Inhoudsopgave
Hoofdstuk 9: Het lymfatisch stelsel en het immuunsysteem....................................................2
9.1 Het lymfestelsel...........................................................................................................................2
9.2 Lymfevaten en lymfe...................................................................................................................2
9.3 Lymfoïde organen........................................................................................................................4
9.4 Immuunsysteem..........................................................................................................................6
9.5 Aangeboren immuunsysteem......................................................................................................8
9.6 Verworven immuunsysteem.....................................................................................................11
Hoofdstuk 10: Het ademhalingsstelsel....................................................................................15
10.1 Bovenste luchtwegen..............................................................................................................16
10.2 Longen.....................................................................................................................................20
10.3 Gastransport............................................................................................................................21
Hoofdstuk 11: Het spijsverteringsstelsel..................................................................................23
11.1 De algemene bouw van het spijsverteringsstelsel...................................................................24
11.2 De functie van het spijsverteringsstelsel.................................................................................24
11.3 Histologie van het spijsverteringskanaal.................................................................................25
11.4 Mond.......................................................................................................................................27
11.5 Keel..........................................................................................................................................29
11.6 Slokdarm..................................................................................................................................31
11.7 Maag........................................................................................................................................31
11.8 Dunne darm.............................................................................................................................34
11.9 Pancreas..................................................................................................................................37
11.9 Lever en galblaas.....................................................................................................................38
11.11 Dikke darm............................................................................................................................40
Hoofdstuk 12: Het urinaire stelsel...........................................................................................43
12.1 Inleiding tot het urinaire stelsel...............................................................................................43
12.2 Anatomie van de nier..............................................................................................................44
12.3 Urinevorming...........................................................................................................................47
12.4 Overige functies van de nieren................................................................................................51
12.5 Urinetransport.........................................................................................................................53
Hoofdstuk 13: Het voortplantingsstelsel..................................................................................55
13.1 Enkele basisbegrippen.............................................................................................................55
13.2 Het mannelijke voortplantingsstelsel......................................................................................56
13.3 Het vrouwelijke voortplantingsstelsel.....................................................................................63
1
, Hoofdstuk 9: Het lymfatisch stelsel en het immuunsysteem
9.1 Het lymfestelsel
Opbouw
Lymfe
Lymfevaten
Lymfocyten
Lymfoïde organen en weefsel zoals;
Milt
Rode beenmerg
Tonsillen
Thymus
Pagina 53 tekeningen
Functies
Regelen van immuniteit
Regelen van vochtbalans in de weefsels
Absorptie van vet uit spijsverteringsstelsel
-> vetten worden niet rechtstreeks in de bloedbaan geabsorbeerd. Vetten worden in
de darmcellen zelf ingebouwd in wateroplosbare complexen = chylomicronen die
vervolgens naar een lymfevat gaan. Via de lymfe bereiken ze uiteindelijk de
bloedbaan
9.2 Lymfevaten en lymfe
9.2.1 Lymfevorming
1 Per dag stroomt er ong 30l bloed in de capillairen
2 Als gevolg van capillaire bloeddruk die het bloed tegen de wand van de capillairen
perst, zal slechts 27l de venulen bereiken
3 3l plasma verlaat dus de capillairen en bereikt het weefselvocht
-> mocht deze 3 liter in weefselvocht blijven staan, zou het lichaam opzwellen met
de dood tot gevolg
2
, 4 Daarom verzamelen lymfecapillairen dit weefselvocht en brengen ze het via
lymfevatenstelsel terug naar de bloedbaan
lymfe ontstaat dus deels uit plasma en deels uit stoffen die het uit de weefsels heeft
meegesleurd zoals hormonen, enzymen en afvalstoffen
Pagina 54 tekeningen
9.2.2 Lymfecirculatie
Lymfevaatstelsel is het netwerk van lymfevaten en groepjes boonvormige lymfeklieren waar
de lymfe door stroomt.
Verloop
1 Lymfecapillairen beginnen blind en zitten ingebed in de meeste weefsels
2 Ze absorberen daar het eiwithoudende weefselvocht
3 Lymfe stroomt vanuit lymfecapillairen in lymfevaten
4 Lymfevaten worden geleidelijk aan groter en monden, meestal na passeren van één
of meerder lymfeklieren, uit in twee grote verzamelvaten;
Ductus lymfaticus dexter
Borstbuis of ductus thoracicus
eindpunten van lymfecirculatie
Verzamelvaten
Ductus lymfaticus dexter
-> rechterarm, hoofd en thorax
Ductus thoracicus
-> veel groter want draineert meer lymfe
-> de rest van het lichaam
Pagina 54-55 tekeningen
Deze 2 verzamelvaten knopen aan op bloedvatenstelsel;
Rechter ductus lymfaticus sluit aan op rechter vena subclavia
Ductus thoracicus sluit aan op de linker vena subclavia
gezuiverde lymfe wordt zo terug in bloedbaan opgenomen en is de cirkel rond
Gelijkenissen tussen lymfecirculatie en bloedcirculatie
1 Lymfe verplaatst zich net zoals bloed door spiercontracties van omliggende
skeletspieren, waardoor de lymfevaten druk ondervinden en zo de lymfe
voortduwen
2 Net zoals in de wand van de venen vinden we in de wand van lymfevaten kleppen.
Deze voorkomen de terugstroming van lymfe
Verschil tussen lymfecirculatie en bloedcirculatie
1 Lymfe wordt niet actief rondgepompt door het hart, bloed wel
3
, 9.3 Lymfoïde organen
Opbouw
Bestaan uit lymfeweefsel die 3 belangrijke celsoorten bevatten:
Macrofagen
-> fagocyterende cellen die deel uitmaken van aangeboren immuniteit
Reticulaire cellen
-> maken reticulaire vezels aan, waar lymfocyten zich op vastnestelen
-> zo ontstaan een lymfocytenvangnet, dat vreemde stoffen uit lymfe kan
vastnestelen
Lymfocyten
-> afweercellen die specifiek op bepaalde pathogenen reageren en zo
afweerreactie starten
9.3.1 Lymfeklieren
Of lymfeknopen zijn kleine, rond of boonvormige organen die tussen 1 en 25mm groot zijn.
Ter hoogte van lymfeklieren wordt lymfe gefilterd en rijpen lymfocyten. In het hele lichaam
liggen ong 450 lymfeklieren.
Ligging
Liggen overal in lymfevaten verspreid, maar we vinden 3 plaatsen met regionale
lymfeknopen (lies, oksel en halsstreek). Hier zijn lymfeknopen in grote concentraties en
redelijk oppervlakkig aanwezig.
Opbouw
Omring door kapsel van vast bindweefsel dat voor stevigheid zorgt
Uitlopers van kapsel in lymfeklier zelf = trabekels of bindweefseltussenschoten
-> vormen het delicaat inwendig skelet van de lymfeknoop
In lymfeklier zelf zit vooral reticulair bindweefsel of mergweefsel
-> bevat reticulaire vezels met daarin lymfocyten vastgehecht
Pagina 55 tekeningen
Functie
Filterstations voor de lymfe:
Via verschillende afferente lymfevaten wordt de lymfe aangevoerd
In lymfeklier zelf wordt lymfe gecontroleerd door residente macrofagen
Gezuiverde lymfe verlaat opnieuw de lymfeklier via een efferent lymfevat
Wanneer residente macrofagen vreemde partikels herkennen in de lymfe dan
kunnen zij de lymfocyten activeren
De lymfeklieren gaan op dat moment opzwellen
Lymfocyten kunnen na activatie door de macrofagen, celdelingen ondergaan,
de lymfeklier verlaten en via lymfestroming de bloedbaan terug bereiken
9.3.2 Tonsillen
Of amandelen vormen een grote groep lymfeweefsel die diep in het slijmvlies van de
mondholte en nasopharynx ligt. Ze vormen een beschermende ring = ring van Waldeyer
voor de zuivering van alle lucht en voeding die via deze weg het lichaam binnenkomt.
4
Hoofdstuk 9: Het lymfatisch stelsel en het immuunsysteem....................................................2
9.1 Het lymfestelsel...........................................................................................................................2
9.2 Lymfevaten en lymfe...................................................................................................................2
9.3 Lymfoïde organen........................................................................................................................4
9.4 Immuunsysteem..........................................................................................................................6
9.5 Aangeboren immuunsysteem......................................................................................................8
9.6 Verworven immuunsysteem.....................................................................................................11
Hoofdstuk 10: Het ademhalingsstelsel....................................................................................15
10.1 Bovenste luchtwegen..............................................................................................................16
10.2 Longen.....................................................................................................................................20
10.3 Gastransport............................................................................................................................21
Hoofdstuk 11: Het spijsverteringsstelsel..................................................................................23
11.1 De algemene bouw van het spijsverteringsstelsel...................................................................24
11.2 De functie van het spijsverteringsstelsel.................................................................................24
11.3 Histologie van het spijsverteringskanaal.................................................................................25
11.4 Mond.......................................................................................................................................27
11.5 Keel..........................................................................................................................................29
11.6 Slokdarm..................................................................................................................................31
11.7 Maag........................................................................................................................................31
11.8 Dunne darm.............................................................................................................................34
11.9 Pancreas..................................................................................................................................37
11.9 Lever en galblaas.....................................................................................................................38
11.11 Dikke darm............................................................................................................................40
Hoofdstuk 12: Het urinaire stelsel...........................................................................................43
12.1 Inleiding tot het urinaire stelsel...............................................................................................43
12.2 Anatomie van de nier..............................................................................................................44
12.3 Urinevorming...........................................................................................................................47
12.4 Overige functies van de nieren................................................................................................51
12.5 Urinetransport.........................................................................................................................53
Hoofdstuk 13: Het voortplantingsstelsel..................................................................................55
13.1 Enkele basisbegrippen.............................................................................................................55
13.2 Het mannelijke voortplantingsstelsel......................................................................................56
13.3 Het vrouwelijke voortplantingsstelsel.....................................................................................63
1
, Hoofdstuk 9: Het lymfatisch stelsel en het immuunsysteem
9.1 Het lymfestelsel
Opbouw
Lymfe
Lymfevaten
Lymfocyten
Lymfoïde organen en weefsel zoals;
Milt
Rode beenmerg
Tonsillen
Thymus
Pagina 53 tekeningen
Functies
Regelen van immuniteit
Regelen van vochtbalans in de weefsels
Absorptie van vet uit spijsverteringsstelsel
-> vetten worden niet rechtstreeks in de bloedbaan geabsorbeerd. Vetten worden in
de darmcellen zelf ingebouwd in wateroplosbare complexen = chylomicronen die
vervolgens naar een lymfevat gaan. Via de lymfe bereiken ze uiteindelijk de
bloedbaan
9.2 Lymfevaten en lymfe
9.2.1 Lymfevorming
1 Per dag stroomt er ong 30l bloed in de capillairen
2 Als gevolg van capillaire bloeddruk die het bloed tegen de wand van de capillairen
perst, zal slechts 27l de venulen bereiken
3 3l plasma verlaat dus de capillairen en bereikt het weefselvocht
-> mocht deze 3 liter in weefselvocht blijven staan, zou het lichaam opzwellen met
de dood tot gevolg
2
, 4 Daarom verzamelen lymfecapillairen dit weefselvocht en brengen ze het via
lymfevatenstelsel terug naar de bloedbaan
lymfe ontstaat dus deels uit plasma en deels uit stoffen die het uit de weefsels heeft
meegesleurd zoals hormonen, enzymen en afvalstoffen
Pagina 54 tekeningen
9.2.2 Lymfecirculatie
Lymfevaatstelsel is het netwerk van lymfevaten en groepjes boonvormige lymfeklieren waar
de lymfe door stroomt.
Verloop
1 Lymfecapillairen beginnen blind en zitten ingebed in de meeste weefsels
2 Ze absorberen daar het eiwithoudende weefselvocht
3 Lymfe stroomt vanuit lymfecapillairen in lymfevaten
4 Lymfevaten worden geleidelijk aan groter en monden, meestal na passeren van één
of meerder lymfeklieren, uit in twee grote verzamelvaten;
Ductus lymfaticus dexter
Borstbuis of ductus thoracicus
eindpunten van lymfecirculatie
Verzamelvaten
Ductus lymfaticus dexter
-> rechterarm, hoofd en thorax
Ductus thoracicus
-> veel groter want draineert meer lymfe
-> de rest van het lichaam
Pagina 54-55 tekeningen
Deze 2 verzamelvaten knopen aan op bloedvatenstelsel;
Rechter ductus lymfaticus sluit aan op rechter vena subclavia
Ductus thoracicus sluit aan op de linker vena subclavia
gezuiverde lymfe wordt zo terug in bloedbaan opgenomen en is de cirkel rond
Gelijkenissen tussen lymfecirculatie en bloedcirculatie
1 Lymfe verplaatst zich net zoals bloed door spiercontracties van omliggende
skeletspieren, waardoor de lymfevaten druk ondervinden en zo de lymfe
voortduwen
2 Net zoals in de wand van de venen vinden we in de wand van lymfevaten kleppen.
Deze voorkomen de terugstroming van lymfe
Verschil tussen lymfecirculatie en bloedcirculatie
1 Lymfe wordt niet actief rondgepompt door het hart, bloed wel
3
, 9.3 Lymfoïde organen
Opbouw
Bestaan uit lymfeweefsel die 3 belangrijke celsoorten bevatten:
Macrofagen
-> fagocyterende cellen die deel uitmaken van aangeboren immuniteit
Reticulaire cellen
-> maken reticulaire vezels aan, waar lymfocyten zich op vastnestelen
-> zo ontstaan een lymfocytenvangnet, dat vreemde stoffen uit lymfe kan
vastnestelen
Lymfocyten
-> afweercellen die specifiek op bepaalde pathogenen reageren en zo
afweerreactie starten
9.3.1 Lymfeklieren
Of lymfeknopen zijn kleine, rond of boonvormige organen die tussen 1 en 25mm groot zijn.
Ter hoogte van lymfeklieren wordt lymfe gefilterd en rijpen lymfocyten. In het hele lichaam
liggen ong 450 lymfeklieren.
Ligging
Liggen overal in lymfevaten verspreid, maar we vinden 3 plaatsen met regionale
lymfeknopen (lies, oksel en halsstreek). Hier zijn lymfeknopen in grote concentraties en
redelijk oppervlakkig aanwezig.
Opbouw
Omring door kapsel van vast bindweefsel dat voor stevigheid zorgt
Uitlopers van kapsel in lymfeklier zelf = trabekels of bindweefseltussenschoten
-> vormen het delicaat inwendig skelet van de lymfeknoop
In lymfeklier zelf zit vooral reticulair bindweefsel of mergweefsel
-> bevat reticulaire vezels met daarin lymfocyten vastgehecht
Pagina 55 tekeningen
Functie
Filterstations voor de lymfe:
Via verschillende afferente lymfevaten wordt de lymfe aangevoerd
In lymfeklier zelf wordt lymfe gecontroleerd door residente macrofagen
Gezuiverde lymfe verlaat opnieuw de lymfeklier via een efferent lymfevat
Wanneer residente macrofagen vreemde partikels herkennen in de lymfe dan
kunnen zij de lymfocyten activeren
De lymfeklieren gaan op dat moment opzwellen
Lymfocyten kunnen na activatie door de macrofagen, celdelingen ondergaan,
de lymfeklier verlaten en via lymfestroming de bloedbaan terug bereiken
9.3.2 Tonsillen
Of amandelen vormen een grote groep lymfeweefsel die diep in het slijmvlies van de
mondholte en nasopharynx ligt. Ze vormen een beschermende ring = ring van Waldeyer
voor de zuivering van alle lucht en voeding die via deze weg het lichaam binnenkomt.
4
