Samenvatting Nederlands communicatie & variatie

Semester 1 Communicatie en variatie Britt Van den Broeck


WOORDENBOEKEN
1. Types woordenboeken
Verklarend woordenboek: betekenis van woorden
 Algemeen verklarend: algemene woordenschat
 Specifiek verklarend: vaktermen, eigennamen, dialectwoorden…
Vertaalwoordenboek: vertaling van woorden in of uit een andere taal
Andere woordenboeken: synoniemenwoordenboek, rijmwoordenboek, uitspraakwoordenboek,
puzzelwoordenboek…
2. Beknopte geschiedenis van het woordenboek
2.1 Oudheid
Soemeriërs 3100 v.C.
 Lijsten van vb. beroepen, dieren, bomen, stenen, voedsel, kleding…
 Hulpmiddel om het spijkerschrift te leren en door te geven aan volgende generatie
Klassieke oudheid 5de-4de eeuw v.C., Griekenland
 Glossen: woord dat door de lezer wordt ingevoegd ter vertaling of ter verduidelijking van
moeilijke en/ of technische termen
Interlineaire glossen: tussen de regels
Marginale glossen: in de kantlijn
 Glossaria: lijst van glossen, alfabetisch geordend op de eerste letter van het woord,
verzameld uit verschillende handschriften
 Algemene woordenboeken voor Grieks en Latijn lijken niet bestaan te hebben
2.2 Oudnederlandse periode
 Geen woordenlijsten, alleen glossen
 Lex Salica: wet van de Salische Franken
 Wachtendokse Psalmen
2.3 Middeleeuwse glossaria en vocabularia
Glossaria
 Moeilijke woorden uit het werk van één auteur of thematisch
 Soms eentalig, soms tweetalig (Latijns-Volkstaal)
 Hulpmiddel bij studie van het Latijn en lezen van literatuur
Vocabularia
 Vanaf midden 15de eeuw
 Tweetalige alfabetische woordenboeken Latijn-Diets
 Hulpmiddel voor vb. scholieren, klerken…

, Semester 1 Communicatie en variatie Britt Van den Broeck


2.4 Kiliaan
 Eerste omvangrijke woordenboek van het Nederlands
 Proeflezer/ corrector
 Cornelis Kiliaan: Dictionarium Teutonico-Latinum
2.5 WNT
 Woordenboek der Nederlandse Taal
 Grootste wetenschappelijke woordenboek van het Nederlands
 Spelling De Vries-Te Winkel
 Woordenschat periode 1200-1902
2.6 Woordenboeken voor het hedendaagse Nederlands
Algemene verklarende woordenboeken
 T. den Boon & R. Hendrickx, 2015 Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal
 1880 tot 2015
 Eerste uitgave 1864
 3 delen
 C. Bastiaansen, 2008 Van Dale Groot woordenboek hedendaags Nederlands
 Eerste uitgave 1984
 Hedendaags en actueel taalgebruik
 2 delen
 W. Martin & W. Smedts Prisma Groot woordenboek Nederlands
 Eerste uitgave 2009
 Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW)
 Nederlands van 1970 tot 2019
 geen terminologie, jongerentaal, extreme dingen…
Spreekwoorden en uitdrukkingen
 F. Stoett Nederlandsche spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden
 A. Huizinga Nederlandse zegswijzen: ruim twaalfduizend spreekwoorden en uitdrukkingen uit
Nederland en Vlaanderen, etymologisch, historisch en folkloristisch verklaard
 K. ter Laan Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen
 E. van Eeden Groot spreekwoordenboek
Woordenboeken Belgisch-Nederlands
 P. Bakema Vlaams-Nederlands woordenboek. Van ambetanterik tot zwanzer.
 L. Permentier & R. Schutz Typisch Vlaams. 4000 woorden en uitdrukkingen