generatie worden
overgeleverd.
Kenmerken:
- Cultuur is gedeeld
o Er is een groep voor nodig om te ontstaan (niet individueel)
o De mate van hechtheid binnen een cultuur varieert door individuele verschillen
binnen de cultuur
2
, - Cultuur is geleerd
o Het wordt overgedragen door socialisatie
§ Enculturatie = cultuuroverdracht in tijd
§ Acculturatie = cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte, je gaat
andere culturen aanleren dan degene waarin je bent geboren
o Hersenen zijn deel van de menselijke natuur, mar worden ook gevormd door
(culturele) ervaringen
§ Vb: Taxi chauffeurs in Londen moeten heel Londen uit hun hoofd kennen en
moeten hier een zwaar examen moeten voor afleggen.
à Onderzoek: mensen die wel en niet de opleiding hebben gehad gaan
vergelijken op hun hippocampus. De jarenlange training gaat ervoor zorgen
dat de hippocampus groter wordt
- Cultuur is dynamisch
o Cultuur beïnvloed gedrag en omgekeerd
o Hierdoor kunnen er nieuwe (sub)culturen gevormd worden
- Cultuur is adaptief
o Cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en
biologische factoren
o Cultuur verandert altijd om een nuttige reden en zodat je altijd op de beste manier
met omgeving om kan gaan
o Ecocultureel perspectief = de ecologische omgeving waarin mensen functioneren en
heeft een invloed op de cultuur (= Ecologisch + cultureel)
§ Vb: door corona gaat de persoonlijke bubbel veranderen en ga je het sneller
opmerken dat iemand dicht bij je komt staan en kunnen normale dingen
zoals een hand of kus geven vergaan.
Wat cultuur niet is:
- Ras = fysieke kenmerken
- Nationaliteit = je paspoort, wordt gevormd door een gemeenschappelijke cultuur.
o Binnen een nationaliteit kunnen verschillende culturen bestaan
o Heterogeniteit van een cultuur kan nationaliteit overstijgen
c. Etnocentrisme
We gaan vaak veel te snel andere culturen veralgemenen
- Vb: hoe Amerikanen Europa zien obv stereotypen
3
, Etnocentrisme = de houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen (van Oudenhoven).
d. Twee benaderingen van psychologie
i. Absolutisme
Omschreven in algemene psychologie
Zegt dat
- Psychologie niet beïnvloed wordt door de culturele context
- Heeft een extreem universele aanpak à zoeken naar psychologische functies die geheel
cultuurvrij zijn
- Mensen zijn obv psychologie ongeveer hetzelfde en zien als cultuur als last
Gematigd absolutisme
- Psychologische fenomenen zijn ongeveer gelijk in alle culturen
- De manifestatie en de interpretatie ervan kan wel verschillen van cultuur tot cultuur
ii. Relativisme
Omschreven in cultuurpsychologie
Zegt dat
- Er geen contextvrije psychologie bestaat
- Iedereen maakt deel uit van één of meerdere culturen
- De menselijke psychologie kan slechts begrepen worden binnen de context van de cultuur
waarin het verschijnt
- Mensen verschillen in psychologie over culturen heen en je kan de psychologie pas begrijpen
als je de cultuur begrijpen
à vb: non-verbaal gedrag
Gematigd relativisme
- In extremis:
o Culturen zijn te verschillend om te kunnen interageren
o We kunnen geen gebruik maken van algemene morele standaarden en wetgeving
- We mogen niet vergeten dat over culturen heen er ook veel gemeenschappelijke kenmerken
zijn
à Crossculturele psychologie bestudeert de mate waarin onze gevoelens, gedachten en gedragingen
worden beïnvloed door onze cultuur.
2. Methoden en theorie
a. De steekproef
Samenstelling van de steekproef à kijken naar welke cultuur en welke deelnemers van de cultuur je
gaat bestuderen
Verschillende methodes om steekproef samen te stellen:
- Random sampling
o Willekeurig of toevallig à het bekijken van verspreiding van kenmerken over
groepen zonder duidelijk verwachtingspatroon
o Voordeel à storende variabelen kunnen weggelaten worden als de steekproef
genoeg variatie bevat
- Systematische sampling
4
Deel 1
1. Cultuur
a. Wat is crossculturele psychologie?
Er zijn verschillende manieren om crossculturele psychologie te omschrijven:
- Van oudenhoven
o Het bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele
omgeving
- Shirev
o Het is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke
gedrag
- Shiraev
o Bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze
diversiteit
- Berry
o Is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij
rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele
context
Gebiedsomschrijving
à Cultuurverschillen en gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen, denken en
doen
Geschiedenis
- Er was een sterke groei na WOII
- Vanaf jaren 60: specifieke wetenschappelijke tijdschriften
- Er zijn altijd methodologische moeilijkheden
o Het is moeilijk om te zeggen wat afhangt van cultuur en wat niet
Belang crossculturele psychologie
à Het is belangrijk dat we rekening houden met culturen omdat we door de globalisering dagelijks
met andere culturen in contact komen
- Vaak wordt onderzoek enkel gedaan met dezelfde soort mensen (wit, geschoold, rijk,
democratisch, …) à niet representatief voor grotere populatie
- Als we leren over andere culturen, gaan we beseffen hoe veel deze onze culturen
beïnvloeden
- We gaan waardering en respect ontwikkelen voor andere culturen door deze te begrijpen
- Cultuur blijft nog steeds een gevoelig onderwerp om over te praten
Confirmation bias = zoeken naar wat de eigen overtuiging bevestigt en negeren wat de eigen
overtuiging tegenspreekt.
- Opletten dat dit niet een rol speelt tijdens onderzoek!
- We kunnen dit tegengaan als we leren over de culturen
b. Wat is cultuur (niet)?
Het is altijd makkelijker om je eigen cultuur te omschrijven. Vaak gaan we kenmerken niet benoemen
omdat deze logisch zijn voor ons en dit niet als iets typerend gaan zien.
Als we een andere cultuur omschrijven maken we vaak onbewust gebruik van stereotypen.
1
,Interpretatie van cultuur kan breed of eng zijn
- Brede zin
o Cultuur is het tegengestelde van natuur
o Cultuur is hetgeen dat de mens schept
- Enge zin
o Kunstuiting, bedrijfscultuur, jongerencultuur, …
Er zijn verschillende definities van cultuur
- Taylor: een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat
- Herskovits: het deel van de menselijke omgeving dat door de mensen gemaakt is
o Materieel = objectief aspect
o Immaterieel = subjectief aspect
- Hofstede: cultuur is de collectieve mentale programmering die de leden van één groep of
categorie mensen onderscheidt van die van de andere.
- Cultuur kan ook gezien worden in een ajuin-model met verschillende lagen
o Cultuur is aangeleerd en is deel van je persoonlijkheid
o Rechtse model à verschil tussen impliciet en expliciet
Meest recente definitie (van Oudenhoven)
à Cultuur = een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan die van generatie op generatie worden
overgeleverd.
Kenmerken:
- Cultuur is gedeeld
o Er is een groep voor nodig om te ontstaan (niet individueel)
o De mate van hechtheid binnen een cultuur varieert door individuele verschillen
binnen de cultuur
2
, - Cultuur is geleerd
o Het wordt overgedragen door socialisatie
§ Enculturatie = cultuuroverdracht in tijd
§ Acculturatie = cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte, je gaat
andere culturen aanleren dan degene waarin je bent geboren
o Hersenen zijn deel van de menselijke natuur, mar worden ook gevormd door
(culturele) ervaringen
§ Vb: Taxi chauffeurs in Londen moeten heel Londen uit hun hoofd kennen en
moeten hier een zwaar examen moeten voor afleggen.
à Onderzoek: mensen die wel en niet de opleiding hebben gehad gaan
vergelijken op hun hippocampus. De jarenlange training gaat ervoor zorgen
dat de hippocampus groter wordt
- Cultuur is dynamisch
o Cultuur beïnvloed gedrag en omgekeerd
o Hierdoor kunnen er nieuwe (sub)culturen gevormd worden
- Cultuur is adaptief
o Cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en
biologische factoren
o Cultuur verandert altijd om een nuttige reden en zodat je altijd op de beste manier
met omgeving om kan gaan
o Ecocultureel perspectief = de ecologische omgeving waarin mensen functioneren en
heeft een invloed op de cultuur (= Ecologisch + cultureel)
§ Vb: door corona gaat de persoonlijke bubbel veranderen en ga je het sneller
opmerken dat iemand dicht bij je komt staan en kunnen normale dingen
zoals een hand of kus geven vergaan.
Wat cultuur niet is:
- Ras = fysieke kenmerken
- Nationaliteit = je paspoort, wordt gevormd door een gemeenschappelijke cultuur.
o Binnen een nationaliteit kunnen verschillende culturen bestaan
o Heterogeniteit van een cultuur kan nationaliteit overstijgen
c. Etnocentrisme
We gaan vaak veel te snel andere culturen veralgemenen
- Vb: hoe Amerikanen Europa zien obv stereotypen
3
, Etnocentrisme = de houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen (van Oudenhoven).
d. Twee benaderingen van psychologie
i. Absolutisme
Omschreven in algemene psychologie
Zegt dat
- Psychologie niet beïnvloed wordt door de culturele context
- Heeft een extreem universele aanpak à zoeken naar psychologische functies die geheel
cultuurvrij zijn
- Mensen zijn obv psychologie ongeveer hetzelfde en zien als cultuur als last
Gematigd absolutisme
- Psychologische fenomenen zijn ongeveer gelijk in alle culturen
- De manifestatie en de interpretatie ervan kan wel verschillen van cultuur tot cultuur
ii. Relativisme
Omschreven in cultuurpsychologie
Zegt dat
- Er geen contextvrije psychologie bestaat
- Iedereen maakt deel uit van één of meerdere culturen
- De menselijke psychologie kan slechts begrepen worden binnen de context van de cultuur
waarin het verschijnt
- Mensen verschillen in psychologie over culturen heen en je kan de psychologie pas begrijpen
als je de cultuur begrijpen
à vb: non-verbaal gedrag
Gematigd relativisme
- In extremis:
o Culturen zijn te verschillend om te kunnen interageren
o We kunnen geen gebruik maken van algemene morele standaarden en wetgeving
- We mogen niet vergeten dat over culturen heen er ook veel gemeenschappelijke kenmerken
zijn
à Crossculturele psychologie bestudeert de mate waarin onze gevoelens, gedachten en gedragingen
worden beïnvloed door onze cultuur.
2. Methoden en theorie
a. De steekproef
Samenstelling van de steekproef à kijken naar welke cultuur en welke deelnemers van de cultuur je
gaat bestuderen
Verschillende methodes om steekproef samen te stellen:
- Random sampling
o Willekeurig of toevallig à het bekijken van verspreiding van kenmerken over
groepen zonder duidelijk verwachtingspatroon
o Voordeel à storende variabelen kunnen weggelaten worden als de steekproef
genoeg variatie bevat
- Systematische sampling
4
