🌍
Systeem Aarde
Aardrijkskunde Samenvatting TW 1
Hoofdstuk 1
Paragraaf 1.1
Het actualiteitsbeginsel: het principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat
natuurprocessen in het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen,
zoals rivieren. Deze cycli kunnen vroeger doorbroken zijn door kleine en grote
catastrofes (meteoriet).
De aarde is 4,6 miljard geleden ontstaan door zwaartekracht en gas, stof en
puin in een nevel. De grootste massa in deze nevel werd de zon, om de zon
vormden zich planeet achtige lichamen die door zwaartekracht in botsing
kwamen waardoor die steeds groter werden: uiteindelijk 8 planeten met
manen: Melkwegstelsel = miljarden sterren met gasnevels om de zon.
Deze twee eigenschappen van onze aarde spelen een grote rol in de vorming
van continenten, oceanen en landschappen als bergen en dalen:
Op het aardoppervlak vind je vloeibaar water.
De inwendige gelaagdheid van de aarde. Door onderzoek naar het gedrag
van aardbevingsgolven kwam men erachter dat de aarde bestaat uit
verschillende schillen met specifieke eigenschappen.
Bij het bestuderen van de eigenschappen van schillen kijk je naar de
chemische samenstelling
(uit welke materialen bestaat de schil? en een van de
fysische eigenschappen
(hoe hard is deze schil?.
Systeem Aarde 1
, De (chemische samenstelling van de) lagen in de aarde zijn ontstaan door
inslagen van meteorieten: deze zorgde voor enorme hitte en dus smolt de
aarde → de zware elementen (ijzer en nikkel) zakte naar beneden = aardkern.
Op de gesmolten aardmantel lag waarschijnlijk toen al een harde dunne
aardkorst: doordat een groot hemellichaam insloeg op aardoppervlak werd
materiaal van de aarde de ruimte in geslingerd → dit werd de maan. In
afbeelding hiernaast is de chemische samenstelling van de lagen te zien.
De aardkorst komt in twee vormen voor:
Oceanische korst: dikte vanaf 7 km, bestaat uit zwaar gesteente (basalt)
Continentale korst: dikte van 30 tot 70 km, bestaat uit licht gesteente
(graniet)
De lithosfeer = de harde vaste buitenlaag van de aarde: bevat de aardkorst en
het harde bovengedeelte van de buitenmantel. Onder oceanen is de lithosfeer
dunner dan onder continenten.
Systeem Aarde 2
, De asthenosfeer = zachtere laag onder lithosfeer, plastisch gesteente. De
asthenosfeer rust op de binnenmantel: die is hard door de hogere druk daar.
De aarde ontvangt warmte uit:
Inwendige bronnen:
Bij het ontstaan van de aarde uit hete nevelgassen en stof kreeg de aarde
warmte mee
Bij meteorietinslagen kwam warmte vrij
Radioactiviteit in gesteentes geven warmte af
Uitwendige bronnen: de zon → uitwendige warmte die aarde ontvangt is
veel groter dan de inwendige warmtebronnen.
Paragraaf 1.2
De basisbestanddelen van een gesteente zijn mengselen mineralen en/of
organische stoffen.
Mineraal = een verbinding die in de natuur voorkomt en die bepaalde
chemische eigenschappen heeft. Elk mineraal heeft zijn eigen kristalvorm. Voor
de vorming van zo’n grote kristal is veel tijd nodig. Mineralen maken gesteentes
ook hard. Organische stof = stoffen afkomstig van organismen.
Er zijn drie hoofdgroepen gesteenten:
Stollingsgesteenten: ontstaan door afkoeling en stolling van magma.
Dieptegesteenten: ontstaat als het vloeibare magma ver onder de aardkorst
langzaam stolt. Duurt lang → mineralen krijgen de tijd om grote kristallen te
vormen. Zo ontstaat graniet.
Uitvloeiingsgesteenten: ontstaat als hete magma bij een vulkaanuitbarsting
als lava uit de krater over de hellingen van een vulkaan stroomt. De magma
koelt snel af door de buitentemperatuur → mineralen krijgen geen tijd voor
vorming kristallen. Zo ontstaat basalt.
Sedimentgesteenten: ontstaan wanneer afzettingen van bijv. zand of klei
in lagen worden neergelegd en samengeperst worden. Dit kan m.b.v. water
of wind. Erosie = het proces van slijtage van een vast oppervlak waarbij
materiaal wordt verplaatst of geheel verdwijnt.
Systeem Aarde 3
Systeem Aarde
Aardrijkskunde Samenvatting TW 1
Hoofdstuk 1
Paragraaf 1.1
Het actualiteitsbeginsel: het principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat
natuurprocessen in het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen,
zoals rivieren. Deze cycli kunnen vroeger doorbroken zijn door kleine en grote
catastrofes (meteoriet).
De aarde is 4,6 miljard geleden ontstaan door zwaartekracht en gas, stof en
puin in een nevel. De grootste massa in deze nevel werd de zon, om de zon
vormden zich planeet achtige lichamen die door zwaartekracht in botsing
kwamen waardoor die steeds groter werden: uiteindelijk 8 planeten met
manen: Melkwegstelsel = miljarden sterren met gasnevels om de zon.
Deze twee eigenschappen van onze aarde spelen een grote rol in de vorming
van continenten, oceanen en landschappen als bergen en dalen:
Op het aardoppervlak vind je vloeibaar water.
De inwendige gelaagdheid van de aarde. Door onderzoek naar het gedrag
van aardbevingsgolven kwam men erachter dat de aarde bestaat uit
verschillende schillen met specifieke eigenschappen.
Bij het bestuderen van de eigenschappen van schillen kijk je naar de
chemische samenstelling
(uit welke materialen bestaat de schil? en een van de
fysische eigenschappen
(hoe hard is deze schil?.
Systeem Aarde 1
, De (chemische samenstelling van de) lagen in de aarde zijn ontstaan door
inslagen van meteorieten: deze zorgde voor enorme hitte en dus smolt de
aarde → de zware elementen (ijzer en nikkel) zakte naar beneden = aardkern.
Op de gesmolten aardmantel lag waarschijnlijk toen al een harde dunne
aardkorst: doordat een groot hemellichaam insloeg op aardoppervlak werd
materiaal van de aarde de ruimte in geslingerd → dit werd de maan. In
afbeelding hiernaast is de chemische samenstelling van de lagen te zien.
De aardkorst komt in twee vormen voor:
Oceanische korst: dikte vanaf 7 km, bestaat uit zwaar gesteente (basalt)
Continentale korst: dikte van 30 tot 70 km, bestaat uit licht gesteente
(graniet)
De lithosfeer = de harde vaste buitenlaag van de aarde: bevat de aardkorst en
het harde bovengedeelte van de buitenmantel. Onder oceanen is de lithosfeer
dunner dan onder continenten.
Systeem Aarde 2
, De asthenosfeer = zachtere laag onder lithosfeer, plastisch gesteente. De
asthenosfeer rust op de binnenmantel: die is hard door de hogere druk daar.
De aarde ontvangt warmte uit:
Inwendige bronnen:
Bij het ontstaan van de aarde uit hete nevelgassen en stof kreeg de aarde
warmte mee
Bij meteorietinslagen kwam warmte vrij
Radioactiviteit in gesteentes geven warmte af
Uitwendige bronnen: de zon → uitwendige warmte die aarde ontvangt is
veel groter dan de inwendige warmtebronnen.
Paragraaf 1.2
De basisbestanddelen van een gesteente zijn mengselen mineralen en/of
organische stoffen.
Mineraal = een verbinding die in de natuur voorkomt en die bepaalde
chemische eigenschappen heeft. Elk mineraal heeft zijn eigen kristalvorm. Voor
de vorming van zo’n grote kristal is veel tijd nodig. Mineralen maken gesteentes
ook hard. Organische stof = stoffen afkomstig van organismen.
Er zijn drie hoofdgroepen gesteenten:
Stollingsgesteenten: ontstaan door afkoeling en stolling van magma.
Dieptegesteenten: ontstaat als het vloeibare magma ver onder de aardkorst
langzaam stolt. Duurt lang → mineralen krijgen de tijd om grote kristallen te
vormen. Zo ontstaat graniet.
Uitvloeiingsgesteenten: ontstaat als hete magma bij een vulkaanuitbarsting
als lava uit de krater over de hellingen van een vulkaan stroomt. De magma
koelt snel af door de buitentemperatuur → mineralen krijgen geen tijd voor
vorming kristallen. Zo ontstaat basalt.
Sedimentgesteenten: ontstaan wanneer afzettingen van bijv. zand of klei
in lagen worden neergelegd en samengeperst worden. Dit kan m.b.v. water
of wind. Erosie = het proces van slijtage van een vast oppervlak waarbij
materiaal wordt verplaatst of geheel verdwijnt.
Systeem Aarde 3
